CROSSINGEUROPE (Ταινία Έναρξης) Ι’m Your Man: Αλγόριθμοι και Μοναξιά

Ανταπόκριση από το Φεστιβάλ Crossingeurope:
M. G. Vagenas

Το φετινό Crossingeurope, φεστιβάλ αφιερωμένο στον νέο ευρωπαϊκό κινηματογράφο, έδειξε την μοναδικότητα και την πρωτοτυπία του από την πρώτη κιόλας μέρα- όποιος περίμενε να παρακολουθήσει μόνο μια ταινία έναρξης εξεπλάγην ευχάριστα, καθώς οι ταινίες που επιλέχθηκαν για να εγκαινιάσουν την εκδήλωση, εκφράζοντας έτσι την ποικιλομορφία του κινηματογράφου made in Europe, είναι τέσσερις!

Φέτος, λοιπόν, το κοινό μπορούσε να επιλέξει μεταξύ της παγκόσμιας πρεμιέρας του “Surviving Gusen” των Gerald Harringer και Johannes Pröll, ένα ντοκιμαντέρ με θέμα τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως στην περιοχή του Λιντς, του “Servants” του Σλοβάκου σκηνοθέτη Ivan Ostrochovský, στον οποίο είναι αφιερωμένο το φετινό Tribute του Φεστιβάλ, του “Mandibules“, την τελευταία δουλειά του μετρ του παραλόγου Quentin Dupieux και τέλος του “I’m your man” της Maria Schrader, που πραγματοποίησε την πρεμιέρα του στο διαγωνιστικό τμήμα της Berlinale νωρίτερα αυτό το χειμώνα.

Ανάμεσα σε αυτούς τους τέσσερις τίτλους, αποφάσισα να παρακολουθήσω μια ταινία που είχα ήδη παρακολουθήσει διαδικτυακά το χειμώνα που μας πέρασε, η οποία με είχε σαγηνεύσει με τη λεπτή χάρη και το χρωματισμένο με μελαγχολία χιούμορ της, το I’m Your Man. Ήμουν περίεργη να ξαναζήσω αυτή την εμπειρία, αυτή τη φορά στον κινηματογράφο, ακούγοντας γύρω μου και τις αντιδράσεις του κόσμου. Για την ίδια την ταινία, αυτή η προβολή της στο Crossingeurope ήταν άλλωστε και η “πραγματική” της πρεμιέρα σε μεγάλη οθόνη.

Απευθυνόμενη στο κοινό του φεστιβάλ με ένα βιντεοσκοπημένο μήνυμά, η σκηνοθέτης, Maria Schrader, εμφανώς συγκινημένη, δήλωσε πολύ ευτυχισμένη που επιτέλους μπορεί να μοιραστεί μια ταινία που μιλάει για τη στοργή, την οικειότητα και την αγάπη, με ένα πραγματικό κοινό. Μας εξήγησε πόσο τυχερή στάθηκε στα γυρίσματα, καταφέρνοντας τελικά να τα πραγματοποιήσει μέσα στο καλοκαίρι του 2020, δηλαδή εν μεσώ πανδημίας στο Βερολίνο, επωφελούμενη ένα σύντομο άνοιγμα των κοινωνικών δραστηριοτήτων.

Με το I’m your man η σκηνοθέτης μάς προσκαλεί στον κόσμο ενός ευαίσθητου, έξυπνα γραμμένου σύγχρονου παραμυθιού, ερμηνευμένο από ένα ζευγάρι καταπληκτικών ηθοποιών: την Maren Eggert και τον Dan Stevens στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Για την ερμηνεία της στον ρόλο της Άλμα η Maren Eggert βραβεύτηκε στην Berlinale με το Silver Berlin Bear Best acting performance.

