Κάννες: Οι απαρχές του πιο διάσημου κινηματογραφικού φεστιβάλ

Κάθε χρόνο όλα τα μέσα στρέφουν την προσοχή τους σε ένα από τα μεγαλύτερα κινηματογραφικά φεστιβάλ παγκοσμίως, όπου  διάσημοι σκηνοθέτες και ηθοποιοί σπεύδουν να παρουσιάσουν τις ταινίες τους. Το πώς ξεκίνησε όμως αυτή η μεγάλη κινηματογραφική γιορτή, λίγοι γνωρίζουν. Οι Cinepivates, με αφορμή την 70ή επέτειο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, παρουσιάζουν ένα αφιέρωμα στο σημαντικότερο -ίσως- ευρωπαϊκό Φεστιβάλ.

Ο φασισμός και η πολιτική στο Φεστιβάλ Καννών

Η δημιουργία του συγκεκριμένου φεστιβάλ οφείλεται σε ένα άλλο – εξίσου σημαντικό- κινηματογραφικό γεγονός: την Μπιενάλε Βενετίας, που αφιέρωσε το 1932 ένα μέρος του προγράμματός της στον κινηματογράφο. Ωστόσο, η Μπιενάλε αποτελούσε αγκάθι για τις πολιτικές σχέσεις μεταξύ του Μουσολίνι και της Ναζιστικής Γερμανίας, με τον Γκέμπελς να είναι ανένδοτος ότι οι γερμανικές κινηματογραφικές παραγωγές θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στους νικητές του φεστιβάλ. Έτσι, στην επόμενη διοργάνωση της Μπιενάλε νικητές αναδείχθηκαν οι Leni Riefenstahl και Goffredo Alessandrini ∙ το γεγονός αυτό εξαγρίωσε τα υπόλοιπα δημοκρατικά έθνη, με την Αγγλία και τις ΗΠΑ να μην επιθυμούν να επιστρέψουν στη Μπιενάλε.

Όπως είναι αναμενόμενο, η ανάγκη για αλλαγή και η αμφισβήτηση για την ακεραιότητα του φεστιβάλ ήταν πέρα από εμφανής. Έτσι, το 1938, ο εκπρόσωπος της γαλλικής κυβέρνησης, Philippe Erlanger, σκέφτηκε πως θα έπρεπε στη Γαλλία να φιλοξενείται ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ – μιας και εκεί γεννήθηκε ο κινηματογράφος – που θα ωφελήσει οικονομικά και πολιτικά τη χώρα. Παράλληλα με τα οφέλη, όμως, υπήρχαν και δυσκολίες για την γαλλική κυβέρνηση: πρώτον, η Ιταλία θα προσβαλλόταν έπειτα από την συμφωνία ειρήνης με το Μόναχο και δεύτερον η κοινή γνώμη δήλωνε ικανοποιημένη με την αναγνώριση του γαλλικού σινεμά στη Μπιενάλε Βενετίας.

Όλα αυτά θα τα αψηφήσουν λίγους μήνες μετά οι Jean Zay και Albert Sarraut, οι οποίοι θα δώσουν την συγκατάθεσή τους για τη δημιουργία ενός τέτοιου φεστιβάλ με επικεφαλής τον Philippe Erlanger. Επόμενο βήμα, λοιπόν, ήταν να επιλεχθεί ο τόπος διεξαγωγής.

Η επιλογή των Καννών

Οι διοργανωτές θέλοντας να βρουν ένα μέρος που να αντανακλά την ομορφιά και την αριστοκρατική ατμόσφαιρα της Βενετίας, έστρεψαν την προσοχή τους στη Νότια Γαλλία με το Biarritz και τις Κάννες να είναι οι υποψήφιοι. Τελικά επιλέχθηκαν οι Κάννες και οι ξενοδόχοι της πόλης, αφού κατάλαβαν ότι αυτός ήταν ο ιδανικός τρόπος για να προωθηθεί η τουριστική περίοδος και για να αυξηθούν τα κέρδη τους,  υποστήριξαν το έργο πλήρως.

Το Casino Municipal ήταν εκείνο που μετατράπηκε σε αίθουσα κινηματογράφου. Στην κεντρική του αίθουσα δημιουργήθηκε ένα μεγάλο δωμάτιο, ενώ το παρακείμενο θέατρο μετατράπηκε σε σινεμά για να φιλοξενήσει τις προβολές που προορίζονταν για τον Τύπο και την κριτική επιτροπή. Η προώθηση της εκδήλωσης και των προσκλήσεων στους ηθοποιούς και τους σκηνοθέτες προηγήθηκαν της έναρξης. Όσο για την σχεδίαση της αφίσας, ανατέθηκε στον ζωγράφο Jean-Gabriel Domergue.

Η κινηματογραφική εξάπλωση της Γαλλίας

Εκτός από τα πολιτικά κίνητρα, το νέο φεστιβάλ είχε σαν στόχο την διάδοση και την οικονομική ανάπτυξη του γαλλικού κινηματογράφου, με τον επικεφαλής του να ζητάει τη βοήθεια των ΗΠΑ, που είχαν ήδη εγκαταλείψει την Mostra. Ο Χάρολντ Σμιθ, εκπρόσωπος της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας, διαμαρτυρόταν για την κατεύθυνση που είχε πάρει η Μπιενάλε. Ωστόσο, όταν η φασιστική ιταλική κυβέρνηση ψήφισε ένα προστατευτικό νόμο στις 13 Σεπτεμβρίου 1938, που εξασφάλιζε το μονοπώλιο της εισαγωγής και διανομής ξένων ταινιών, η αμερικανική φυγή μετατράπηκε σε οικονομική διαμαρτυρία. Η αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία, αναζητώντας νέο σημείο εισόδου για να διεισδύσει στην ευρωπαϊκή αγορά, υποστήριξε τα σχέδια για ένα διεθνές κινηματογραφικό γεγονός στη Γαλλία. Η γαλλική αγορά έδειξε ενδιαφέρον για τις παραγωγές τους, αλλά και η Γαλλία εκμεταλλεύτηκε την συμμετοχή του Χόλιγουντ στα σχέδιά της, δίνοντας έτσι τις δικές της ταινίες στην αμερικανική αγορά.

Η γέννηση του Φεστιβάλ

Την πρώτη μέρα του Σεπτέμβρη του 1939 γεννιέται το Φεστιβάλ Καννών με πρόεδρο τον Louis Lumiere, τον δημιουργό του κινηματόγραφου. Οι προσκλήσεις δόθηκαν στην Ιταλία, τη Γερμανία, την Αγγλία, τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση, με τις δύο πρώτες να αρνούνται να παρευρεθούν. Δεδομένου, λοιπόν, ότι ένας από τους κύριους στόχους ήταν οι άριστες διπλωματικές σχέσεις, κάθε χώρα επέλεξε τις ταινίες που ήθελε να παρουσιάσει και όρισε από ένα μέλος της Κριτικής Επιτροπής.  Προκειμένου να αποφευχθεί η αδικαιολόγητη αντιπαλότητα, αποφασίστηκε ότι κάθε χώρα θα λάβει από ένα βραβείο, το Grand Prix.

Η εισβολή του Χίτλερ στην Πολωνία οδηγεί στην αναβολή και τελικά στην ακύρωση του Φεστιβάλ, το οποίο ανάβει επισήμως τα φώτα του το 1946 και μάλιστα τον Σεπτέμβριο, με τους καλεσμένους να τσακώνονται ποιος θα κάτσει που. Παρά τα προβλήματα, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών ήταν γεγονός και είχε έρθει για να μείνει!