55ο ΦΚΘ: Ανασκόπηση Σαββάτου (01/11/14)

Οι ουρές το βράδυ του Σαββάτου στο booth της πλατείας Αριστοτέλους ήταν μεγάλες και κάποιες προβολές -όπως η Χειμερία Νάρκη- του Τσεϊλάν ήταν ήδη sold out. Εισιτήρια δεν υπήρχαν ούτε για τις ταινίες Phoenix και Μικρό Ψάρι, γεγονός ενθαρρυντικό, καθώς φαίνεται ότι -παρά τα όποια προβλήματά του- το Φεστιβάλ τα πάει καλά στο box office.

Η  πόλη έχει γεμίσει με τις κόκκινες αφίσες του Φεστιβάλ που είναι τουλάχιστον εντυπωσιακές. Να θυμίσουμε ότι την Κυριακή θα προβληθεί το The Cut του Φατίχ Ακίν (με τον ίδιο δυστυχώς να απουσιάζει), καθώς και τα: Δύο Ημέρες, Μία Νύχτα των αδελφών Νταρντέν, The Blast του Σύλλα Τζουμέρκα.

Χειμερία Νάρκη (Winter Sleep)
(Σκηνοθεσία: Nuri Bilge Ceylan / Τουρκία-Γαλλία-Γερμανία / 196′)

Ο Χρυσός Φοίνικας του Φεστιβάλ των Καννών αποτελεί ένα δυνατό ψυχογράφημα με πανέμορφες εικόνες, το οποίο όμως δεν αποφεύγει να κουράσει τον θεατή. Ένας άνδρας ζει στα βάθη της Ανατολίας με τη νεότατη σύζυγό του και την χωρισμένη αδελφή του. Έχει ένα ξενοδοχείο, γράφει άρθρα στην τοπική εφημερίδα και διαθέτει κάποια σπίτια τα οποία νοικιάζει. Η ζωή του περιλαμβάνει συζητήσεις και διαφωνίες που έχουν ως αποτέλεσμα η σχέση με τους δικούς του να φτάνει σταδιακά στα άκρα. Η ταινία του Νούρι Μπίλκε Τσεϊλάν παρομοιάστηκε έντονα με Τσέχοφ στις Κάννες όπου προβλήθηκε. Εδώ, ο Τούρκος σκηνοθέτης ασχολείται και αυτός με την ανώτερη τάξη, βάζοντας τους ήρωές του να ανταλλάσσουν απόψεις γύρω από ένα φλιτζάνι τσάι και να μιλούν για σχέσεις, θέατρο, έρωτα, χρήματα. Οι διάλογοι διαθέτουν χιούμορ και καταφέρνουν εν μέρει να κρατήσουν τον θεατή. Από την άλλη, η διάρκεια της ταινίας είναι σχεδόν απαγορευτική. Θεωρώ ότι θα μπορούσε να είχε πει τα ίδια πράγματα πολύ καλύτερα, έχοντας κατά πολύ μειωμένη διάρκεια και διαθέτοντας μία υποτυπώδη πλοκή. Ως έχουν τα πράγματα, μένει η ενδιαφέρουσα «βουτιά» στην ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων.

Τάιλερ

A Second Chance
(Σκηνοθεσία: Susanne Bier / Δανία-Σουηδία / 104′)

 

Μια ταινία ξεκάθαρων προθέσεων, με θέμα το baby swap, δηλαδή την ανταλλαγή μωρών, με πρωταγωνιστή τον γνωστό από το Game of Thrones ηθοποιό, Κόστερ Γουάλντου (Τζέιμι Λάνιστερ). Ο νεαρός ντετέκτιβ που ενσαρκώνει έχει μόλις αποκτήσει τον γιο του με την αγαπημένη του σύζυγο που παθαίνει τελευταία κρίσεις υστερίας, παρουσιάζοντας ήπια συμπτώματα επιλόχειας κατάθλιψης. Από την άλλη ένας πρώην κατάδικος και ναρκομανής έχει κι αυτός αποκτήσει ένα γιο με τη σύντροφο του επίσης χρήστη, ζώντας σε ένα άκρως ανθυγιεινό περιβάλλον. Όταν το ζευγάρι αντιληφθεί ότι το μωρό τους είναι νεκρό ο ντετέκτιβ αλλάζει το νεκρό βρέφος με αυτό του ακατάλληλου ζευγαριού. Μια μεστή ερμηνεία από τον Γουάλντου. Ο ρόλος του ντετέκτιβ μοιάζει να του ταιριάζει γάντι. Η σκηνοθεσία ακολουθεί χολιγουντιανά πρότυπα, ατμοσφαιρική και τρυφερή στην αρχή, ρεαλιστική και νευρική όπου χρειάζεται στη συνέχεια. Ο ρόλος του συνεργάτη του ντετέκτιβ δεν είναι χαρακτήρας αρκετά ανεπτυγμένος από την αρχή, ενώ το βάρος και το ύφος επικεντρώνονται περισσότερο στο να χτίσουν ένα ψυχολογικό θρίλερ. Μπορεί να είναι η περισσότερο «εμπορική» ταινία του φεστιβάλ, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητα κακό.

