Κάννες 2023 : Monster

Ανταπόκριση από τις Κάννες: MG Vagenas

Ύστερα από τον Χρυσό Φοίνικα για το Shoplifters το 2018 και το βραβείο καλύτερου ανδρικού ρόλου για το Broker τον περασμένο χρόνο, ο μεγάλος Ιάπωνας σκηνοθέτης επιστρέφει φέτος στις Κάννες για έβδομη φορά με το Monster, μια  πρωτότυπη  ιστορία ενηλικίωσης, γεμάτη ανθρωπισμό. 

Το Monster μας προσκαλεί σε έναν αφηγηματικό λαβύρινθο που περιστρέφεται γύρω από τον Minato (Kurosawa Soya), ένα δωδεκάχρονο αγόρι αντιμέτωπο με την δύσκολη μετάβαση από την παιδική ηλικία στην εφηβεία. 

Εστιάζοντας σε αυτή την τόσο ιδιαίτερη φάση της ζωής, με τον Minato να αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στον ορθολογισμό και την φαντασία, στην περιέργεια και τον φόβο, στης επιθυμίες του και τις προσδοκίες των μεγάλων  ο Kore Eda χτίζει μια ιστορία γεμάτη συνεχείς ανατροπές, όπου τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται αρχικά,  εξερευνώντας εκ νέου το θέμα των οικογενειακών σχέσεων.

Το Monster αρχίζει με μια νυχτερινή σκηνή στην οποία δεσπόζει ένα φλεγόμενου κτίριο στο κέντρο μιας πόλης. Η ατμόσφαιρα είναι γεμάτη ένταση, ακούμε τον διαπεραστικό ήχο των σειρήνων καθώς μεγάλα πυροσβεστικά οχήματα σπεύδουν στο σημείο και πολλο περαστικοί συνωστίζονται για να δουν τι έχει συμβεί.

Στην θαλπωρή του διαμερίσματός της, από το οποίο φαίνεται καθαρά η φωτιά, η Saori (Ando Sakura), μια νεαρή χήρα που  μεγαλώνει μόνη της τον γιο της Minato, σπεύδει στο μπαλκόνι να χαζέψει την φωτιά και καλεί το παιδί της να δούνε μαζί  αυτό το απρόσμενο  θέαμα. 

Φαίνεται πως κάποιος έβαλε εσκεμμένα φοίτα σε ένα ‘hostess bar’ που στεγαζότανε σε αυτο το  κτίριο. Ποιος να το έκανε άραγε, και για ποιο λόγο; Σαν ένα leitmotif αυτό το ερώτημα θα τεθεί αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της ταινίας, και κάθε φορά οι υποψίες θα βαρύνουν ενα διαφορετικό άτομο.

Τις επόμενες μέρες η Saori αρχίζει και παρατηρεί κάποια αλλόκοτα πράγματα στην συμπεριφορά του παιδιού της που από  την νύχτα της πυρκαγιάς και μετα φαίνεται ιδιαίτερα ανήσυχος. Μια μέρα γυρίζει σπίτι με ένα μόνο παπούτσι, μια άλλη μέρα είναι γεμάτος μώλωπες, επίσης  λέει ασυναρτησίες, πως στην θέση του μυαλού του κάποιος του έχει μεταμοσχεύει το μυαλό ενός γουρουνιού. Η γυναικά ανησυχεί και απευθύνεται στο στην διευθύντρια του σχολείου για να βρει μια άκρη… 

Ο Minato, που είναι ένα έξυπνο και ευαίσθητο αγόρι, διανύει αυτή την κρίσιμη περίοδο της ζωής του με ιδιαίτερα έντονο και επώδυνο τρόπο. Υπάρχουν πολλά ερωτήματα που πρέπει να απαντήσει για να βρει το δρόμο του και την ταυτότητά του. Τα ερωτήματα αυτά είναι μεταφυσικά: υπάρχει ζωή μετά το θάνατο; Μετενσαρκώνονται οι νεκροί, όπως επιτάσσει η βουδιστική παράδοση, και σε τι μετενσαρκώνονται; Κάποια από αυτά είναι ηθικά: ποια στάση πρέπει να κρατήσει κανείς όταν έρχεται αντιμέτωπος με το bullying; Είναι προτιμότερο να βρίσκεται στο πλευρό των νταήδων, της ομάδας των “ισχυρών” της τάξης, ή μήπως θα πρέπει να υπερασπιστεί το θύμα που λόγο της  διαφορετικότητας του κακοποιείται άδικα από τους άλλους; Γιατί αισθάνομαι διαφορετικός; Αναλογίζεται συχνά ο Minato. Μήπως είμαι ένα τέρας; Αναρωτιέται. Και τέλος, είναι ερωτήματα κρίσης ταυτότητας, σε μια περίοδο  οι σεξουαλικές ορμές αναδύονται έντονα, δημιουργώντας μεγάλο άγχος και αναστάτωση.

