54ο ΦΚΘ: Ανασκόπηση Τετάρτης
Είναι παράξενο το κοινό που μπορεί να συναντήσει κανείς στις αίθουσες όπου διεξάγεται το 54ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Μπορείς σε πειραματικές ταινίες, όπως Το παράξενο χρώμα που έχουν τα δάκρυα του κορμιού σου να δεις ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, ενώ σε μία φαινομενικά «δύσκολη» ιρανική ταινία, όπως Τα χειρόγραφα δεν καίγονται του Μοχάμαντ Ρασούλοφ μού έκανε εντύπωση το πόσα πολλά νέα παιδιά είχαν έρθει για να την παρακολουθήσουν. Και όταν λέω νέα, εννοώ μαθητές. Μία κυρία που καθόταν από πίσω μου ήξερε όλο το πρόγραμμα του Φεστιβάλ απ’ έξω: για ποιες έχουν ακουστεί καλά λόγια, ποιες θέλει να δει, ποιες έχασε «αλλά θα προβληθούν στις αίθουσες». Η αλήθεια είναι ότι οι Θεσσαλονικείς αγκαλιάζουν το Φεστιβάλ τους. Είναι ωραίο να βλέπεις γεμάτες αίθουσες σε ταινίες που ίσως και να μην έχουν άλλη ευκαιρία να συναντήσουν το ελληνικό κοινό. ‘Ισως αυτό να είναι η απάντηση στην κρίση: η συνάντηση της τέχνης με το κοινό της.
Τάιλερ
La Jaula de Oro (το Χρυσό Κελί, the Golden Cell)
Έχει μάλλον την καλύτερη φωτογραφία στο φετινό διαγωνιστικό τμήμα, με φοβερά καδραρίσματα – πορτραίτα των ηρώων, κινηματογράφηση με ζωντανά χρώματα και άγνωστα σε εμάς τοπία. Η ταινία αποτελεί ένα οδοιπορικό στη σκληρή πραγματικότητα της νοτίου Αμερικής. Η υπόθεση της ταινίας φαντάζει ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ στο οποίο προσαρμόστηκαν ιστορίες που θα μπορούσαν να είχαν συμβεί και που δυστυχώς συμβαίνουν καθημερινά. Τα τέσσερα παιδιά πρωταγωνιστές ξεκινούν ένα ταξίδι αγώνα επιβίωσης για να φτάσουν στις ΗΠΑ που θα τους προσφέρει την ασφάλεια και την ονειρεμένη ζωή που φαντάζονται. Τα παιδιά αναγκάζονται να κινούνται αυτόνομα σαν να είναι μεγάλοι και ώριμοι. Η παιδικότητα τους θα φανεί σε ελάχιστα σημεία, όταν δεν είναι με άλλους, όταν νιώθουν προσωρινή ασφάλεια (όπως στο υπαίθριο πάρτι) και θα τους βοηθήσει να γίνουν μια μικρή συμμορία. Όσο προχωρά η ταινία γίνονται όλο και πιο αποστασιοποιημένα μέσα τους για να αντιμετωπίσουν καταστάσεις και να πάρουν αβίαστα δύσκολες αποφάσεις. Εκτός από τα εκφραστικά πρόσωπα που χωρίς λόγια φανερώνουν πονεμένες ιστορίες που το καθένα κρύβει, η προσωπικότητα του καθενός είναι ωραία δουλεμένη: η αγάπη του μεγάλου για τις μπότες, τα όνειρα του μικρού ινδιάνου, ο πρώιμος έρωτας και οι ζήλιες στο πρόσωπο του μικρού κοριτσιού που έχει κόψει τα μαλλιά του και προσποιείται ότι είναι αγόρι. Κάποια παιδιά θα χαθούν στο δρόμο. Όσα είναι τυχερά ή έχουν πιο πειθαρχημένη αφοσίωση στο στόχο θα συνεχίσουν και ασυνείδητα θα δεθούν. Η ιστορία έξυπνα εναλλάσσει τον κεντρικό πρωταγωνιστή και ξαφνιάζει -ίσως και σοκάρει τον θεατή χωρίς να έχει σκληρές σκηνές. Δεν χρειάζεται γιατί η αλήθεια είναι η πιο σκληρή από όλα και αφήνει να εννοηθούν άσχημα γεγονότα χωρίς να τα “κυνηγήσει” ο φακός. Το θέμα της μετανάστευσης για ‘τη γη της επαγγελίας’ δεν έχει όρια και πατρίδα.
