Αφιέρωμα στον Μπρέχτ από 6/12 το Σινεμά πάει Θέατρο!
Άρωμα Θεάτρου με μυρωδιά ποπ-κορν (ή αλλιώς, το Σινεμά πάει Θέατρο):
Άρωμα θεάτρου θα έχει το Αφιέρωμα στον Μπέρτολτ Μπρέχτ που οργανώνει η New Star στον κινηματογράφο ΤΙΤΑΝΙΑ CINEMAX (Πανεπιστημίου & Θεμιστοκλέους, τηλ.: 210-3811147). Το αφιέρωμα ξεκινά από Πέμπτη, 6/12/2013 και θα προβάλει κινηματογραφημένες θεατρικές παραστάσεις βασισμένες στα έργα του γνωστού θεατρικού συγγραφέα. Είναι μια καλή ευκαιρία, λοιπόν να σας παραθέσουμε λίγα λόγια για τον δημιουργό και τα τέσσερα πρώτα έργα του που παρουσιάζονται κατά σειρά προβολών, την “Όπερα της Πεντάρας”, “Kuhle Wampe Σε ποιόν ανήκει ο Κόσμος;”, “Και οι Δήμιοι Πεθαίνουν” και “Ο Αφέντης Πουντίλα και ο Δούλος του ο Μάττι”.
ΜΠΕΡΛΟΝΤ ΜΠΡΕΧΤ (1898 – 1956): Γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου του 1898 στο Άουγκσμπουργκ της Βαυαρίας και πέθανε το 1956 στο Ανατολικό Βερολίνο. Γερμανός δραματουργός, λιμπρετίστας, συγγραφέας, ποιητής, θεωρητικός του θεάτρου και σκηνοθέτης. Το έργο του, πάνω από δεκατρείς χιλιάδες σελίδες, περιλαμβάνει θεατρικά έργα, ποιήματα, πεζά, θεωρητικά κείμενα και εγκώμια για το θέατρο, τον κινηματογράφο, την τέχνη, τη λογοτεχνία, μελέτες, σχόλια, σημειώσεις, ημερολόγια. Ο Μπρεχτ θεωρείται πατέρας του σύγχρονου θεάτρου και μια από τις πιο σπουδαίες προσωπικότητες της σύγχρονης τέχνης.
Η προπαγάνδα για τη σκέψη, σ’ όποιον τομέα και να γίνεται, είναι χρήσιμη για την υπόθεση των καταπιεσμένων . Μια τέτοια προπαγάνδα είναι απόλυτα απαραίτητη. Κάτω από κυβερνήσεις που υπηρετούν την εκμετάλλευση, η σκέψη περνάει για ταπεινή ασχολία. Ταπεινή ασχολία περνιέται αυτή που είναι χρήσιμη σ’ αυτούς που τους κρατάνε ταπεινούς. Ταπεινή λογίζεται η αδιάκοπη έγνοια για το φαγητό· η περιφρόνηση των διακρίσεων που κρεμάνε στους υπερασπιστές μιας χώρας όπου οι ίδιοι πεινούν· η αμφιβολία για τους ηγέτες που οδηγούν στην καταστροφή· η απέχθεια στη δουλειά που δε δίνει ψωμί· η εναντίωση στον εξαναγκασμό σε παράλογες πράξεις· η αδιαφορία απέναντι στην οικογένεια που το ενδιαφέρον δεν της έκανε τίποτα πια. Τους πεινασμένους τους βρίζουν έκλυτους που δεν έχουν τίποτα να υπερασπίσουν, δειλούς που αμφιβάλλουν για τους καταπιεστές τους, τους βρίζουν πως δεν έχουν εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους, πως θέλουν πληρωμή για τη δουλειά τους, τους λένε αρχιτεμπέληδες και τα παρόμοια. Κάτω από τέτοιας κυβερνήσεις η σκέψη γενικά λογίζεται ταπεινό πράγμα και πέφτει σε κατατρεγμό. Πουθενά