Μαύρο Ψωμί

Καταλονία. Ο εμφύλιος έχει τελειώσει και οι κομμουνιστές είναι ανάμεσα στους ηττημένους. Ένα αγόρι, ο Αντρέου, βλέπει έναν πατέρα και τον γιο του να πεθαίνουν. Οι Αρχές θεωρούν ως ύποπτο τον κομμουνιστή πατέρα του Αντρέου. Το αγόρι θα πάει να μείνει με τη γιαγιά και τις θείες του και θα αρχίσει να κάνει καλή παρέα με την ξαδέλφη του. Η ιστορία, όμως, του Πιτουρλιού, ενός φαντάσματος που λέγεται ότι ζει σε μια σπηλιά της περιοχής, θα τον στοιχειώσει και πεπεισμένος ότι το θέμα έχει σχέση με τις κατηγορίες κατά του πατέρα του, θα προσπαθήσει να βρει τη λύση. Η απάντηση, όμως, δεν θα του αρέσει.

Ακολουθώντας την παράδοση των ταινιών που θέλουν παιδιά να βιώνουν τις συνέπειες ενός πολέμου -και δη ενός εμφυλίου-, αλλά αρκετά αποστασιοποιημένη από αυτήν, η ταινία του Αγκουστί Βιλαρόνγκα συνδυάζει ρεαλισμό και μαγικό ρεαλισμό, στην παράδοση ταινιών όπως Ο Λαβύρινθος του Πάνα.

Προς τιμήν του, ο Βιλαρόνγκα φτιάχνει μια ταινία που δεν επικεντρώνεται τόσο στον πόλεμο -αν και τα σημάδια του είναι παντού παρόντα, από τη φτώχεια και τον εξευτελισμό των κομμουνιστών, μέχρι τις διδαχές του δασκάλου ότι οι νικητές γράφουν την ιστορία-, όσο στα ψέμματα των ενηλίκων.

Ο Αντρέου καλείται να αντιμετωπίσει, όχι το φάντασμα στη σπηλιά ή τον δαίμονα στο πατάρι, αλλά τα λάθη των μεγαλυτέρων του που αφήνουν το σημάδι τους και στη δική του ζωή.

Ο νεαρός πρωταγωνιστής, Φραντσέσκ Κόλομερ, προσεγγίζει με ευαισθησία τον χαρακτήρα του, ενώ η δυναμική και «επαναστάτρια», Μαρίνα Κομάς είναι πολύ καλή. Τα παιδιά περιστοιχίζονται από μία πλειάδα εξαιρετικών ενηλίκων ηθοποιών που δίνουν βάθος στην ιστορία.

Η κινηματογράφηση του Βιλαρόνγκα μετατρέπει το ρεαλιστικό τοπίο -ένα σχεδόν ειδυλλιακό χωριό και το δάσος γύρω από αυτό- σε έναν τόπο γεμάτο σκοτεινά μυστικά: η ομίχλη καλύπτει το χωριό, ένας νέος πλένεται σε μια πηγή, ένα σπίτι το βράδυ γεμίζει ήχους και παρουσίες πίσω από κλειστές πόρτες.

Αν και ο ρυθμός της είναι σφιχτοδεμένος, το τελευταίο μισάωρο είναι μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας από όσο ίσως θα έπρεπε, μειώνοντας τη δύναμη του κρεσέντου που οδηγεί σε αυτό. Απαραίτητο, αλλά θα μπορούσε να διευκολυνθεί από ένα πιο σφιχτοδεμένο σενάριο.

Τελικά να τη δω;

Αν και όχι τόσο φαντασμαγορικό, όσο ο Λαβύρινθος του Πάνα, το Μαύρο Ψωμί -το οποίο κέρδισε εννέα Γκόγια- παραμένει συναρπαστικό, τρυφερό και σκληρό, μία αλληγορία για τα λάθη του παρελθόντος και το πώς αυτά καθορίζουν το μέλλον μας, μια ταινία για την αποκαθήλωση των ηρώων και ειδώλων μας. Κατά τη γνώμη μου, η καλύτερη πρόταση της εβδομάδας.