17o ΦΝΘ: Η ημέρα των σκηνοθετών
Μερικές από τις πολυαναμενόμενες ταινίες του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης προβλήθηκαν το Σάββατο και μάλιστα σε sold out προβολές -και υπήρχαν αρκετές από αυτές. Σήμερα στο επίκεντρο ήταν ντοκιμαντέρ γνωστών δημιουργών -όπως του Αλεξάντρου Σόλομον, του πρώτου μεγάλου καλεσμένου του Φεστιβάλ και του Βιμ Βέντερς.
Τα φώτα συγκέντρωσε κυρίως Το Αλάτι της Γης, μία ταινία πάνω στο έργο και την προσωπικότητα του γνωστού ζωγράφου Σεμπαστιάο Σαλγάδο, γυρισμένο από τον Βιμ Βέντερς και τον γιο του Σαλγάδο, Τζουλιάνο. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο ταξίδι μαζί με τον Σαλγάδο, στους τόπους όπου εργάστηκε και ταξίδεψε, ένα εντυπωσιακό οδοιπορικό με σταθμούς τα έργα του. Το ντοκιμαντέρ είναι ένα οπτικό ποίημα που αποτελείται κυρίως από τις φωτογραφίες του Σαλγάδο, τις οποίες εξηγεί ο ίδιος στους θεατές. Αντικειμενική ματιά δεν υπάρχει εδώ, αλλά δεν πειράζει, καθώς το ντοκιμαντέρ αποτελεί από μόνο του ένα συναρπαστικό ταξίδι στο μυαλό του ίδιου του Σαλγάδο. Δικαίως η ταινία έφτασε μέχρι τα Όσκαρ.
Η Όψη της Σιωπής του Τζόσουα Οπενχάιμερ αποτελεί τη δεύτερη πολυαναμενόμενη ταινία του Φεστιβάλ. Πρόκειται για το δεύτερο μέρος του ντοκιμαντέρ για τη σφαγή στην Ινδονησία. Στο πρώτο ντοκιμαντέρ, στο The Act of Killing, ο Όπενχαϊμερ δείχνει τους θύτες της σφαγής αυτής να αναπαριστούν τα εγκλήματά τους με τρόπο σχεδόν θεατρικό. Ο νεότερος γιος μιας οικογένειας που έχει χάσει έναν γιο σε αυτό το στυγερό έγκλημα, αποφασίζει να έλθει αντιμέτωπος με τους ηθικούς αυτουργούς αυτού του εγκλήματος, σε μία Ινδονησία που αδυνατεί να κλείσει τις πληγές της. Ο Οπενχάιμερ προσπαθεί να κλείσει το ντοκιμαντέρ του δίνοντας τη δυνατότητα σε θύτες και θύματα να έρθουν αντιμέτωποι.
O τιμώμενος ρουμάνος σκηνοθέτης Αλεξάντρου Σόλομον, έκανε την επίσημη εμφάνιση του στο φεστιβάλ παραχωρώντας συνέντευξη τύπου και απαντώντας σε ερωτήσεις του κοινού που ακολούθησαν την προβολή της ταινίας του Καπιταλισμός – η Μυστική μας Συνταγή. Ο σκηνοθέτης με χιούμορ και φαντασία, χρησιμοποιώντας από παιχνίδια lego και animation με πλαστελίνες, μέχρι μια σουρεαλιστική αναπαράσταση του μυστικού δείπνου, όπου δειπνούσαν οι «διαπλεκόμενοι» με οθόνες τηλεοράσεων αντί για κεφάλια, ξεκινά μια σαρκαστική υπόθεση ότι ο δικτάτορας Τσαουσέσκου ζει και επιχειρεί μια σειρά συνεντεύξεων με τις δυνάμεις εξουσίας της μετά-κομμουνιστικής Ρουμανίας.
Στις δηλώσεις του, ο Σόλομον μας είπε ότι οι ερωτηθέντες δέχτηκαν με χαρά να συμμετέχουν στο ντοκιμαντέρ του, από υπερβολική σιγουριά και ματαιοδοξία, νομίζοντας ίσως ότι θα γίνουν τηλεοπτικοί αστέρες. Σήμερα, βρίσκονται πλέον όλοι τους στη φυλακή, εκτός από έναν για τον οποίο εκκρεμεί δίκη. Ήταν μάλιστα τότε υπό συζήτηση να γίνει δημοψήφισμα για να μειωθούν οι βουλευτές από 500 στη ρουμανική βουλή και υπήρχε το ανέκδοτο ότι θα μειωθούν αναγκαστικά, αφού οι μισοί τελικά θα καταλήξουν στην φυλακή. H ταινία συνέπεσε με την προεκλογική περίοδο και έτυχε μεγάλης αποδοχής από το κοινό, μένοντας στους κινηματογράφους για πάνω από τρεις μήνες, διάστημα πολύ μεγάλο για ταινία στη Ρουμανία. Ο κόσμος πιστεύει ότι ένα ντοκιμαντέρ είναι απόλυτα αντικειμενικό, αλλά αυτό δεν ισχύει. Η μυθοπλασία και το ντοκιμαντέρ είναι συγκοινωνούντα δοχεία.