πια δε διδάσκουν, κι όπου βλέπουν κάτι τέτοιο το καταδιώκουν. Παρόλα αυτά πάντα υπάρχουν πεδία όπου μπορεί κανείς να μιλήσει ατιμώρητα για τα επιτεύγματα της σκέψης· είναι τα πεδία όπου οι δικτατορίες χρειάζονται τη σκέψη. Έτσι, μπορεί κανείς για παράδειγμα ν’ αποδείξει τα επιτεύγματα της σκέψης στον τομέα της πολεμικές επιστήμης και της τεχνικής. Και η παράταση των αποθεμάτων μαλλιού με μια καλύτερη οργάνωση ή με την εφεύρεση συνθετικών, κι αυτό χρειάζεται σκέψη. Το σκάρτεμα των μέσων διατροφής, η εκπαίδευση των νέων για τον πόλεμο, όλα αυτά χρειάζονται σκέψη: η σκέψη αυτή μπορεί να περιγραφεί. Μπορεί κανείς με πονηριά να αποφύγει τον έπαινο του πολέμου, του άσκεφτου σκοπού αυτής της σκέψης. Έτσι, η σκέψη που ξεκινάει από το πρόβλημα πως να κάνει κανείς ένα πόλεμο κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο μπορεί να οδηγήσει στο ερώτημα αν αυτός ο πόλεμος έχει νόημα, και μπορεί να χρησιμοποιήσει για να λύσει το πρόβλημα του πως αποφεύγεται με τον καλύτερο τρόπο ένας πόλεμος χωρίς νόημα.
(απόσπασμα από το άρθρο Μπέρτολντ Μπρεχτ: “Πέντε δυσκολίες να γράψει κανείς την αλήθεια”, Συνέδριο για την υπεράσπιση της κουλτούρας, Παρίσι 1935)
Πρόγραμμα Προβολών:
Το κλασικό αριστούργημα του Μπέρτολντ Μπρεχτ σε σκηνοθεσία Γκεόργκ Βίλχελμ Πάμπστ, με την αξεπέραστη μουσική του Κουρτ Βάιλ. (Θα προβληθούν και οι δυο εκδοχές και η εκδοχές και η γερμανική και η γαλλική). Η «Όπερα της πεντάρας», γράφτηκε από τον Μπρεχτ το 1928, την παραμονή δηλαδή του μεγαλύτερου ως τότε παγκόσμιου οικονομικού κραχ. Αποτελεί διασκευή του έργου του Τζων Γκαίυ, «H Όπερα του ζητιάνου» (1728), από το οποίο διατήρησε το σατιρικό ύφος, όχι όμως διακωμωδώντας την ιταλική όπερα αλλά καυτηριάζοντας την αστική υποκρισία. Ο Πάμπστ γύρισε την ταινία σε δύο εκδοχές, τη γερμανική και τη γαλλική, με δύο καστ (Γερμανούς και Γάλλους ηθοποιούς), σύμφωνα με την κοινή πρακτική που ακολουθούσαν οι δημιουργοί στις αρχές της περιόδου του ομιλούντος κινηματογράφου. Πρωταγωνιστές, ένας στυγνός «επιχειρηματίας» με εταιρεία-βιτρίνα που εκμεταλλεύεται τους επαίτες του Λονδίνου αλλά δηλώνει φτωχός, ένας επίορκος αστυνομικός, ένας ληστής που λιγουρεύεται τα μεγάλα «πορτοφόλια», μια διάσημη πόρνη. Πρόκειται για μορφές βγαλμένες από τη φαντασία του Μπρεχτ με φόντο την αστική τάξη του βικτοριανού Λονδίνου, οι οποίες όμως παραμένουν δυστυχώς εξαιρετικά γνώριμες και σήμερα. Ένα πάντα επίκαιρο, σαρκαστικό, σχόλιο για το σύγχρονο κοινωνικοοικονομικό σύστημα.
