Αφιέρωμα: Χίτσκοκ, ο ηδονοβλεπτικός σκηνοθέτης του τρόμου

Alfred Hitchcock, o μετρ του σασπενς. Ο Hitchcock ήταν ένας χαρισματικός σκηνοθέτης που υπήρξε πρωτοπόρος σχεδόν από όλες τις απόψεις. Στις ταινίες του η κάμερα κινείται με τρόπο ηδονοβλεπτικό και ταυτόχρονα ασφυκτικό και παγιδευμένο. Μιμούμενη το βλέμμα ενός ατόμου, ανάγκαζε τους θεατές να συμμετάσχουν σε αυτήν την μορφή ανίσχυρης ηδονοβλεψίας και πήγαινε ακόμα παραπέρα με έναν τρόπο καδραρισματός τόσο προσωπικό, που τα πλάνα του μεγιστοποιούν το άγχος, το φόβο και την εμπάθεια.

Θεωρούσε το μοντάζ φοβερά ουσιώδες, ως δημιουργία ενός μωσαϊκού και όχι μόνο ως κόψιμο, με αποτέλεσμα το άθροισμα των σκηνών να είναι μεγαλύτερο, σπουδαιότερο από το απλό σύνολο τους. Χαρακτηριστικά του είναι η γρήγορη διαδοχή αντιπαρατιθέμενων εικόνων, η ενορχήστρωση των πλάνων για την δημιουργία συναρπαστικών αντιθέσεων και βασικότερο όλων η αποδοχή ότι μία εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις. Οι ταινίες του αφορούν και περιστρέφονται πολλές φορές, γύρω από ψυχαναλατικά θέματα, κόμπλεξ, σύνδρομα, παιδικά τραύματα, τα οποία αποκαλύπτονται, κρύβονται, καθορίζουν την αφήγηση ή υποκινούν αντιδράσεις και μνήμες. Γεγονός που αποτελεί μια βαθύτερη καινοτομία σε σχέση με την επιστήμη της ψυχανάλυσης και την επιδρασή της στην ζωή μας.

Είναι το ίδιο πρωτοποριακός και στην αφηγησή του. Πολλές φορές, χρησιμοποιεί το αγαπημένο του MacGuffin, μια λεπτομέρεια, η οποία οδηγεί την πλοκή και παρακινεί τις ενέργειες των χαρακτήρων, αλλά η ταυτότητα και η φύση της δεν έχει σημασία για τον θεατή της ταινίας, όπως για παράδειγμα η Carlotta Valdes στο Vertigo, είναι ένα MacGuffin, δεν ξέρουμε τίποτα για αυτήν και τον θανατό της, αλλά το φαντασμά της παίζει σημαίνοντα ρόλο. Οι χαρακτήρες του είναι συχνά φυγάδες, συνομώτες, παγιδευμένοι αθώοι, των οποίων τα στοιχεία κρύβει επιμελώς τόσο από τους ίδιους όσο και από μας –το καταραμένο κοινό. Φιλοξενούνται επίσης συχνά στις ταινίες του πουλιά, τρένα, σκάλες, μπράντυ, ξανθιές, άνθρωποι που πεθαίνουν από αντικείμενα της κουζίνας ή πεφτωντας από ύψη.

Και δεν σταμάτησε εκεί, όχι, δημιούργησε ένα σινεμά αφηγηματικό που προκαλεσε και προκαλεί την εμπλοκή των συναισθημάτων μας όσο κανένας άλλος. Έχει επηρεάσει και εξακολουθεί να επηρεάζει αμέτρητους σκηνοθέτες που βασίζονται τόσο στην πλοκή των ταινιών του όσο και στα πλάνα του. Αναμεσά τους, ναι κοίτα καλά, και ο Τρυφό.

Με αχανή φιλμογραφία που αποτελείται από περισσότερα από 50 φιλμ, διαλέξαμε τα φανερά αλλά και κρυμμένα αριστουργήματα του. Βουαλά τι κάναμε εμείς για σένα…