Gimli
Καληνύχτα
Στο διαγωνιστικό τμήμα συμμετέχει η ταινία του Αμερικανού σκηνοθέτη Σον Γκάλαχερ και η αλήθεια είναι ότι είναι μία μάλλον παράδοξη ταινία, τουλάχιστον για τα δεδομένα των ΗΠΑ. Κινείται στην παραδοσιακή λογική του «ένα ζευγάρι καλεί στο σπίτι του τους φίλους του για τα γενέθλια της κοπέλας, Λι. Εκεί θα προβούν σε μία ανακοίνωση που θα σοκάρει τους καλεσμένους». Η Λι και ο Ουίνστον δεν είναι το τέλειο ζευγάρι -κι ας μοιάζουν απόλυτα ευτυχισμένοι στην πρώτη σκηνή της ταινίας. Βαρύνονται από τεράστια χρέη, η Λι είναι άρρωστη και το ταμείο τους δεν καλύπτει τα έξοδα της ασθένειάς της, ενώ η πίεση έχει δημιουργήσει τριγμούς στον γάμο τους. Ο Γκάλαχερ, όμως, δεν προχωρά σε μια βραδιά αποκαλύψεων. Αντιθέτως, επικεντρώνεται στις σχέσεις: του ζευγαριού που παρά τα όσα έχει περάσει παραμένει αγαπημένο, στις σχέσεις με τους φίλους και τους συγγενείς. Από άποψη θεματικής είναι, λοιπόν, μία σημαντική ταινία, ειδικά για ένα κοινό που έχει συνηθίσει να καταναλώνει χολιγουντιανές ταινίες που παρουσιάζουν ήρωες, απαλλαγμένους από τα «τετριμμένα» προβλήματα. Ωστόσο, από άποψη φόρμας ξενίζει τον θεατή. Εάν η ταινία επέλεγε να μείνει στο πάρτι, τότε πιστεύω ότι θα ήταν καλύτερη. Σε τρεις περιπτώσεις κάνει, όμως, φλας-μπακ με αφήγηση από τρεις χαρακτήρες που πιστεύω ότι πραγματικά δεν προσθέτουν τίποτα στην ταινία. Ό,τι πρέπει να καταλάβουμε το έχουμε ήδη καταλάβει σε αυτό το πάρτι. Η ταινία μοιάζει γυρισμένη με βίντεο και έχει μια μάλλον τραχιά ποιότητα. Ίσως να πρόκειται για επιλογή του σκηνοθέτη, ένα home-made video της ιστορίας των ηρώων του. Φυσικά έχει τις απαραίτητες γκρίνιες και αποκαλύψεις που θα περίμενες από κάθε τέτοια ταινία που σέβεται τον εαυτό της. Και μία παρατήρηση. Μόνο στις ΗΠΑ θα μπορούσες να δεις αυτούς τους τύπους να πηγαίνουν σε ένα τέτοιο πάρτι και να καταναλώνουν ναρκωτικά, τα οποία άνετα κουβαλούν μαζί τους.
Τάιλερ
Wild Duck
Η δεύτερη ελληνική ταινία που συμμετέχει στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα αφηγείται την ιστορία ενός άνδρα που καλείται να ερευνήσει μία υπόθεση υποκλοπών. Σύντομα ανακαλύπτει ένα μεγάλο μυστικό και αρχίζει και ο ίδιος να παρακολουθεί την Παναγιώτα, μία από τις γυναίκες που ζουν στην πολυκατοικία και πάσχει από καρκίνο. Αυτό που εκτίμησα ιδιαίτερα στην ταινία του Γιάννη Σακαρίδη είναι ότι παρ’ όλο που πρόκειται για μία ταινία με σασπένς, δεν εξαντλείται σε αυτό. Δεν γίνεται δηλαδή μια περιπέτεια, αλλά διατηρεί τον προσωπικό της τόνο και χαρακτήρα. Πρόκειται κυρίως για μία σχέση διαπροσωπική: εκείνη της Παναγιώτας (Θέμις Μπαζάκα) με τον Δημήτρη (Αλέξανδρος Λογοθέτης). Μου άρεσε η επιλογή των ηθοποιών, μου άρεσε το γεγονός ότι δεν ακολουθεί τις πεπατημένες όσον αφορά το είδος της σχέσης που αναπτύσσεται μεταξύ τους. Βρήκα πολύ ευαίσθητη την ερμηνεία του Λογοθέτη, ενώ μόνο καλά λόγια έχω να πω και για τον Γιώργο Πυρπασόπουλο -ο οποίος μοίαζει και μεγαλύτερος ηλικιακά σε αυτή την ταινία. Οφείλω να ομολογήσω ότι υπήρχαν στιγμές που έπιασα τον εαυτό μου να αφαιρείται και να σκέφτεται το πρακτικό κομμάτι: γίνεται αυτό; μπορεί να γίνει έτσι η παρακολούθηση; έτσι κλείνει μια κεραία; έτσι μοιάζει; Τις απαντήσεις δεν τις έχω, αλλά κάπως δυσκολεύεται ο θεατής να μπει στο κλίμα της ιστορίας εάν αρχίσει και αναρωτιέται τι έρευνα έχει κάνει ο σκηνοθέτης για το θέμα. Επίσης, αν και διαθέτει υπέροχα πλάνα της ελληνικής υπαίθρου, θεωρώ ότι ο Γ.Σακαρίδης το παράκανε. Πιθανότατα ήθελε να δηλώσει τη μοναξιά του ήρωα, ή να αντιδιαστείλλει τις δυσκολίες της τεχνολογίας με την ομορφιά της φύσης, αλλά και αυτή η χρήση τους ήταν υπερβολική. Διαφωνώ, επίσης, με το τέλος, το οποίο βρήκα μάλλον αφελές. Σε γενικές γραμμές, όμως, η ταινία είχε μια θλιμμένη ποιητικότητα.