Το έργο παίχτηκε στη χώρα μας για πρώτη φορά από το θίασο του Νίκου Χατζίσκου το 1962, με τον παραπλανητικό τίτλο «Ρομάντζο της πεντάρας». Η «Όπερα της Πεντάρας» έγινε όμως γνωστή στην Ελλάδα το χειμώνα του 1975 σε μια θρυλική παράσταση στο θέατρο «Κάππα», σε σκηνοθεσία και διασκευή Ζυλ Ντασσέν και μετάφραση από τον Παύλο Μάτεσι, με πρωταγωνίστρια την Μελίνα Μερκούρη.
ΠΕΜΠΤΗ 13/12 – ΤΕΤΑΡΤΗ 19/12 (22:00): «KUHLE WAMPE ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΝΗΚΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ;»
Σκηνοθεσία: Slatan Dudow, Μουσική: Hanns Eisler, Πρωταγωνιστούν: Hertha Thiele, Ernst Busch Martha Wolter, Adolf Fischer. Επίκεντρο της ταινίας οι Βερολινέζοι εργάτες και ανέργοι, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Βρισκόμαστε στη Γερμανία, στην εποχή του Μεσοπολέμου. Σε μια περίοδο παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η χώρα βιώνει πολύ έντονα τις σκληρές συνέπειές της. Εκατομμύρια άνεργοι, άθλιες συνθήκες εργασίας, δημιουργία τεράστιων παραγκουπόλεων, φτώχεια, πείνα, απελπισία, καμιά ελπίδα για το μέλλον. Στην ιστορία μας, γνωρίζουμε την Άννι, μια νεαρή εργάτρια, που πασχίζει μαζί με την οικογένειά της να επιβιώσουν στις πιο απάνθρωπες συνθήκες. Ο αδελφός της, ύστερα από μήνες απελπιστικής ανεργίας, βουτά στο κενό και αυτοκτονεί. Η ίδια και η οικογένειά της αδυνατούν να πληρώσουν το ενοίκιο του μίζερου διαμερίσματός τους και βρίσκονται στο δρόμο με έξωση. Χωρίς στέγη, με τα πράγματα φορτωμένα σε ένα φορτηγάκι, αποφασίζουν να πάνε στο Kuhle Wampe, έναν καταυλισμό, μια ώρα έξω από το Βερολίνο. Εκεί, έχουν βρει καταφύγιο μεγάλες μάζες φτωχών, ανέργων, ανθρώπων χωρίς στον ήλιο μοίρα. Μέσα σε αυτές τις καταστάσεις, η Άννι μένει έγκυος από τον αρραβωνιαστικό της, Φριτς, αλλά ο επικείμενος γάμος δεν πρόκειται να γίνει. Ο Φριτς πνίγεται με την προοπτική ενός γάμου αλλά και με την βαθύτερη φτώχεια που θα προξενήσει ο ερχομός ενός παιδιού. Η Άννι, ύστερα από αυτό, μετακομίζει σε μια φίλη της στο Βερολίνο και αρχίζει να συμμετέχει ενεργά στο νεανικό Εργατικό Κίνημα. Και σε μια διαδρομή με το τρένο, η Άννι μαζί με μια ομάδα του κινήματος, θα λογομαχήσουν με μερικούς ευκατάστατους συνταξιδιώτες τους…
H ταινία χαρακτηρίστηκε ως το πιο προκλητικό δείγμα σοσιαλιστικού κινηματογράφου και η προβολή της ως φυσικό στη Γερμανία απαγορεύτηκε αμέσως. Ο Βούλγαρος σκηνοθέτης της ταινίας Ζλάταν Ντούντοφ ήταν κι αυτός μετανάστης στη Γερμανία, όπου είχε πάει αρχικά στα 19 του χρόνια για να σπουδάσει αρχιτεκτονική. Σε μια από τις πρώτες του δουλειές στο χώρο του κινηματογράφου υπήρξε βοηθός σκηνοθέτη στην κλασική ταινία «Metropolis» του Φριτς Λανγκ. Την Μουσική της ταινίας υπογράφει ο Hanns Eisler, είχε πάρει εξαιρετικά καλά σχόλια για τη δυναμική μουσική του, ειδικά στο “Τραγούδι της αλληλεγγύης” («Μπροστά! Χωρίς να ξεχνάμε ποιος είναι ο δρόμος μας! Μπροστά, χωρίς να ξεχνάμε: σε ποιον ανήκει ο δρόμος; Σε ποιον ανήκει ο κόσμος;»). Ο Hanns Eisler είναι γνωστός στην ιστορία ως ο συνθέτης και του εθνικού ύμνου της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας (πρώην Ανατολική Γερμανία).