Gimli

Σ΄ένα δρόμο του Παλέρμο (A Street in Palermo)
(Σκηνοθεσία: Emma Dante / Ιταλία-Ελβετία-Γαλλία / 94′)

Δυο αμάξια. Δυο γυναίκες σε μια μονομαχία αντοχής που θα φτάσει στα άκρα. Μια παραδοσιακή οικογένεια, που οδηγάει η γιαγιά, με μέσα παππού, εγγόνια, νύφη. Από την άλλη ένα φορτισμένο ζευγάρι γυναικών που προσπαθούν να φτάσουν σε γάμο. Στο στενό δρομάκι χωρά μόνο ένα αυτοκίνητο μα καμία οδηγός δεν προτίθεται να οπισθοχωρήσει. Πρωταγωνιστής όμως είναι η αργόσχολη, κουτσομπόλα γειτονιά, που σηκώνεται στο πόδι, χωρίζεται σε στρατόπεδα, μανατζάρει τις δυο οδηγούς, βάζει στοιχήματα. Ο σκηνοθέτης αποζητά ομορφιά στο δράμα και το κοντράστ συναισθημάτων. Ξεκινά από τη θάλασσα με πανέμορφα υποβρύχια πλάνα. Μετά μια ηλικιωμένη γυναίκα βρέχει ψωμιά και ταΐζει τα σκυλιά ενός νεκροταφείου που τσακώνονται πάνω από ένα ξεροκόμματο αντικατοπτρίζοντας την ψυχοσύνθεση του λαού. Γεμάτο ιταλική κουλτούρα το μεσημέρι της Κυριακής, το Παλέρμο είναι μια πόλη φασαριόζα, που βράζει από τη ζωντάνια των θορυβωδών ανθρώπων, όπου η λογική και το παράλογο συνυπάρχουν. Εκεί που δυο απέναντι σπίτια μπορούν να έχουν τον ίδιο αριθμό και τσακώνονται για την αυθεντικότητα του.  Η ταινία σατιρίζει την τάση των ανθρώπων να παθιάζονται και να τρώγονται μεταξύ τους άνευ λόγου, οι πάνω με τους κάτω, οι εδώ με τους δίπλα. Το σενάριο ανταποκρίνεται σε καθαρόαιμη κωμωδία υπερβολής, στο ύφος του Αλμοδοβάρ ή που είχαν οι Ιστορίες για Αγρίους. Τα πιο ρεαλιστικά στοιχεία ίσως θα έπρεπε να μειωθούν και να μην αναλώνεται τόσο περιφερειακά για να είναι πιο σφιχτό.

Gimli

Μικρό Ψάρι (Stratos)
(Σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης / Ελλάδα-Γερμανία-Κύπρος / 137′)

Ένα «βαλκανικό φιλμ νουάρ» όπου ένας άνδρας που έχει βγει από τη φυλακή για ένα έγκλημα που έκανε όταν ήταν πιτσιρικάς. Γύρω του, σαν τα πρόσωπα ενός δράματος, κινούνται χαρακτήρες του υποκόσμου. Ο Στράτος είναι ένα μικρό ψάρι σε αυτό το σύμπαν, αλλά έχει μια δική του ηθική. Ο Οικονομίδης, δεινός σκηνοθέτης, κάνει αναφορές στο είδος του σινεμά που αγαπά: το γαλλικό φιλμ νουάρ και κυρίως τις ταινίες του Μελβίλ, ενώ ο βασικός του χαρακτήρας διαθέτει στοιχεία από έναν Ιάπωνα σαμουράι, έναν σιωπηλό vigilante. Το Μικρό Ψάρι διαθέτει ένα τεράστιο ατού που ακούει στο όνομα Βαγγέλης Μουρίκης. Δεν είναι το σκαμμένο πρόσωπο και τα βαθουλωμένα μάτια που τον κάνουν εξαιρετικό κινηματογραφικό ήρωα. Είναι η σιωπή του μπροστά στους υπερβολικούς και φανταχτερούς χαρακτήρες που βλέπουμε στην οθόνη (εγκληματίες, γκάνγκστερ, εκτελεστές). Είναι η σιωπή του και οι ήρεμες αντιδράσεις του μπροστά στα παράλογα που συμβαίνουν επί της οθόνης. Χωρίς αυτόν, το Μικρό Ψάρι θα ήταν μια άλλη –όχι καλύτερη- ταινία. Στα αρνητικά, η μεγάλη διάρκεια που σε στιγμές κουράζει και η γνωστή επαναλαμβανόμενη υβρεολόγια, που το κοινό έχει ακούσει και στις προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη. Όμως,  παρά τις αδυναμίες της, η ταινία του Οικονομίδη είναι γοητευτική. Ο ήρωάς της μένει μαζί με τον θεατή πολύ μετά το τέλος της.