Εμπνευσμένο από το ομώνυμο διήγημα της Emma Braslavsky, το I am your man αφηγείται μια άκρως ασυνήθιστη ερωτική συνάντηση, μεταξύ της Άλμα, μιας γυναίκας γύρω στα 40 που μελετάει σουμερικά εγκόλπια στο Βερολίνο και του «άντρα των ονείρων» της, τον Τομ. Η Άλμα, που δυσκολεύεται να βρει νέες χρηματοδοτήσεις για το πανεπιστημιακό της έργο, συμφωνεί να συμμετάσχει σε ένα πείραμα που θα της επιτρέψει να αποκτήσει τα απαραίτητα μέσα για να συνεχίσει την έρευνά της. Το πείραμα συνίσταται στο να μοιραστεί για λίγες ημέρες τη ζωή της με ένα ανθρωποειδές ρομπότ και να γράψει μια αξιολόγηση της εμπειρίας της. Η ιδιαιτερότητα αυτού του εγχειρήματος έγκειται στο γεγονός ότι οι αλγόριθμοι που ρυθμίζουν τη λειτουργία του αρσενικού συντρόφου που προτείνεται στη Άλμα έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να ανταποκρίνονται σε όλες τις επιθυμίες της.

Η ταινία ξεκινά in medias res: βλέπουμε την πρωταγωνίστρια που υποδύεται με ζωντάνια, μια σταγόνα κυνισμού και άπλετη ευαισθησία, η υπέροχη Maren Eggert, να ανοίγει την πόρτα μιας πολυτελούς, πολύχρωμης, παλιομοδίτικης αίθουσας χορού, γεμάτη κόσμο και ζευγάρια που χορεύουν. Την υποδέχεται η αινιγματική οικοδέσποινα του χώρου, την οποία υποδύεται με αποφασιστικότητα η υπέροχη Sandra Hüller, που της εξηγεί ότι ο Tom, το ανθρωποειδές ρομπότ που πρόκειται να της παρουσιαστεί, είναι προγραμματισμένο για να ανταποκρίνεται πλήρως στην αντίληψή της ενός “ιδανικού” άνδρα.

Ο Τομ, που τον υποδύεται αριστοτεχνικά ο Άγγλος ηθοποιός Dan Stevens, είναι ένας όμορφος, κομψός άντρας, ένας τέλειος τζέντλεμαν με μια ανεπαίσθητη αγγλική προφορά- οι κινήσεις του έχουν κάτι ελαφρώς ξύλινο, το κρυστάλλινο βλέμμα του κάτι αλλόκοτο. Τα πρώτα κομπλιμέντα που κάνει στη Άλμα είναι όμως φρικτά κοινότυπα -όταν όμως η απογοήτευση της γυναίκας φαίνεται να κορυφώνεται, ο Τομ σώζει κάπως την κατάσταση καλώντας την να χορέψουν μια αξέχαστη ρούμπα. Μετά από διάφορες δυσκολίες και απρόοπτα η Άλμα συμφωνεί να συνεχίσει, έστω και απρόθυμα, το πείραμα και να πάρει τον Τομ σπίτι της.

Από αυτή τη στιγμή και μετά η ζωή της Άλμα δεν θα είναι ποτέ πια η ίδια. Ο Τομ στην αρχή δείχνει, παρά των θέληση του, αφελής και μερικές φορές αδέξιος, αλλά έχει ένα έμφυτο στυλ και μια ανεπιτήδευτη ανεμελιά που θυμίζει πολύ εκείνη των μεγάλων ηθοποιών του Χόλυγουντ της παλιάς σχολής, όπως του Τζέιμς Στιούαρτ. Ξεκινά με αποτυχίες σε όσα σκαρφίζεται -προσπαθεί για παράδειγμα, να την εκπλήξει ευχάριστα ετοιμάζοντας της ένα ζεστό μπάνιο με ροδοπέταλα και κεριά παντού, γεγονός που αντίθετα εκνευρίζει την Άλμα στο έπακρο. Μετά όμως από τις πρώτες δυσκολίες και τα λάθη, φαίνεται να διαθέτει ένα τόσο ισχυρό και εξελιχτικό αλγόριθμο που του προσδίδει μια ανθρώπινη ιδιότητα: την ικανότητα και την επιθυμία να μαθαίνει και να βελτιώνεται.