Σκηνοθεσία: Fritz Lang, Σενάριο: Bertolt Brecht, Μουσική: Hanns Eisler, Πρωταγωνιστούν: Brian Donlevy, Walter Brennan, Hans Heinrich von Twardowski, Anna Lee, Nana Bryant, Gene Lockhart, Margaret Wycherly.
(Η ταινία το 1944 προτάθηκε για το Όσκαρ Καλύτερου Ήχου και Καλύτερης Μουσικής)
Ο σκηνοθέτης Φριτς Λανγκ (Friedrich Anton Christian Lang, 5 Δεκεμβρίου 1890- 2 Αυγούστου 1976) ήταν Αυστριακός σκηνοθέτης και, μαζί με τον Φρίντριχ Βίλχελμ Μούρναου, θεωρείται ο βασικός εκπρόσωπος του γερμανικού εξπρεσιονισμού. Το Ινστιτούτο Βρετανικού Κινηματογράφου του έδωσε μάλιστα το χαρακτηρισμό “Master of Darkness”.
Ένα δυνατό ασπρόμαυρο πολεμικό θρίλερ. Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής της Τσεχοσλοβακίας ο χειρουργός Dr. Franticek Svoboda (Brian Donlevy), ένας Τσέχος πατριώτης, δολοφονεί τον άγριο “Δήμιο της Ευρώπης” Reichsprotektor Reinhard Heydrich (Hans Heinrich von Twardowski) και τραυματίζεται κατά τη διάρκεια. Στην προσπάθειά του να διαφύγει λαμβάνει βοήθεια από ένα Καθηγητή Ιστορίας τον Stephen Novotny (Walter Brennan), ο οποίος παρακολουθείται από τους Ναζί και την κόρη του Mascha (Anna Lee). Ως αντίποινα για τη δολοφονία ο αρθρογράφος Emil Czaka (Gene Lockhart) και ένας ζυθοποιός βοηθούν τις διαδικασίες για την εκτέλεση 400 πολιτών της Πράγας, συμπεριλαμβανομένου του Καθηγητή Novotny, αν δεν αποκαλυφθεί ο δολοφόνος. Μέσα από μία σύνθετη αλληλουχία γεγονότων, η Αντίσταση καταφέρνει να παγιδέψει και να υποδείξει τον Czaka ως τον δολοφόνο, αλλά όχι πριν οι Ναζί εκτελέσουν πολλούς ομήρους.
Herr Puntila und sein Knecht Matti (1960), 97′ Είδος Ταινίας: Κομεντί, Μιούζικαλ, Δράμα, Σκηνοθεσία: Alberto Cavalcanti, Μουσική: Hanns Eisler, Πρωταγωνιστούν: Curt Bois, Heinz Engelmann, Maria Emo, Erika Pelikowsky, Yelena Polevitskaya.
