23tdf: Αναμνήσεις… από το μέλλον
Η θεματική του Destination Journey του 23ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης μας δίνει αυτό ακριβώς που μας λείπει περισσότερο το τελευταίο διάστημα, τη δυνατότητα να ταξιδέψουμε σε μέρη μακρυνά, μέρη μαγικά ή χαμένα στο χρόνο. Τι ιδανικότερο από το να επιλέξουμε να ταξιδέψουμε μέσα από τα μάτια και την αφήγηση του Τζόνας Μέκα. Παράλληλα, στην must-see κατηγορία των Top Docs επιλέγουμε το πολυαναμενόμενο ντοκιμαντέρ για τον Μπελούσι και στη συνέχεια αφηνόμαστε στην διασκεδαστική παράνοια του Σφάλματος στο Matrix. Ανάμεικτες συνολικά οι εντυπώσεις με επιλογές που παρελθόν, παρόν και μέλλον πολλές φορές συνυπάρχουν -ακόμα ίσως γίνονται ένα. Αυτή η πρώτη γεύση και ο τίτλος του πρώτου μου άρθρου δε θα μπορούσε, λοιπόν, παρά να δανειστεί τον τίτλο του Έριχ φον Ντένικεν “αναμνήσεις από το μέλλον”.
TOP DOCS / Μπελούσι – Belushi (2020)
“Η τραγική ιστορία πίσω από το λαμπερό αστέρι των αξεπέραστων Blues Brothers, έναν από τους πιο χαρισματικούς περφόρμερ της σύγχρονης ιστορίας, όπως αυτή ξεδιπλώνεται μέσα από σπάνιο αρχειακό υλικό. Αδημοσίευτες φωτογραφίες, κασέτες που ηχογραφήθηκαν λίγο πριν από τον θάνατό του και έρχονται για πρώτη φορά στο προσκήνιο, επιστολές και οικιακές ταινίες φωτίζουν τη συναρπαστική προσωπικότητα του Τζον Μπελούσι, ο οποίος πρόλαβε να γίνει μια από τις πιο αναγνωρίσιμες περσόνες της Αμερικής προτού καν τριανταρίσει. Ένα ντοκιμαντέρ που εξερευνά τη ζωή ενός υπέρλαμπρου σταρ, ο οποίος έκλεψε την καρδιά του αμερικάνικου κοινού, την ίδια στιγμή που το σκοτάδι του εθισμού καραδοκούσε στα παρασκήνια.“
Φιλόδοξο ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στον γνωστό κωμικό και περφόρμερ Τζον Μπελούσι. Γεμάτο με πλούσιο αρχειακό υλικό και ηχητικά και συνεντεύξεις δικών του ανθρώπων, γονείς, σύζυγο, αλλά και παραγωγών, ηθοποιών και συμπρωταγωνιστών στο δημοφιλές Saturday Night Live, ανάμεσα τους φυσικά τον Νταν Ακρόιντ με τον οποίο δημιούργησαν το μουσικό σχήμα Blues Brothers και τον αδερφό του επίσης γνωστό ηθοποιό Τζέιμς Μπελούσι. Ακολουθώντας την παραδοσιακή προσέγγιση της ανόδου και της πτώσης, ξεκινά δυναμικά και με κέφι να μας περιγράφει τη ζωή του από τα παιδικά χρόνια ως την επιτυχία και καταλήγει δραματικά στη αχαλίνωτη πορεία προς την αυτοκαταστροφή και τον θάνατο. Ως αποτέλεσμα έχουμε ένα άνισο ντοκιμαντέρ, με ένα αρκετά διασκεδαστικό πρώτο μέρος, που ενισχύεται από την ωραία δουλειά σε animation και ένα μουντό και ψυχοπλακωτικό δεύτερο μέρος που κλείνει και σου αφήνει την πικρή του επίγευση.