Δομικά, η ταινία χωρίζεται σε τρία μέρη, καθένα από τα οποία μας παρουσιάζει τα γεγονότα από την οπτική γωνία ενός διαφορετικού χαρακτήρα. Το πρώτο μέρος παρουσιάζει την ιστορία μέσα από τα μάτια της Saori, της μητέρας. Το δεύτερο επικεντρώνεται στην οπτική γωνία του Μr. Hori (Nagayama Eita), του νεαρού δασκάλου του Minato, ο οποίος κατηγορείται ότι κακοποίει και βασανίζει τον μαθητή του. Το τρίτο και τελευταίο μέρος εστιάζει στην εμπειρία του ίδιου του Minato και στα δικά του βιώματα. Καθώς η ταινία εξελίσσεται, νέα κομμάτια προστίθενται στην ιστορία, προσφέροντάς μας κάθε φορά μια διαφορετική  ερμηνεία των γεγονότων. 

Μέρος αυτής της ιστορίας που διαδραματίζεται κυρίως μεταξύ του σπιτιού του πρωταγωνιστή και του σχολείου, είναι και μια σειρά από δευτερεύοντες  χαρακτήρες, καθένας από τους οποίους αποδεικνύεται πολύ πιο πολύπλοκος και μυστηριώδης απ’ ό,τι θα μπορούσε να κανείς να φανταστεί.

Στο σχολείο, εκτός από τον αφελή και εκκεντρικό δάσκαλο, τον  Mr Hori, συναντάμε και την διευθύντρια, που κουβαλάει μέσα της το μυστικό μιας οικογενειακής τραγωδίας, αλλά κυρίως τον Yori (Hiiragi Hinata), τον συμμαθητή και καλύτερο φίλο του Minato, ένα  φιλήσυχο και ευφάνταστο αγόρι, που γίνεται αντικείμενο χλευασμού στην τάξη και ζει μόνο του με τον αλκοολικό και βίαιο πατέρα του.

Ο κεντρικός πυρήνας αυτής της ιστορίας είναι ακριβώς η φιλία ανάμεσα σε αυτά τα δύο παιδιά που νιώθουν διαφορετικά από τα υπόλοιπα, καθώς ανάμεσα τους τους υπάρχει κάτι άλλο που υπερβαίνει τη συμπάθεια και τη φιλία, μια πιο βαθιά, αλλά και πιο ανησυχητική έλξη, που είναι δύσκολο να την  αποδεκτή κάνεις.

Το Monster είναι μια περίπλοκη ταινία που μοιάζει σαν ιστός αράχνης, θυμίζει κάπως το  Rashomon και τις τρεις εκδοχές των γεγονότων που μας εξιστορείται, όμως η δομή της είναι πολύ πιο σύνθετη και ακαθόριστη. Το γεγονός ότι για πρώτη φορά στην καριέρα του, ο Kore Eda συνεργάστηκε με έναν σεναριογράφο,  εξηγεί  την ενίοτε περιττή πολυπλοκότητα της αφήγησης.

Αν δεν επιμείνουμε να κατανοήσουμε την κάθε λεπτομέρεια της πλοκής και αφεθούμε απλά στην ροή της θα μπορέσουμε τότε να απολαύσουμε την αριστοτεχνική σκηνοθεσία, τους ευαίσθητους, συγκινητικούς, ενίοτε σκληρούς και παρεξηγημένους χαρακτήρες της και την ποιητικότητα της.

Οι τρεις εκδοχές που ξεκίνησαν όλες με την εικόνα του φλεγόμενου κτιρίου τελειώνουν  με την έλευση ενός τσουνάμι. Δυο από αυτές υπαινίσσονται μια τραγική  έκβαση , η τρίτη και τελευταία όμως, αυτή που αφηγείται ο Μινάτο  φωτίζει όλα τα σκοτεινά σημεία και βάζει τα πράγματα στη σωστή τους σειρά, αποκαλύπτοντας μας το μυστικό που ο πρωταγωνιστής κουβαλάει μέσα του σαν να είναι μια αμαρτία. 

Σε μια από τις πιο συναισθηματικές σκηνές της ταινίας, η διευθύντρια του σχολείου εξηγεί στον Minato πως κάθε άνθρωπος μπορεί να βιώσει την ευτυχία και δίνοντάς του μια τρομπέτα, τον παρακινεί να φυσήξει όλο τον πόνο και το θυμό του, όλα όσα τον βαραίνουν και δεν μπορεί να  πει, μετατρέποντάς τα σε μουσική. 

Το τέλος της ταινίας είναι φωτεινό: σε μια ύστατη ανατροπή, το πραγματικό και το φανταστικό συγκλίνουν στη χαρούμενη και απελευθερωτική εικόνα δύο αγοριών που τρέχουν μαζί,  χαμογελώντας προς το μέλλον.