39 Steps (1935)

Τα 39 σκαλοπάτια, είναι κατά την γνώμη μου, ένα από τα κρυμμένα διαμάντια του δημιουργού, έχει φτιάξει και πολλές ταινίες ο άτιμος. Παρακολουθούμε τον ντιπ γκαντέμη Richard Hannay, να μαθαίνει ένα μεγάλο κωδικοποιημένο μυστικό από την Annabella Smith και να πρέπει να αυτοφυγαδευτεί για να επιβιώσει και να βρει πως διάβολο να το αποκωδικοποιήσει και να το αποκαλύψει. Μαζί του μπερδεύται απόλυτα αθελά της και η Pamela. Γυρισμένη το 1935, η πλοκή της βασίζεται μερικώς στο βιβλίο του John Buchan, The Thirty-Nine Steps, ο Αλφρέδος όμως, προσέθεσε τους δύο γυναικείους χαρακτήρες την Anabella και την Pamela. Ταινία προάγγελος του North by Northwest, σε τέτοιο σημείο που το North by Northwest να θεωρείται σχεδόν remake, τα 39 σκαλοπάτια, είναι η δεύτερη κατά σειρά ταινία του Αλφρέδου, μετά το βουβό The Lodger, στην οποία απεικονίζεται ένας αθώος που ωθείται στην φυγή. Ακολουθούν το Saboteur του 1942 και φυσικά το almost remake North by Northwest του 1959. Ο Αλφρέδος εμφανίζεται φυσικά, στο 06:56, είναι ο άντρας που πετά ένα λευκό πακέτο τσιγάρων. Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Robert Donat και Madeleine Carroll.

Frankenweenie

The Lady Vanishes (1938)

The Lady Vanishes γυρισμένη το 1938 με Margaret Lockwood, Michael Redgrave, Paul Lukas,και Dame May Whitty, στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Το σενάριο υπογράφουν οι Sidney Gilliat και Frank Launder και είναι μία ταινία βασισμένη στο βιβλίο της Ethel Lina White, The Wheel Spins, 1936. Η πλοκή μας ιντριγκάρει ιδιαιτέρως γιατί βλέπουμε μία ομορφη Αγγλίδα τουρίστρια που ταξιδεύει με το τρένο να χάνει την ηλικιωμένη συνταξιδιώτισσα της και όλο το τρένο να υποκρίνεται πως δεν την είδε ποτέ. Σασπένς μεγάλο στην έρευνα της για στοιχεία που θα αποδείξουν την ύπαρξη της γηραιάς κυρίας… Ναι, ναι ο Αλφρέδος εμφανίζεται κι εδώ στο 1:32:31 στο Victoria Station, φοράει ένα μαύρο παλτό και καπνίζει ένα τσιγάρο. Αποτελεί κι αυτή ένα κρυμμένο διαμάντι στην αχανή φιλμογραφία του Αλφρέδου, κυρίως γιατί κατ’ αρχήν αποτελεί εξαιρετικό δείγμα θρίλερ -ένα καινούργιο είδος της εποχής- και δεύτερον εκτυλίσσεται εξ’ολοκλήρου σε ένα τρένο.

Frankenweenie

Ρεβέκκα (1940)

Έχοντας σκηνοθετήσει ήδη αρκετές γνωστές ταινίες στη Βρετανία, ο Άλφρεντ Χίτσκοκ επιλέγει το 1940 να ασχοληθεί με το μυθιστόρημα της Δάφνης Ντεμοριέ. Και γίνεται ο ιδανικός σκηνοθέτης της Ρεμπέκα, της αθώας κορασίδας που πιστεύει ότι ο σύζυγός της είναι ακόμα ερωτευμένος με την πρώην γυναίκα του. Ο Χίτσκοκ από πολύ νωρίς κατάλαβε ότι ο τρόμος συνδυάζεται με τις εμμονές (είχε άλλωστε και ο ίδιος τις δικές του). Σε μία περίοδο που το Χόλιγουντ ετοιμάζει ένα ριμέϊκ της ταινίας, μια ματιά στην κλασική Rebecca του Χίτσκοκ δείχνει ότι η ταινία αναδεικνύει όλη τη φρεσκάδα, το μυστήριο και το σασπένς (τι πολυχρησιμοποιημένη λέξη για τον Χίτσκοκ!) του βιβλίου της Ντεμοριέ. Τι καλύτερος τρόπος να ξεκινήσει η χολιγουντιανή καριέρα του Χίτσκοκ; Η Ρεμπέκα του έγινε η μοναδική ταινία του σκηνοθέτη που κατέκτησε Όσκαρ καλύτερης ταινίας (σκάνδαλο!). Μάλλον βοήθησε και η παρουσία των Λόρενς Ολίβιε και Τζόαν Φοντέν.

