CROSSINGEUROPE: H δύναμη του νέου ευρωπαϊκού κινηματογράφου

Ανταπόκριση από το Φεστιβάλ Crossingeurope:
M. G. Vagenas

Σπάνια έχω βιώσει μια τόσο χαρούμενη και απελευθερωτική εκδήλωση όσο η τελευταία διοργάνωση του Crossingeurope, ενός φεστιβάλ αφιερωμένου στο ευρωπαϊκό cinèma d’auteur που πραγματοποιήθηκε στο Λιντς της Αυστρίας aπό την 1η έως τις 6 Ιουνίου.

Tο Crossingeurope είναι ένα από τα πρώτα ευρωπαϊκά φεστιβάλ που διοργανώθηκε πάλι κάτω από -σχεδόν- κανονικές συνθήκες, μπροστά σε πραγματικό κοινό, με προβολές σε αίθουσες, σκηνοθέτες και καλεσμένους, συζητήσεις δια ζώσης και αυτή την όμορφη, αυθόρμητη επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων που τόσο σκληρά μάς έλειψε αυτούς τους τελευταίους μήνες.

Για σχεδόν όλους ήταν μια πρεμιέρα, όχι μόνο για τους επισκέπτες, αλλά και για πολλούς σκηνοθέτες που ήρθαν να παρουσιάσουν για πρώτη φορά μπροστά στο κοινό τις ταινίες τους, που είχαν ως τώρα προβληθεί μόνο μέσω διαδικτύου, κατά τη διάρκεια των διαφόρων εκδηλώσεων και φεστιβάλ αυτού του χειμώνα.

Το Crossingeurope 2021, όμως, ήταν πολύ ιδιαίτερο και συγκινητικό και για έναν ακόμη λόγο: η Christine Dollhofer, διευθύντριά του φεστιβάλ, ψυχή και δημιουργός αυτής της εκδήλωσης, την οποία οραματίστηκε και ίδρυσε πριν από δεκαοκτώ χρόνια, εγκαταλείπει οριστικά την θέση της, για να αναλάβει τα ηνία του Filmfond της Βιέννης. Με το καλλιτεχνικό της ταλέντο, τον αστείρευτο ενθουσιασμό της, το ευαίσθητο και οξυδερκές κινηματογραφικό της βλέμμα, η Christine Dollhofer μπόρεσε να δώσει στο Crossingeurope μια αδιαμφισβήτητη ταυτότητα, χτίζοντας – βήμα προς βήμα- ένα φεστιβάλ ανοικτό στις καινοτόμες τάσεις του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, την κοινωνική και πολιτική ευαισθητοποίηση, πρόθυμο να υποδεχτεί τη διαφορετικότητα σε όλες τις μορφές της, προβάλλοντας πάντα το έργο νέων σκηνοθετών και υποστηρίζοντας ενεργά τους καλλιτέχνες της Άνω Αυστρίας.

Το Crossingeurope προβάλλει ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ μεγάλου και μικρού μήκους, βίντεο κλιπ, καθώς και πειραματικό κινηματογράφο με γνώμονα όχι μόνο την αισθητική των ταινιών, αλλά και το κοινωνικοπολιτικό μήνυμα τους και αποτελεί ένα ανοιχτό φόρουμ για συζητήσεις και ανταλλαγή απόψεων. Πολλοί σημαντικοί σκηνοθέτες του νέου ευρωπαϊκού κινηματογράφου των τελευταίων ετών, όπως, για να αναφέρουμε μόνο μερικά ονόματα, η Alice Rohrwacher, ο Ruben Östlund ή η Ursula Meier, έχουν προβάλλει τις πρώτες τους ταινίες στο Crossingeurope.

Προσφέροντάς μας ένα ευρύ κινηματογραφικό ταξίδι σε όλη την Ευρώπη, το φεστιβάλ δείχνει από ανέκαθεν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις πιο εύθραυστες κινηματογραφίες των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, επιτρέποντας στους σκηνοθέτες από αυτές τις κάπως αποκεντρωμένες γεωγραφικές περιοχές να αποκτήσουνε μεγαλύτερη ορατότητα. Για τον νέο κινηματογράφο της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκάνιων το Crossingeurope αποτελεί μια εξαίρετη βιτρίνα προβολής. Και ο κινηματογράφος ‘made in Greece’ ήταν φέτος παρών με τρεις ταινίες στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα: το “Kala Azar” της Τζάνις Ραφαηλίδου, το “Mήλα” του Χρήστου Νίκου και το “Pari” του Σιαμάκ Ετεμάντι.

Όλοι περίμεναν με ιδιαίτερη χαρά και ενδιαφέρον την φετινή έκδοση του Crossingeurope, μιας και πέρυσι το φεστιβάλ ακυρώθηκε σχεδόν την τελευταία στιγμή, λόγο της πανδημίας και μόνο μερικές από τις ταινίες που είχαν προγραμματιστεί παιχτήκαν κατόπιν σε διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες.

Φέτος, η Christine Dollhofer αποφάσισε πολύ σωστά να μεταφέρει την ημερομηνία του φεστιβάλ περίπου ένα μήνα αργότερα, ελπίζοντας να μπορέσει να το πραγματοποιήσει δια ζώσης. Το στοίχημα πέτυχε, καθώς τα μέτρα ‘σχετικής’ επαναλειτουργίας των πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην Αυστρία συνέπεσαν με την περίοδο που είχε επιλεχθεί για την πραγματοποίηση της εκδήλωσης.