Πολυαναμενόμενη και η νέα ταινία του Φίλιππου Κουτσαφτή, ο οποίος επιστρέφει μετά την Αγέλαστο Πέτρα και αρκετά χρόνια απουσίας. Ο δημιουργός κάνει στο Αρκαδία Χαίρε ένα αφιέρωμα στην Αρκαδία και παράλληλα πραγματοποιεί ένα οδοιπορικό στην ιστορία της και στο σύγχρονο πρόσωπό της. Με voice over αφήγηση μάλλον φιλοσοφική και σε αρκετά σημεία φλύαρη, ο κ. Κουτσαφτής παραδίδει ένα ντοκιμαντέρ με ενδιαφέρουσες εικόνες και πολλές πληροφορίες, σε ένα ύφος κλασικής αφήγησης.
Μιλώντας μετά το τέλος της προβολής, ο κ. Κουτσαφτής είπε ότι χρειάστηκαν έξι χρόνια για να γυριστεί η ταινία. Είπε ότι θα ήθελε και εκείνος να γίνονται πιο γρήγορα τα πράγματα, αλλά ότι μερικές φορές τα πράγματα έχουν τους δικούς τους ρυθμούς. Είπε ότι δεν έχει κάποια σχέση με την Αρκαδία, όπως δεν είχε με την Ελευσίνα. Παράλληλα, αποκάλυψε ότι ετοιμάζει ένα ντοκιμαντέρ για την Αίγινα και ένα για την Κρήτη. «Η Αρκαδία παραπέμπει στη χαμένη παιδική ηλικία του δυτικού πολιτισμού. Ο μύθος έλεγε ότι εάν υπάρχει ένας επί γης παράδεισος, αυτός είναι η Αρκαδία» και πρόσθεσε ότι αυτοί που καλλιεργούσαν αυτόν τον μύθο, μάλλον δεν είχαν δει ποτέ την Αρκαδία. Πριν από την προβολή του Αρκαδία Χαίρε προβλήθηκε η μικρού μήκους ταινία Samios για τον διάσημο ζωγράφο, ντοκιμαντέρ το οποίο γυρίστηκε για να συνοδέψει την αναδρομική έκθεση του δημιουργού στο Μουσείο Μπενάκη.
Παράλληλα προβλήθηκε και Ο Εφιάλτης του Δαρβίνου του τιμώμενου φέτος Χούπερτ Ζάιπερ. Το ντοκομαντέρ παρακολουθεί τα συμφέροντα που αναπτύσσονται γύρω από τη λίμνη Βικτορία στην Αφρική: ένα ολόκληρο σύστημα συμφερόντων και εκμετάλλευσης έχει στηθεί γύρω από την εμφάνιση της πέρκας του Νείλου στη λίμνη και από την εκμετάλλευση των ντόπιων. Ο Ζάουπερ παρουσιάζει τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ όλων όσων εμπλέκονται στην υπόθεση.
Στην Αρχαιολόγο, ο Κίμων Τσακίρης του Sugartown επιστρέφει με την ιστορία μίας αρχαιολόγου που προσπαθεί να διασώσει ό,τι μπορεί πριν τη δημιουργία μιας τεχνητής λίμνης στη δυτική Μακεδονία. Οι δυσκολίες του επαγγέλματος του αρχαιολόγου, οι αγωνίες των αρχαιολόγων, καθώς και τα σημάδια της μνήμης σε μια εποχή που χάνεται σταδιακά, αποτελούν βασικά σημεία της αφήγησης. Το ντοκιμαντέρ διαθέτει μία χαρισματική «πρωταγωνίστρια»: την Γεωργία Καραμήτρου, η οποία δεν διστάζει να διορθώσει ακόμα και τον δημιουργό του ντοκιμαντέρ σε μία προσπάθεια αποκατάστασης της αλήθειας.
Κατά τα άλλα, τις βαθύτερες απόψεις του Αλεξάντερ Σοκούροφ παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ Η Φωνή του Σοκούροφ, σε συνδυασμό με το έργο του. Το ντοκιμαντέρ αποτελείται από μεγάλης διάρκειας πλάνα με σκηνές από ταινίες του Σοκούροφ. Ενδιαφέρον και χιούμορ διέθετε η Δυναστεία των Τσίρκων, με τον δανό σκηνοθέτη να δανείζεται στοιχεία παρουσίασης από τον Πολ Τόμας Άντερσον. Υπέροχη σκηνοθεσία, ήχους και χρώματα είχε ο Τζιοβάνι και η Συγχρονισμένη Κολύμβηση, για τον μικρό Ολλανδό, Τζιοβάνι, που θέλει να συμμετάσχει στην ολυμπιακή ομάδα συγχρονισμένης κολύμβησης. Η μικρού μήκους ταινία προβλήθηκε μαζί με το Χορεύοντας με τη Μαρία, που ασχολείται με μια από της πρώτες σχολές χοροθεραπείας.
Η Κυριακή συνεχίζει με το ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ Αγάπα τη Φύση σου, σε αφήγηση Λιαμ Νίσον, της ενότητας Doc for Kids, το Μέτρο Πάντων (the Measure of All Things) με ζωντανή ορχήστρα και Στο Υπόγειο, του Ούλριχ Ζάιντ, σκηνοθέτη της τριλογίας του Παραδείσου (ο Παράδεισος του Έρωτα, ο Παράδεισος της Πίστης και ο Παράδεισος της Ελπίδας).
