15o ΦΝΘ: Η Υγεία πάνω απ’όλα!

Χθες είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω αποσβολωμένος ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ντοκιμαντέρ που έχω δει ως τώρα. Η φωτιά στο αίμα (fire in the blood)  του Dylan Mohan Gray που καταγράφει το αμαρτωλό οδοιπορικό της ασθένειας του ΑΙDS στις χώρες του τρίτου κόσμου. Το ντοκιμαντέρ επικεντρώνεται κυρίως στην προσπάθεια θεραπείας σε Αφρική και Ινδία της νόσου που ευθύνεται για τους θανάτους εκατομμυρίων ανθρώπων. Και μέσα σε όλα άνθρωποι σαν κι εμάς αλλά με κάποια θέση κύρους και δύναμης να κοιτάνε αυτά τα ζεστά μάτια που παρακαλάνε για βοήθεια και να τους αρνούνται επικαλούμενοι το οτιδήποτε. Έτσι είναι, το χρήμα φτιάχνει άδεια μάτια, μάτια κενά που δεν βλέπουν πέραν από το συμφέρον και το κέρδος! Η ταινία θα τα παρουσιάσει όλα χωρίς να πάρει άμεση θέση αλλά εστιάζει προσεχτικά, ώστε όποιος έχει λογική κρίση μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του. Με προσεγμένα πλάνα και μουσική, όπου χρειάζεται η παρουσίαση γίνεται ανατριχιαστικά δυνατή (για όποιον μπορεί να την αισθανθεί) και έκανε μεγάλο μέρος του κοινού να δακρύσει και να μείνει προσηλωμένο σε όλη την διάρκεια.

“Where is the disease, the Disease is where the Drugs are not. Where are the drugs, the Drugs are where the Disease is not”!

Το πραγματικό ερώτημα είναι το κατά πόσο δίνεται προσοχή στην αξία της ανθρώπινης ζωής όταν στο τραπέζι διακυβεύονται μεγάλα συμφέροντα. Το δικαίωμα του να είσαι άνθρωπος αμφισβητείται έντονα καθώς ο τρόπος παρουσίασης φέρνει στην επιφάνεια ντροπιαστικές αλήθειες για πολιτικούς και μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες. Το πρώτο φάρμακο εμφανίστηκε στην αγορά το 1963, κυκλοφόρησε ευρέως από το 1985 αλλά κρατά το δικαίωμα πατέντας και τις υψηλές τιμές του ως το 2017, δηλαδή 54 χρόνια μονοπωλίου, με αποτέλεσμα να είναι απαγορευτική η αγορά του από τις μάζες του φτωχού λαού και να κοστίσει τη ζωή σε πολύ περισσότερους από ότι το Απαρχάιντ. Πέραν των προφανών οικονομικών συμφερόντων ακούστηκαν προσβλητικές δηλώσεις αμερικάνων πολιτικών όπως ότι σε πολλά μέρη της Αφρικής οι άνθρωποι δεν ξέρουν καν τι είναι το ρολόι επομένως δεν μπορούν να κάνουν σωστή θεραπεία αγωγής δοσολογιών του φαρμάκου. Ένας ακόμα συνυφασμένος φόβος- πρόσχημα ήταν ότι τυχόν λανθασμένη χορήγηση ίσως κάνει τον ιό να μεταλλαχθεί σε πιο δυνατό και να αποτελέσει κίνδυνο για τον δυτικό κόσμο.

Ο έντονος αγώνας θρίλερ που είναι ακόμα επίκαιρος -ιδίως για τη χώρα μας, στάθηκε στα γενόσημα, δηλαδή φάρμακα που να έχουν τις ίδιες ουσίες με κάποιο άλλο της αγοράς αλλά να μπορεί να διατεθεί σε χαμηλότερες τιμές. Όταν στην Αφρική πεθαίνουν μαζικά άνθρωποι και στην Ινδία οι οροθετικοί αντιμετωπίζονται ως αμαρτωλοί και βιώνουν την απομόνωση και τον ρατσισμό των συνανθρώπων τους κάποιοι άλλοι απασχολούνται με πολιτικές τιμών και χρηματιστήριο στις πλάτες τους. O Γκάντι και η προσπάθεια της Ινδίας για παραγωγή φτηνών γενοσήμων. Ωραία πρόταση ότι ο ελεύθερος ανταγωνισμός ή το μονοπώλιο είναι ανθρώπινες επινοήσεις. Σε έντονο συγκινητικό κλίμα κατατέθηκε η τριπλή ανθρωπιστική πρόταση αντιμετώπισης του ιου, η απόρριψη της οποίας κάνει όποιον νιώθει έστω και λίγο άνθρωπος να ντρέπεται. Φυσικά ακολουθούν δηλώσεις από προέδρους όπως ο Κλίντον, το ίδρυμα του οποίου έκανε κάποιες προσπάθειες εφόσον αυτός που είχε τα ηνία στις αποφάσεις δεν είχε τη δύναμη να περάσει! Ο Μπους πάλι με μαεστρία ανακοινώνει τη μείωση του κόστους θεραπείας από 1200 δολλάρια σε 300 αλλά στο πίσω μέρος του μυαλού του είχε την PEPFAR και Trips agreement για τις πατέντες που θα έβαζε πάλι τις μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες στο παιχνίδι του κέρδους.