TOP DOCS / Σφάλμα στο Matrix – A Glitch in the Matrix (2021)
“Με όχημα μια περιβόητη ομιλία του διάσημου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Φίλιπ Κ. Ντικ, αυτό το παραισθησιογόνο ντοκιμαντέρ βουτά στη δίνη της φιλοσοφίας, της επιστήμης, αλλά και των θεωριών συνωμοσίας. Συνυφαίνοντας σημεία αναφοράς της σύγχρονης κουλτούρας, όπως η ταινία The Matrix, με συνεντεύξεις από πραγματικούς ανθρώπους που καμουφλάρονται πίσω από ψηφιακά άβαταρ, η ταινία μας παρασέρνει σε έναν κόσμο από αντικατοπτρισμούς, αμφισβητώντας την έννοια της πραγματικότητας και του βιώματος. Αν η ζωή δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα παιχνίδι προσομοίωσης, μάλλον έχει έρθει η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε μέχρι και τον ίδιο μας τον εαυτό.“
Το τρομερό ‘αιώνιο παιδί’ των ντοκιμαντέρ, ο Rodney Ascher αρέσκεται να εξερευνά παρανοϊκές θεωρίες και παραδοξολογίες και να αναζητά τις ρεαλιστικές πτυχές τους. Είδαμε να το κάνει αριστοτεχνικά στο σινεφίλ παράδοξο Room 237 (2012) – είχε προβληθεί και το παρακολούθησα στις Νύχτες Πρεμιέρας αν δεν με απατά η μνήμη μου, εξετάζοντας τραβηγμένες θεωρίες από ορκισμένους οπαδούς του Κιούμπρικ. Αυτή τη φορά ορμώμενος από την ταινία the Matrix (1999), αλλά και ορισμένες σοκαριστικές δηλώσεις του διάσημου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Φιλιπ Ντικ (Ηλεκτρικό Πρόβατο – το βιβλίο στο οποίο βασίστηκε το Blade Runner, the Man in the High Castle – εξ ου και η γνωστή σειρά, Αντίστοφος Κόσμος, A Scanner Darkly, Ubik κα), βρίσκει τους πιο απίστευτους χαρακτήρες και μας τους παρουσιάζει να υποστηρίζουν τις ιδέες τους ότι ο κόσμος μας δεν είναι τίποτα άλλο παρά εικονικός. Ένα άκρως διασκεδαστικό ντοκιμαντέρ, όπου άνθρωποι, είτε επιστήμονες είτε όχι, ξεκινούν να μιλάνε λογικά και να παραθέτουν γεγονότα και ιδέες, μέχρι που η φιλοσοφική τους αναζήτηση τους βγάζει σε εξωφρενικά συμπεράσματα τα οποία και υπερασπίζονται με όλο τους το είναι, ακόμα και αν το βασικό τους επιχείρημα είναι… το γνωστό παιχνίδι υπολογιστών Mindcraft! Δυστυχώς, θα βάλω στα αρνητικά την ωραία κατά τα άλλα ψυχοτρόπα και υπνωτιστική μουσική αλλά περισσότερο την επιλογή του αντί να δείχνει πρόσωπα να βάζει animated avatars στους ομιλούντες, που ενώ για κάποιο διάστημα είναι διασκεδαστικό καταντά αρκετά κουραστικό και ενοχλητικό για την θέαση, αν και η ιδιαίτερη θεματολογία του σε κρατάει από την αρχή ως το τέλος.
DESTINATION JOURNEY / Αναμνήσεις από ένα ταξίδι στη Λιθουανία – Reminiscences of a Journey to Lithuania (1972)
“Ένα φιλμικό ημερολόγιο σε τρία επεισόδια με επίκεντρο την επιστροφή του σκηνοθέτη Τζόνας Μέκας και του αδερφού του στη Λιθουανία και την περιοχή όπου μεγάλωσαν, 27 χρόνια μετά την αναγκαστική φυγή τους. Εδραιωμένος ήδη στην κινηματογραφική κοινότητα της Νέας Υόρκης, ο νονός του αμερικανικού avant-garde σινεμά βάζει σε τάξη το πολύτιμο αρχείο του από τα πρώτα χρόνια στις ΗΠΑ για να καταλήξει στην επιστροφή στον τόπο του. Έτσι καταφέρνει να ταιριάξει το προσωπικό με το συλλογικό μέσα από αναμνήσεις που αφορούν πρωτίστως την οικογένειά του αλλά, σε ευρύτερο πλαίσιο, και μια ολόκληρη γενιά Ευρωπαίων που είχαν ως μόνη λύση τη διαφυγή σε άλλη ήπειρο.“
Σκηνοθέτης, φωτογράφος, μοντέρ, ηθοποιός, συγγραφέας, ποιητής, καλλιτέχνης γενικότερα και φέροντας τον τίτλο του νονού του avant-garde σινεμά, ο Τζόνας Μέκας (1922-2019) δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Γνωρίζεις εξαρχής ότι αυτό που θα δεις δεν θα είναι ούτε πλάνα τουριστικού οδηγού ούτε μια απλή απεικόνιση, καθώς η παρουσία του καλλιτέχνη είναι έντονη, κυρίως από τον τρόπο που μοντάρει και την ταχύτητα που επιλέγει, περισσότερο από την αφήγηση του και την εξιστόρηση καταστάσεων και συναισθημάτων. Έτσι ακόμα και ορισμένα απλά, καθημερινά πλάνα που έχει τραβήξει, ενώνονται σε ένα πολυμορφικό παζλ και τελικά μεταμορφώνονται σε ταινία ντοκουμέντο μιας γενικότερης εποχής αλλά και κατάθεση ψυχής ενός πρωτοπόρου, με ξεχωριστή ματιά, ανθρώπου.
Το 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συνεχίζεται online στο https://www.filmfestival.gr/el/ (04/03/2021-14/03/2021) με πλούσιες επιλογές και αρκετά sold out, επομένως αν σας ενδιαφέρει σπεύσατε να προλάβετε! Το δεύτερο μέρος του φεστιβάλ αναμένεται (πανδημίας επιτρέποντως) να πραγματοποιηθεί στις αίθουσες της Θεσσαλονίκης από 24/06/2021 έως 04/07/2021.