Τάιλερ

Τρία Παράθυρα & Ένας Απαγχονισμός (Three Windows & A Hanging)
(Σκηνοθεσία: Isa Qosja / ΠΓΔΜ-Κόσοβο-Γερμανία / 93′)

Σε ένα αλβανόφωνο μουσουλμανικό χωριό του Κοσόβου μια δασκάλα αποφασίζει να σπάσει τη σιωπή της και να μιλήσει σε ξένη δημοσιογράφο για την περίοδο του πολέμου, όπου αυτή και άλλες τρεις γυναίκες βιάστηκαν από στρατιώτες των σέρβικων δυνάμεων. Όταν οι κάτοικοι του χωριού αντιλαμβάνονται την ιστορία με παρόρμηση του δημάρχου αρχίζουν εκφοβισμούς στη γυναίκα και το μικρό παιδί της για να τους διώξουν από το χωριό. Μια ταινία που κατακρίνει πεπαλαιωμένες αντιλήψεις και κατακρίνει την έλλειψη ελευθερίας έκφρασης και την ανδροκρατία που υπάρχει ακόμα σε αρκετά μέρη. Παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας, τη μοντέρνα μουσική και την τηλεόραση οι παλιές κοινωνικές δομές κυριαρχούν ακόμη σε ένα χωριό που παρακολουθεί πίσω από κλειστά παράθυρα το άλλο μισό. Οι όποιες νεωτεριστικές αντιλήψεις παρασύρονται στον απροκάλυπτα λανθασμένα προσανατολισμένο διωγμό. Το κουτσομπολιά και οι ψευτό-ντροπές δε δείχνουν κανένα σεβασμό σε ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και την αλήθεια που ο καθένας προσπαθεί να παραποιήσει. Τα πρόσωπα των αντρών έχουν το θυμό κι όχι τη συμπόνια ή τη συνενοχή. Τα πρόσωπα των γυναικών κουβαλούν τον πόνο και το στίγμα της ντροπής για ό,τι τους συνέβη όσο οι άντρες έλειπαν στον πόλεμο. Ο σκηνοθέτης επιλέγει συχνά κάποια πέραν του συνηθισμένου απομακρυσμένα πλάνα που έχουν ενδιαφέρον και φτιάχνει μερικά όμορφα καδραρίσματα των ηρώων του. Η πλοκή είναι λίγο πιο αργή από όσο θα έπρεπε, διαθέτει όμως καλές ερμηνείες από το δήμαρχο και όλες τις γυναίκες ηθοποιούς.

Gimli

Πέντε Αστέρων (Five Star)
(Σκηνοθεσία: Keith Miller / ΗΠΑ / 83′)

Πιτσιρικάς συναντά πρώην φίλο του νεκρού συμμορίτη πατέρα του (ο Τζέιμς «Primo» Γκράντ αυτοπροσώπως), ο οποίος τον βοηθά να κάνει τα πρώτα βήματα του στον υπόκοσμο μαθαίνοντας του υποτίθεται και ορισμένα μαθήματα ζωής στην πορεία. Οι ‘Πεντάστεροι’ (εξ’ου κι ο τίτλος, five star) είναι κάτι σαν στρατηγοί των δρόμων, στους οποίους όλοι δίνουν λογαριασμό, άλλες γειτονικές συμμορίες, προστασίες, ναρκωτικά και ούτε ο καθεξής. Ο Primo είναι ο πεντάστερος των Bloods. Οι δρόμοι τους «μιλάνε» και τίποτα δε γίνεται χωρίς να το γνωρίζουν και να το εγκρίνουν αυτοί. Παρόλα αυτά ο Primo παρουσιάζεται να είναι και εξαιρετικός οικογενειάρχης, να έχει ελεύθερο χρόνο να παίζει μπάσκετ και να δουλεύει και πορτιέρης σε κλαμπ… Μάλλον έχει 48 ώρες το 24ωρό του! Στην αρχή λέει με δάκρυα στα μάτια πως το 2008 όταν γεννήθηκε ο γιος του αυτός ήταν φυλακή κι έκτοτε  έδωσε όρκο να μη μείνει μακρυά από την οικογένεια του ποτέ ξανά. Λίγο μετά τον βλέπουμε να δέρνει έναν τύπο που άργησε να πληρώσει τα «χρωστούμενα» κι αμέσως μετά σε μια τρυφερή οικογενειακή στιγμή που μαγειρεύει με τη γυναίκα του. Διαφαίνεται ότι ο σκηνοθέτης  θα ήθελε να έκανε ένα ντοκιμαντέρ που να μοιάζει σαν ταινία, αλλά τελικά επιλέγει να γυρίσει μια ταινία που να μοιάζει με ντοκιμαντέρ. Οι δυο κεντρικοί χαρακτήρες αν κι έχουν κάποιο ενδιαφέρον δεν πείθουν. Έχει καταντήσει και λίγο ενοχλητικό ίσως όλη αυτή η «καραμέλα» ότι οι άνθρωποι των εκάστοτε γκέτο δουλεύουν «με αρχές» για να βγουν τα παιδιά τους σε ένα κόσμο που να μη χρειάζεται να δουλεύουν στο δρόμο για να ζήσουν. Η δήθεν απενοχοποίηση -σε ταινίες κυρίως από ΗΠΑ- που κρύβεται πίσω από την προσποιούμενη ηθική διαπαιδαγώγηση, τις ηθικές αξίες ανθρώπων του περιθωρίου (που καθαγιάζει εν μέρει τις πράξεις τους) κάποτε πρέπει να σταματήσει.

