Editorial: Γιατί η συζήτηση για τους άνδρες κριτικούς ξεκινά από λάθος βάση
Η Μίντι Κάλινγκ, πρωταγωνίστρια του Ocean’s 8 δήλωσε πρόσφατα ότι οι άνδρες κριτικοί δεν κατάφεραν να εκτιμήσουν την ταινία και κατήγγειλε την κυριαρχία των ανδρών κριτικών, χαρακτηρίζοντάς την άδικη. Οι δηλώσεις της ήρθαν μετά από παρόμοιες δηλώσεις της Κέιτ Μπλάνσετ και της Μπρι Λάρσον σχετικά με τον αριθμό των λευκών ανδρών κριτικών.
Η Κάλινγκ δήλωσε: «Εάν χρειαζόταν να βασίσω την καριέρα μου σε αυτά που θέλουν οι λευκοί άνδρες, τότε δεν θα ήμουν επιτυχημένη. Υπάρχει ένα κοινό εκεί έξω που θέλει να δει πράγματα σαν το Ocean’s 8, ταινίες πάνω στις οποίες δουλεύω, πάνω στις οποίες δουλεύει η Σάρα (Πόλσον)».
Πρόκειται για μια μάλλον επικίνδυνη συζήτηση. Το επιχείρημα ότι «η ταινία δεν άρεσε επειδή η πλειοψηφία των κριτικών είναι άνδρες και λευκοί» δεν μπορεί να ληφθεί σοβαρά υπόψη, εκτός και αν μιλάμε για περιπτώσεις ρατσιστικής ή σοβινιστικής επίθεσης απέναντι σε ένα έργο τέχνης.
Το Ocean’s 8 δεν είναι μια τέτοια περίπτωση. Η πλειοψηφία των κριτικών δεν του επιτέθηκε επειδή είχε γυναικείο καστ, απλά ανέφερε ότι δεν φαίνεται να προσφέρει κάτι νέο στο franchise και ότι υπ’ αυτό το πρίσμα ίσως ήταν μια αχρείαστη προσθήκη. Παράλληλα, το να ισχυριστεί κανείς ότι η ταινία έπεσε «θύμα» μιας σοβινιστικής λογικής των κριτικών κινηματογράφου ακούγεται μάλλον γελοίο. Και δεν έχει καμία σχέση με τη συζήτηση για την ανάγκη εκπροσώπησης και στην κριτική ανθρώπων από διαφορετικά background.
Κι αυτό γιατί τότε κανείς δεν θα έπρεπε να έχει άποψη για καμιά ταινία. Οι λευκοί άνδρες κριτικοί θα έπρεπε να μιλούν μόνο για ταινίες με λευκούς άνδρες πρωταγωνιστές και οι Αφροαμερικανίδες να σχολιάζουν μόνο ταινίες για Αφροαμερικανίδες. Αυτό ουσιαστικά άφησε να εννοηθεί πρόσφατα και η ηθοποιός Μπρι Λάρσον μιλώντας για το A Wrinkle in Time της Άβα ΝτιΒερνέ: «Δεν χρειάζομαι έναν 40χρονο λευκό τύπο να μου πει τι δεν πήγε καλά με το A Wrinkle in Time. Δεν φτιάχτηκε για αυτόν! Θέλω να ξέρω τι σημαίνει για γυναίκες έγχρωμες, γυναίκες διαφυλετικές, έφηβες έγχρωμες».
Αν βασιστούμε σε αυτό το επιχείρημα, δεν θα έπρεπε ποτέ να έχω αγαπήσει το Fight Club ή το In the Mood for Love γιατί φαινομενικά δεν είναι ταινίες που μιλούν για μένα, για τη δική μου ζωή. Η κριτική δεν έχει σχέση με το «κοινό στο οποίο απευθύνεται» ένα έργο τέχνης. Τότε γιατί το A Wrinkle in Time δεν άρεσε, αλλά το Black Panther ενθουσίασε; Ο/Η κριτικός ανεξαρτήτως από το background από το οποίο προέρχεται πρέπει να μιλά για την αξία του έργου που έχει μπροστά του, δίχως προκαταλήψεις.
Χωρίς να σημαίνει ότι δεν χρειάζεται περισσότερη ποικιλομορφία και στην κριτική, στην δημοσιογραφία, στην κάλυψη φεστιβάλ (πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το 82% των κριτικών είναι λευκοί και μόλις το 22,2% των κριτικών έχουν γραφτεί από γυναίκες), το επιχείρημα της Κάλινγκ θα μπορούσε να αποτελέσει επιχείρημα για πολλές μέτριες ταινίες που θα σπεύσουν να υπονομεύσουν την όποια σημασία μιας κριτικής εν ονόματι μιας «αδικίας» που οφείλεται στο φύλο, το χρώμα, την ηλικία του εκάστοτε ή της εκάστοτε κριτικού.
«Είναι απαίσιο που οι κριτικές μετράνε -αλλά οι κριτικές μετράνε. Οι καλές κριτικές σε φεστιβάλ δίνουν σε μικρές, ανεξάρτητες ταινίες την πιθανότητα να αγοραστούν και να τις δουν. Οι καλές κριτικές βοηθούν στα έσοδα, οι καλές κριτικές μετατρέπουν ταινίες σε διεκδικητές βραβείων. Μια καλή κριτική μπορεί να αλλάξει τη ζωή σου. Άλλαξε τη δική μου» δήλωσε η Μπρι Λάρσον. Καλές κριτικές, όμως, από ποιους; Από αυτούς που το σύστημα θεωρεί ως «καλούς κριτικούς», εξοστρακίζοντας τους υπόλοιπους;
Τέτοιες διακρίσεις δεν μπορούν και δεν πρέπει να υπάρξουν. Δεν έχουν καμία σχέση με το σινεμά και το ποιος το απολαμβάνει, τι ανακαλύπτει σε κάθε ταινία, ανεξαρτήτως φυλής και φύλου, ανεξάρτητα από τις «ταμπέλες» που ο καθένας είναι υποχρεωμένος να φέρει στην καθημερινότητά του.