Η σκηνοθέτης Maria Schrader που είναι και η ίδια ηθοποιός, πριν γίνει πρόσφατα διεθνώς γνωστή και ως σκηνοθέτης με τη μίνι σειρά Ultraorthodoxe στο Netflix, κατάφερε να χτίσει δύο ολοκληρωμένους χαρακτήρες με φινέτσα, ευαισθησία και διορατικότητα, κάνοντάς και τους δύο τους απόλυτα ανθρώπινους. Το μέτρο και μια απέριττη στιλιστική προσέγγιση χαρακτηρίζουν το ύφος αυτής της τόσο ιδιαίτερης ιστορίας αγάπης.

Αν εξαιρέσουμε την απρόσμενη εισβολή του Τομ στην καθημερινότητα της Άλμα, όλη η υπόλοιπη ζωή της – έτσι όπως μας περιγράφεται στην ταινία- είναι απόλυτα θεμελιωμένη σε μια ρεαλιστική πραγματικότητα ανθρώπινων σχέσεων: μέρος της πλοκής είναι ο Julian o πρώην σύντροφος της που, από τη μια μέρα στην άλλη, την άφησε για να ζήσει με μια άλλη γυναίκα καθώς και διάφοροι συνάδελφοι και φοιτητές στο πανεπιστήμιο, ένας ηλικιωμένος, άρρωστος και άπορος πατέρας τον οποίο η Άλμα φροντίζει με αγάπη, και μια αδελφή που μεγαλώνει μόνη της τον μικρό της γιο.

Η παρουσία του Τομ στο πλευρό της λειτουργεί σαν καταλύτης για όλες αυτές τις σχέσεις και, ξαφνικά, η Άλμα φαίνεται να βρίσκει επιτέλους τη θέση που πραγματικά της αρμόζει στον περίγυρο της .

Περνώντας από τη μια ξεκαρδιστική κατάσταση στην άλλη, η ταινία μας εκπλήσσει και με αναπάντεχες ποιητικές εξάρσεις, όπως μια σκηνή στην οποία η Άλμα, που έχει αποκοιμηθεί σε ένα λιβάδι, ξυπνάει και αρχίζει να αναζητάει τον Τομ βρίσκοντας τον τελικά σε ένα ξέφωτο περιτριγυρισμένο από ελάφια που δεν τον φοβούνται απλά και μόνο επειδή δεν είναι άνθρωπος. Από ένα σημείο και πέρα όμως ο κωμικός τόνος της ταινίας μετριάζεται από τη θλίψη της Άλμα. Όταν σιγά, σιγά ξεπεράσει τον κυνισμό και την δυσπιστία της απέναντι σε αυτόν τον εξωπραγματικό «ιδανικό» άνδρα η Άλμα αρχίζει να συνεπαίρνεται από το παιχνίδι της ευτυχίας, αλλά δεν παύει να έχει επίγνωση ότι όσα ζει δεν είναι, κατά βάθος, τίποτε άλλο πάρα μια χίμαιρα, ένα όμορφο παραμύθι.

Εκτός από τον γρήγορο ρυθμό του και τη ρευστότητα με την οποία οι καταστάσεις διαδέχονται η μία την άλλη η δύναμη του σεναρίου του I’m Your Man βρίσκεται στην ικανότητα του να εναλλάσσει τα κωμικά στοιχεία με έναν βαθύτερο προβληματισμό γύρο από τη μοναξιά, τη δύναμη της μνήμης, τα συναισθήματα, την επιθυμία μας να αγαπηθούμε και την ελπίδα να βρούμε την αγάπη, αλλά επίσης, και με έναν πιο ουσιαστικό τρόπο, για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.

H Maren Eggert einai γνωστή ηθοποιός του θεάτρου αλλά και ερμηνεύτρια ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων στον κινηματογράφο – την είδαμε πριν από δύο χρόνια πάλι στην Βerlinale στην ταινία I Was at Home, But (2019) της Angela Schanelec.