Τάιλερ
Ο χειμώνας
Νεαρός συγγραφέας που μοιάζει να έχει βγει από την εποχή της Μέρι Σέλεϊ και του Φρανκενστάιν αποφασίζει να εγκαταλείψει το Λονδίνο και να επιστρέψει στο χωριό του. Μένοντας στο σπίτι του πατέρα του, θα κληθεί να αντιμετωπίσει τους ίδιους δαίμονες που αντιμετώπισε και ο ίδιος. Ενδιαφέρουσα -αν και όχι πάντα επιτυχημένη- η συνάντηση του είδους του στοιχειωμένου σπιτιού και των γοτθικών στοιχείων με το βουκολικό στοιχείο της ελληνικής επαρχίας. Αν και το background το έχουμε (η μοναχική ύπαιθρος, τα ερειπωμένα σπίτια), δεν έχουμε δει να επιχειρείται κάτι παρόμοιο μέχρι σήμερα. Ενδιαφέρουσα η σκηνογραφία της ταινίας, τα κοστούμια, εξαιρετικό το animation της ιστορίας που αφηγείται στον γιο του ο Βαγγέλης Μουρίκης (και με τοπ την ατάκα του μικρού στην φράση του πατέρα του ότι έκανε πολύ κρύο: «Πιο κρύο από την Κοζάνη;» Σε επίπεδο ιστορίας, δεν τα καταλαβαίνεις και όλα όσα γίνονται -γεγονός που δεν με ενοχλεί προσωπικά, το προτιμώ από ξεκάθαρα φαντάσματα με ξεκάθαρες επιθυμίες. Σκηνοθετικά, ο Κωνσταντίνος Κουτσολιώτας προσπαθεί, αλλά υπάρχουν στιγμές που το αποτέλεσμα μοιάζει αρκετά γραφιστικό και δεν ανταποκρίνεται στην ποιότητα που απαιτεί μια ταινία τέτοιου είδους.
Τάιλερ
Ένας πύργος στην Ιταλία
Υπόθεση πολύ προσωπική για τη Βαλέρια Μπρούνι-Τεντέσκι η τρίτη της ταινία. Η σκηνοθέτιδα γράφει και πρωταγωνιστεί σε αυτή την ταινία που αναφέρεται στον ξεπεσμό μιας πρώην ισχυρής ιταλικής οικογένειας βιομηχάνων και η οποία βρίθει αυτοβιογραφικών στοιχείων. Έχουμε σε ρόλο πρωταγωνιστικό τη μητέρα, Μαρίσα Μπορίζι, όπως και τον πρώην εραστή Λουί Γκαρέλ, ενώ ο θάνατος του αδελφού της από AIDS παίζει σημαντικό ρόλο στην υπόθεση της ταινίας. Αυτή που λείπει είναι η αδελφή, πρώην Πρώτη Κυρία της Γαλλίας, Κάρλα Μπρούνι Σαρκοζί, η οποία μάλλον δεν θα ήθελε κάποια αναφορά. Η παρουσία της βέβαια θα έκανε ακόμα πιο εξωφρενική την ταινία. Από το Ένας Πύργος στην Ιταλία δεν λείπουν οι αστείες σκηνές, αν και η ταινία μοιάζει too much. Υπερβολή στις ερμηνείες, στις συμπεριφορές, ακόμα και στην αυτο-αναφορικότητα. Εάν έπαιρνε λίγο λιγότερο σοβαρά τον εαυτό της, θα ήταν μάλλον καλύτερη.