Gimli

Το Δεύτερο Παιχνίδι (The Second Game)
(Σκηνοθεσία: Corneliu Porumboiu / Ρουμανία / 98′)

Από τα οικογενειακά κειμήλια του σκηνοθέτη έρχεται αυτό το ντοκιμαντέρ που μοιάζει περισσότερο με ένα αποτυχημένο commentary ενός dvd. Στην οθόνη προβάλλεται ο αγώνας Στεάουα – Δυναμό του 1988 που διεξήχθη υπό σφοδρές χιονοπτώσεις και έληξε με τελικό αποτέλεσμα 0-0, το οποίο σφύριξε ο πατέρας του, πρώην διαιτητής. Τον καιρό εκείνο του Ιορντανέσκου, Χάτζι, Ίλιτς, Λούπου και Λουτσέσκου…  Όλη η ταινία είναι μια μίνι συνέντευξη με voice over, ενδιαμέσου μεγάλων παύσεων, ολίγης βαρεμάρας, ήχους από το σπίτι, μηνύματα που έρχονται στο κινητό, κλήσεις στο κινητό που απαντάνε και μιλάνε. Προς το τέλος ο πατέρας ακούγεται να χασμουριέται περιμένοντας να τελειώσει το ματς. Η εικόνα δεν είναι καλή και το χιόνι που πέφτει ασταμάτητα κάνει πιο θολή την εικόνα. Ο σκηνοθέτης θυμάται όταν ήταν οκτώ χρονών ένα απειλητικό τηλέφωνημα που του είπαν να σταματήσει ο πατέρας του τη διαιτησία αλλιώς θα γυρίσει σπίτι σε φέρετρο. Ισχνές αναφορές σε συμφέροντα, παράγκες και ομάδες «δορυφόρους» των μεγάλων. Λιγοστά τα σχόλια περί τοποθέτησης και τεχνικής ορολογίας. Ο ρέφερι ήταν ένα πρόσωπο σαν δικαστής, σεβαστό και αλάνθαστο. Βλέπουμε κάποιες διαφορές που ίσχυαν, όπως ότι ο τερματοφύλακας μπορούσε να πιάσει τη μπάλα αν τη γύριζε αμυντικός, ή παίχτης που του επιτρέπεται να μένει στο γήπεδο με τα αίματα να τρέχουν. Επίσης η μια ομάδα εμφανίζεται στο δεύτερο ημίχρονο με διαφορετικές εμφανίσεις. Η τρίτη κάμερα επιβαλλόμενη από το κομουνιστικό καθεστώς για περιπτώσεις βίας για να μη προβάλλουν «κακό» αθλητικό ιδεώδες. Όποτε ο γιος επιδιώκει μια οποιαδήποτε κριτική (για τις κίτρινες κάρτες) ο πατέρας του τον «τριπλάρει» θαυμάσια και εξακολουθεί να μένει στο απυρόβλητο. Ο πατέρας από μόνος σχολιάζει ότι το ματς δεν ήταν σημαντικό, ούτε έχει κάποια ιστορική σημασία. Το τραγικό πέναλντι που δε δόθηκε (λόγω υποτιθέμενου πλεονεκτήματος που άφησε ο διαιτητής) δεν πείθει με τίποτα για όποιες αγαθές προθέσεις. Ενοχλητικό, συναισθηματικής αξίας ντοκουμέντο, σίγουρα όχι ντοκιμαντέρ.

Gimli