Κάτω από αυτές τις ακόμα αντίξοες συνθήκες, οι προετοιμασίες για την διοργάνωση της εκδήλωσης ήταν δύσκολες και απαίτησαν πολύ σκληρή δουλειά και θυσίες από όλη την ομάδα του φεστιβάλ, αλλά τελικά οι προσπάθειες αυτές στέφτηκαν με πλήρη επιτυχία. Οργανωμένο στην εντέλεια, με ένα online σύστημα έκδοσης εισιτηρίων, 50% πληρότητα και ένα αυστηρό σύστημα υγειονομικού ελέγχου πριν από κάθε την είσοδο στης αίθουσες, το φεστιβάλ κατάφερε να δημιουργήσει ένα αίσθημα μεγάλης ασφάλειας σε όλους τους παρευρισκόμενους, διατηρώντας παράλληλα μια εντελώς ομαλή ροή εισόδων και εξόδων από τα σινεμά.

Το πρόγραμμα μειώθηκε ελαφρώς φέτος (123 ταινίες) για να καταστεί δυνατή η εφαρμογή όλων αυτών των υγειονομικών κανόνων, αλλά η δομή του παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη. Έτσι, το Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα, που περιλαμβάνει ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, πλαισιώθηκε από ένα ευρύ πρόγραμμα.

Στο Ευρωπαϊκό Πανόραμα, αφιερωμένο σε σημαντικές ταινίες νέων σκηνοθετών της τρέχουσας χρονιάς, κατ’ εξαίρεση προβλήθηκαν και ταινίες του 2020 που είχαν στερηθεί της συνήθους παρουσίας τους στην μεγάλη οθόνη λόγο των συνέχων περιοριστικών μέτρων.

Στο Tribute, το φετινό αφιέρωμα του φεστιβάλ, παρουσιάστηκε το έργο του Σλοβάκου σκηνοθέτη Ivan Ostrochovsky.

Δυο πρωτότυπα και συναρπαστικά προγράμματα ήταν το Arbeitswelten/Changes, ένα τμήμα που επιμελήθηκε η Katharina Riedler, αφιερωμένο στην διερεύνηση των προβλημάτων του εργασιακού χώρου και το Architectur und Gesellschaft, Together! που επιμελείται η Lotte Schreiber και που διερευνά την αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφόρων μοντέλων κοινωνικής οργάνωσης και του αρχιτεκτονικού χώρου.

Δύο άλλα πολύ δημοφιλή προγράμματα που συμπλήρωσαν την κινηματογραφική προσφορά του φεστιβάλ ήταν το Nachtsicht και το Local Artists. Tο Nachtsicht, ένα τμήμα ταινιών τρόμου που επιμελείται ο Markus Keuschnigg και που προβάλλεται συνήθως τα μεσάνυχτα, αναγκάστηκε αυτή τη φορά να υποκύψει στις επιταγές της απαγόρευσης κυκλοφορίας και να υποδεχθεί το ενθουσιώδες κοινό του κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μεγάλο ενδιαφέρον είχε επίσης και το τμήμα Local Artists , που επικεντρώνεται στην κινηματογραφική παραγωγή καλλιτεχνών της Άνω Αυστρίας, τις ταινίες μικρού μήκους τις επιμελήθηκε ο Michael Zeindlinger.

Μετα από έξι ημέρες γεμάτες με ενδιαφέρουσες προβολές, συγκινητικές στιγμές, συζητήσεις και αξέχαστες βραδιές με τους άλλους συμμετέχοντες στην περίφημη Πλατεία OK, το νευραλγικό κέντρο του Crossingeurope, ανακοινώθηκαν και τα φετινά βραβεία του φεστιβάλ:

Καλύτερη ταινία μυθοπλασίας ανακηρύχθηκε το Beginning της γεωργιανής Dea Kulumbegashvili, μια αφηγηματικά και στιλιστικά έντονη ταινία, που είχε επιλεχθεί στο περσινό διεθνές διαγωνιστικό του Φεστιβάλ των Καννών και έχει αποσπάσει από τότε πολλά βραβεία.

Το Social Awareness Award – Best Documentary κέρδισε το Her Mothers των Asia Dér και Sári Haragonics, που μας μεταφέρει τον αγώνα ενός γυναίκειου ομοφυλοφιλικού ζευγαριού για την υιοθέτηση ενός παϊδιού σε μια χώρα, την Ουγγαρία, όπου κυβερνά ο ρατσισμός και η αδιαλλαξία της ακροδεξιάς ιδεολογίας.

Το MIOB (Moving Images Open Borders) New Vision Award 2021 κέρδισε η πολυβραβευμένη ταινία Preparations to be together for an unknown period of time της Lili Horvát, μια ιδιαίτερα πρωτότυπη και ευφάνταστη ιστορία αγάπης.

Μια όμορφή έκπληξη για τον ελληνικό κινηματογράφο ήταν και η νίκη του πολυπόθητου βραβείου κοινού, που απονεμήθηκε στην ταινία Μήλα (2020) του Χρήστου Νίκου, ένα δυστοπικό παραμύθι για τον πόνο της απώλειας, που είχε εγκαινιάσει πέρυσι τον Σεπτέμβριο το τμήμα Orizzonti του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.