Μια χλαμύδα, ο Νορβηγός δολοφόνος και η απεικόνιση της βίας…
Εδώ και μέρες ακούω ελληνικά και ξένα μέσα ενημέρωσης να αναπαράγουν τη λίστα με τις «αγαπημένες» ταινίες του Άντερς Μπρέιβικ, του 32χρονου εξτρεμιστή που σκότωσε 77 ανθρώπους στην –κατά τα άλλα- ήσυχη Νορβηγία. Σε τηλεοπτικό δελτίο άκουσα μάλιστα και το αμίμητο: «Αγαπημένες ταινίες του δράστη ήταν οι 300 και ο Μονομάχος, ενώ είχε και άλλες ακραίες απόψεις».
Ακολούθησε ο Λαρς Φον Τρίερ (άλλος από κει που έσπευσε να υποτιμήσει το ίδιο του το έργο) που είπε ότι εάν η ταινία του Dogvilleαποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον Νορβηγό, τότε μετανιώνει που την έφτιαξε. Και αυτό επειδή την είχε στις τρεις αγαπημένες του στο Facebook.
Θυμάμαι πριν χρόνια Έλληνα κριτικό κινηματογράφου που έγραφε ότι θα έπρεπε να καούν όλες οι κόπιες του FightClubγιατί τόσο φασιστική ταινία δεν είχε ξαναδεί. Τίποτα δεν είχε καταλάβει μάλλον από την ταινία του Ντέιβιντ Φίντσερ. Ή για να διορθώσω: ο καθένας καταλαβαίνει αυτό που θέλει να καταλάβει –και στο σινεμά όπως και στη ζωή.
Τα ίδια είχε τραβήξει και ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ 40 χρόνια πριν, όταν είχε βγάλει το Κουρδιστό Πορτοκάλι. Τον κατηγόρησαν ότι απετέλεσε πηγή έμπνευσης για μια σειρά εγκλημάτων.
Ο ίδιος απαντούσε: «Κανέναν δεν διαφθείρει η παρακολούθηση του Κουρδιστού Πορτοκαλιού, όπως κανέναν δεν διέφθειρε ποτέ η παρακολούθηση του Ριχάρδου του Γ΄. Η βία υπήρχε πάντοτε στην τέχνη, υπάρχει βία στη Βίβλο, στον Όμηρο, στον Σαίξπηρ. Το Κουρδιστό Πορτοκάλι είναι προϊόν τέχνης και ουδέποτε ένα προϊόν τέχνης προκάλεσε κοινωνική ζημιά. Η απλουστευμένη αντίληψη ότι το σινεμά και η τηλεόραση μπορούν να μεταμορφώσουν ένα κατά τα άλλα αθώο και καλό άτομο σε εγκληματία μεταφέρει έντονα μνήμες από τις δίκες μαγισσών του Σάλεμ».
Την ταινία, πάντως, την απέσυρε από τα σινεμά. Γνώριζε καλύτερα από τον καθένα ότι με τις προκαταλήψεις δεν μπορείς να τα βάλεις. Έχουν μεγαλύτερη δύναμη από σένα.
Φυσικά, ο Κιούμπρικ είχε δίκιο. Δεν μπορείς να κατηγορήσεις τον Ράσελ Κρόου επειδή ένα διεστραμμένο μυαλό είχε πάθος με τον Μονομάχο, ούτε φυσικά τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών επειδή απετέλεσε το «σάουντρακ» στη δολοφονική μανία ενός ρατσιστή.
Οι περισσότεροι κοινωνιολόγοι συμφωνούν: οι ταινίες δεν μπορούν να προκαλέσουν βία, αυτό που μπορούν ίσως να κάνουν είναι να διευκολύνουν την «αναισθητοποίηση» στη βία, το να τη συνηθίσει κανείς σε βαθμό που να μην του κάνει εντύπωση. Από εκεί και πέρα οι ταινίες από μόνες τους δύσκολο να μπορούν να οδηγήσουν σε εγκλήματα του τύπου που διέπραξε ο Μπρέιβικ. Συμβάλλουν (και) άλλοι παράγοντες ή μόνο άλλοι παράγοντες.
Προσοχή χρειάζεται πάντα, βέβαια. Όχι η βία για τη βία, ούτε η καταδίκη της βίας για την καταδίκη της βίας. Αλλά η βία ως φαινόμενο κοινωνικό, η βία ως αποτέλεσμα και η βία ως αιτία. Είναι κομμάτι της πραγματικότητας μας. Το να την αγνοούμε και να την απορρίπτουμε δεν οδηγεί πουθενά. Το να «σκύψουμε» από πάνω της, να την μελετήσουμε, να την κατανοήσουμε, θα μπορούσε να οδηγήσει κάπου.Μέχρι να γίνει αυτό, μπορούμε να βλέπουμε άνετα τον Ράσελ Κρόου με χλαμύδα…
Τάιλερ Ντέρντεν
Γεια σου Τάιλερ και Cinεπιβάτες και συγχαρητήρια για το ωραίο σας blog.
Πόσο δίκιο μπορεί να έχεις? Ακριβώς όπως το παράδειγμα με το Κουρδιστό Πορτοκάλι. Λες και η ταινία είναι που κάνει τον άλλο να του σαλέψει. Τα media δεν παίζουν κανένα ρόλο… Αλλά κάτι τέτοια περιμένουν τα δελτία ειδήσεων για να κάνουν πάρτι. Μου την έδωσαν! Θα κάτσω να ξαναδώ Fight club, Κουρδιστό πορτοκάλι και Dogville!
Ξέχασα να πω καλή συνέχεια και καλό καλοκαίρι!
Ευχαριστούμε Sach για τα καλά σου λόγια!! Χαχα… μην ξεχάσεις το True Blood μόνο.. απ' ό,τι φαίνεται προκαλεί παρενέργειες… ήταν η αγάπημένη σειρά του Νορβηγού (και εκατομμυρίων άλλων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο) :p
Καλό καλοκαίρι να έχεις!
Τάιλερ