Η μαμά και η σοκολάτα:

Ανάμεσα στις έντονες προσωπικότητες που συνέβαλαν στην προώθηση της τριπλής θεραπείας με αντιρετροϊκά και τους αγώνες για τη μείωση της τιμής των φαρμάκων ο Σάκι Αχμαντ ασθενής κι ο ίδιος αγωνίστηκε κάνοντας ο ίδιος αποχή από τα φάρμακα για μεγάλο διάστημα. Συγκινητική δήλωση του ότι η μητέρα του τους έλεγε ότι αν μια σοκολάτα δεν έφτανε να την μοιράσει σε όλα τα παιδιά της προτιμούσε να μην δώσει σε κανένα! Είναι σίγουρα τραγικό όταν βρίσκεσαι σε κίνδυνο να χάσεις τη ζωή σου να μπορείς να βλέπεις τον αλτρουισμό κατάματα και να προτιμήσεις να απέχεις από φάρμακα που μπορείς να έχεις πρόσβαση λόγω καλύτερης οικονομικής κατάστασης από τους γύρω συνανθρώπους και φίλους σου. Σημαντικά πράγματα που αντιλαμβανόμαστε είναι ότι μπορούν οι δυνατές χώρες να δίνουν στις αδύνατες δωρεάν όπλα αλλά όχι φάρμακα. Επίσης, τον κύκλο του χρήματος στα υπερκέρδη των φαρμακοβιομηχανιών που επενδύουν περισσότερο στο μάρκετινγκ και τη διαφήμιση (σε ποσοστό άνω του 80%) και ελάχιστα στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξη. Έχοντας δουλέψει στο παρελθόν σε αντίστοιχες εταιρίες προσπάθησα να σκεφτώ πόσο απέχουμε από την κατανόηση του κόσμου μας. Άνθρωποι που εργάζονται σε εταιρείες όπως η Pfizer και παίρνουν παχυλούς μισθούς, γυρνάνε σπίτι τους κουρασμένοι μετά τη δουλειά και σκέφτονται πόσο παλεύουν για να κάνουν τον κόσμο μας καλύτερο με τα φάρμακα που παράγουν σίγουρα δε μπορούν να αντιληφθούν πόσο απέχουν όλα αυτά από την πραγματικότητα.

Open Discussion:

Το ντοκιμαντέρ τελειώνει φτάνοντας στη σημερινή εποχή όπου πλέον το κόστος των φαρμάκων είναι ακόμα και στον δυτικό κόσμο δύσκολο να καλυφθεί από πολλές οικογένειες καθώς τα τέρατα -των μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών- έχουν ισχυροποιηθεί ακόμα περισσότερο με τα υπερκέρδη και την κρίση. Κλείνει με την εντυπωσιακή φράση “Help to prevent a sequel” μια ευχή να μην χρειαστεί να έχει το ντοκιμαντέρ συνέχεια. Έδωσε έτσι την πάσα στην ανοιχτή συζήτηση που ακολούθησε με θέμα Αccess to Life με ομιλητές τον καθηγητή Αλέξη Θένο και τον κύριο Απόστολο Βελίδη απεσταλμένο εκπρόσωπο των γιατρών χωρίς σύνορα που είχαν πραγματοποιήσει νωρίτερα πορεία με κρουστά στο χώρο του φεστιβάλ διεκδικώντας δωρεάν υγεία για όλους. Η συζήτηση επικεντρώθηκε αρκετά στη χώρα μας στο γενικευμένο τομέα της υγείας σήμερα σε περίοδο κρίσης, όπου με έντονο ενδιαφέρον αναλύθηκαν κίνδυνοι ουτοποιίας γενοσήμων φαρμάκων και παιχνίδια αισχροκέρδιας σε βάρος των ασθενών.

Συνδεθήκαμε μέσω skype με τον σκηνοθέτη που αναφέρθηκε διεξοδικά στα διεθνή μονοπώλια και στάθηκε αρκετά στη χώρα μας. Ένα θέμα που ίσως θα έπρεπε να αναφερθεί το ντοκιμαντέρ είναι η απαρχές του ιού, το πως ξεκίνησε δηλαδή, όπως και το πως διαδόθηκε ιδίως στη γηραιά ήπειρο. Υπάρχει η άποψη ότι πολύ κακό δημιουργήθηκε με την έλευση των πλαστικών συρίγγων που αντικατέστησαν τις γυάλινες. Οι πλαστικές όμως που προορίζονταν για μια χρήση δεν αποστειρώνονταν τόσο αποτελεσματικά όσο οι γυάλινες, με αποτέλεσμα στους μαζικούς εμβολιασμούς για να προστατευτούν τον κόσμο χρησιμοποιώντας την ίδια σύριγγα να εξαπλώσουν τη νόσο σε πάρα πολύ πληθυσμό.