Τάιλερ
Faro
Ένα απαλό πιάνο που παίζει, το λυπημένο κλάμα ενός γέρικου σκύλου, ένας πυροβολισμός… Σκοτάδι. Η ιστορία του πατέρα και της κόρης δεν ξεκινά ευχάριστα. Αυτός κινδυνεύει να πάει φυλακή και το μικρό κορίτσι στην πρόνοια σε θετή οικογένεια, μα πιο πολύ κινδυνεύουν να χάσουν ο ένας τον άλλο τη μόνη οικογένεια που τους έχει απομείνει. Αποφασίζουν να το σκάσουν μαζί, κυνηγημένοι αλλά ευτυχισμένοι. Το Faro είναι ουσιαστικά μια ταινία στην οποία ο θεσμός της οικογένειας βρίσκει ‘καταφύγιο’. Οικογένεια μπορεί να θεωρείται και να έχει υπόσταση ακόμα και με μόνο με δυο άτομα, ένα γονιό κι ένα παιδί. Επίσης, οικογενειακή ζεστασιά μπορεί να προσφέρει το όμορφο δάσος. Τι χρειάζεται τελικά ο άνθρωπος για να νιώσει ευτυχισμένος; Πατέρας και κόρη στην ηρεμία της φύσης βρίσκουν το χρόνο που δεν είχαν παλιότερα να πλησιάσουν περισσότερο και να συζητήσουν ουσιαστικά για το παρελθόν και ζητήματα που κρύβουν μέσα τους. Όσο προχωρά η ταινία οι διάλογοι είναι πιο συχνοί και ουσιαστικοί ενώ αυξάνεται τόσο η μαγεία όσο και η αγωνία του φιλμ.
Gimli
Grand Central
Άραγε αν παίζεις καθημερινά κορώνα γράμματα τη ζωή σου μπορείς ακόμα να κάνεις όνειρα;
Περίεργη κινηματογράφηση της γαλλικής ταινίας, πατάει περισσότερο σε πιο δυτικά πρότυπα. Πρωταγωνιστούν ο νεαρός άνδρας από το ‘Παρελθόν’ (Tahar Rahim) και η κοπέλα με τα μπλε μαλλιά της ‘Ζωής της Αντέλ’ (Léa Seydoux), που θα πρωταγωνιστήσει και στη νέα ταινία του Λάνθιμου (διαβάστε εδώ). Ένας νεαρός για να μαζέψει παραπάνω χρήματα αποφασίζει να πιάσει δουλειά σε μια πυρηνική μονάδα, ένα ριψοκίνδυνο επάγγελμα με καθημερινή την απειλή να εκτεθεί σε ραδιενέργεια. Εκεί γνωρίζει μια διαφορετική κοινότητα ανθρώπων. Ανάμεσα τους βρίσκει μια όμορφη νέα γυναίκα και ερωτεύονται παθιασμένα, παρόλο που αυτή είναι σε σχέση με έναν άλλο εργάτη της μονάδας.
Όταν αναγκάζεσαι να κάνεις μια τόσο ριψοκίνδυνη δουλειά γνωρίζοντας τις επιπτώσεις στην υγεία σου, τελικά και οι υπόλοιπες επιλογές της ζωής σου φαντάζουν αυτοκαταστροφικές! Ο κεντρικός χαρακτήρας αδιαφορεί για τη ζωή του. Το ερωτικό ειδύλλιο θα του ξυπνήσει τη δυνατότητα να ονειρεύεται και θα αλλάξει τις ισορροπίες και τα κίνητρα στη ζωή των δυο εραστών. Εικόνες που φέρνουν στο μυαλό το ‘Young Adam‘ (με το Γιούαν Μακ Γκρέγκορ) συνθέτουν μια ταινία που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το γαλλικό ‘Selfish Giant‘ (στο αντίστοιχο ‘η Γαλλία τρώει τα παιδιά της‘). Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και ταυτόχρονα μελετά το Postmodern love, με τα φουγάρα των πυρηνικών αντιδραστήρων για background. Ο πρωταγωνιστής δέσμιος, η Léa Seydoux αυτή τη φορά σε ρόλο μοιραίου θηλυκού, έχει λίγα κιλά παραπάνω και της πάει. Μπορεί αυτή η σχέση να γίνει κάποια στιγμή κάτι παραπάνω από ένα κομμάτι γρασίδι; Όσο προχωρά η ταινία η αγωνία αυξάνεται και ο κλοιός γύρω από το λαιμό του πρωταγωνιστή σφίγγει όλο και περισσότερο. Μια ταινία που θα θέλαμε να δούμε και στις αίθουσες.
Gimli