Η ανελέητη σάτιρα του Μπρεχτ για τη διάκριση τάξεων. Στα όμορφα δάση του Βορρά εκτυλίσεται η ιστορία του γαιοκτήμονα Γιόχαν Πούντιλα, ενός «θηρίου προϊστορικού», που χρησιμοποιώντας την πονηριά και το μεθύσι του, κινείται με άνεση ανάμεσα στην αθωότητα και την ωμή χυδαιότητα. Ο Αφέντης Πούντιλα εξουσιάζει ανθρώπους, σχέσεις και καταστάσεις, αποκαλύπτοντας το μεγάλο χάσμα που χωρίζει την ιδιοκτησία από την εργατική τάξη. Αποφασισμένος να διατηρήσει τη δύναμη του, αλλά και να διαχειριστεί τη μοναξιά της ψυχής του, έρχεται αντιμέτωπος με την ανθρωπιά και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων που δουλεύουν για αυτόν, προσπαθώντας να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους. Ο δούλος του ο Μάττι, ένας απόλυτα ελεγχόμενος χαρακτήρας είναι, ο ιδανικός υπηρέτης, πιστός και ειλικρινής, που όμως με τη τελική του αναχώρηση, δείχνει το δρόμο για την απελευθέρωση και την επανάσταση. Δίπλα σε αυτόν, εργάτες, υπηρέτριες, γυναίκες του μεροκάματου και της φτώχειας, προσπαθούν να κατανοήσουν άλλοτε με χιούμορ και άλλοτε με πίκρα τα όρια της ανθρώπινης αντοχής και της θηριώδους εκμετάλλευσης. Ακόμα και η ίδια η κόρη του Πούντιλα, προικισμένη από όλα τα χαρακτηριστικά της αστικής τάξης, προσπαθεί να εναντιωθεί στην ηγεμονία του πατέρα της, κάνοντας τη δική της μικρή επανάσταση μέσα από τον παράφορο ενθουσιασμό της νεότητάς της. Οι καλές προθέσεις της όμως δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν το ταξικό της σύνορο.
Ο Κώστας Καζάκος έγραψε για τον Μπρεχτ:
Κύριος Μπέρτολτ Μπρεχτ, αυτός ο μεγάλος διαλεκτικός του θεάτρου, ο ποιητής και φιλόσοφος, που μας ήρθε από τα Μαύρα Δάση, για να μας ταξιδέψει μέσα στους λαβύρινθους της καθημερινότητας και με τη φωτεινή του ματιά, να μας αποκαλύψει όλες τις μικρές και μεγάλες αλήθειες, που βρίσκονται παντού κρυμμένες γύρω μας, και που εμείς, πνιγμένοι σε μια κουταλιά νερό, δεν μπορούμε να τις δούμε. Με το ένα του χέρι σκορπάει απλόχερα το γέλιο και ξορκίζει τις αρρώστιες των “φτωχών και των ταπεινών”, την άγνοια, την αδιαφορία, τον ατομικισμό, τη συνήθεια, την υποταγή και με το άλλο χέρι κρατάει κοφτερό τσεκούρι και αποκεφαλίζει χωρίς έλεος το ανθρωποφάγο θεριό της πλουτοκρατίας. Νομίζεις ότι ακούς τον παλιό εκείνο Διδάσκαλο, που έλεγε στη φτωχολογιά ότι είναι πιο εύκολο να περάσει η κάμηλος από την τρύπα της βελόνας, παρά ο πλούσιος από την πόρτα του παραδείσου. Μαζευτήκαμε λοιπόν πενήντα τόσοι νοματαίοι και αγωνιζόμαστε μέρες και νύχτες, σε πολύ σκληρές συνθήκες, προσπαθώντας να γαληνέψουμε στη σκηνή το σωτήριο λόγο του Μπρεχτ. Θέλουμε να δείξουμε και εμείς ότι γνοιαζόμαστε και δεν αδιαφορούμε.
(Πηγή: http://www.ntng.gr – Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος)