Τάιλερ Ντέρντεν

Spellbound (1945)

Το Spellbound του 1945 είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ μυστηρίου, με κλασικ καστ, Ingrid και Gregory. Μία ψυχογιατρέσσα πεπεισμένη πως ο αμνησιακός ασθενής της δεν είναι δολοφόνος και η μάχη της για να το αποδείξει. Αχ, όμορφα, όμορφα Φροϋδικά συμπλέγματα, ένα χαρακτηριστικό γενικότερο των έργων του Αλφρέδου, μας το ανακοινώνει και ο ίδιος στο ξεκίνημα της ταινίας. «Η ιστορία μας διαπραγματεύεται την ψυχανάλυση, την μέθοδο με την οποία η μοντέρνα επιστήμη αντιμετωπίζει τα συναισθηματικά προβλήματα των σώφρονων.» Κλασσικός Αλφρέδος με αθώους που έχουν πέσει θύματα δολοπλοκίας, σε αυτήν την ταινία απολαμβάνουμε το ειδύλλιο της Ίνγκριδος με τον Γρηγόριο, μέσα σε μία θάλασσα από Οιδιπόδεια, τραγωδίες και τραύματα παιδικής ηλικίας, πατρικές φιγούρες κλπ. Η ταινία είναι βασισμένη στο βιβλίο της Hilary Saint George Saunders, The House of Dr. Edwardes (1927) και παραγωγός της είναι ο θρυλικός David Selznick, παραγωγός των επιτυχιών Όσα παίρνει ο άνεμος και David Copperfield. Φυσικά κι εδώ ο Αλφρέδος στο 0:43:15 κουβαλώντας ένα βιολί παρακαλώ και φυσικά καπνίζοντας ένα τσιγάρο.

Frankenweenie 

Υπόθεση Νοτόριους (1946)

Πόσους ήρωες χολιγουντιανών ταινιών έχετε δει που να δέχονται να δηλητηριάζει σιγά-σιγά ο σύζυγος την αγαπημένη τους, μόνο και μόνο για να «χαλάσει» τα σχέδια μιας συμμορίας Ναζί; Ελάχιστους. Και όμως, στην Υπόθεση Νοτόριους βλέπουμε ακριβώς αυτό. Η Ίνγκριντ Μπέργκμαν καλείται να ερμηνεύσει την γυναίκα που «θυσιάζεται», ο Κάρι Γκραντ πρέπει να αντιμετωπίσει τον εαυτό του, ενώ ο Κλοντ Ρέινς είναι απίστευτα σαδιστικός. Μια τέλεια κατασκοπευτική περιπέτεια, επιτομή του… χιτσκοκικού στυλ. Και αυτό δεν το λέμε εμείς. Το λέει ο Φρανσουά Τρυφό. Τα όποια λάθη των ηρώων εξαγνίζονται από τη δύναμη του έρωτά τους. Γιατί η Υπόθεση Νοτόριους δεν είναι τίποτε άλλο από μία μεγάλη ιστορία αγάπης. Ντυμένη με νουάρ περιτύλιγμα.

Τάιλερ Ντέρντεν

Ο Άγνωστος του Εξπρές (1951)

Έχετε φανταστεί ποτέ το τέλειο έγκλημα; Δύο άγνωστοι συναντιούνται σε ένα τρένο. Ο ένας από αυτούς προτείνει στον άλλο (τον Γκάι, έναν δάσκαλο τένις) να ανταλλάξουν εγκλήματα: να σκοτώσει τη γυναίκα του, με αντάλλαγμα αυτός να σκοτώσει τον πατέρα του. Ο Γκάι αρνείται, αλλά ο ψυχωτικός Μπρούνο πραγματοποιεί την απειλή του και το φόνο του Γκάι. Όταν ο Γκάι αρνείται να «τηρήσει τη συμφωνία», ο Μπρούνο τον απειλεί ότι θα τον εμπλέξει στον φόνο της συζύγου του. Ο Άλφρεντ κάνει μια ταινία για τη διπλή φύση του ανθρώπου: καλό και κακό παλεύουν μέσα μας και όλοι είμαστε ικανοί και για τα δύο…

Τάιλερ Ντέρντεν

Dial M for Murder (1954)

Στο Dial M for Murder έχουμε μία φρικτή συνωμοσία για φόνο. Ο σύζυγος επιθυμεί να σκοτώσει την πλούσια και όμορφη συζυγό του για τα λεφτά της και για το γεγονός πως ήταν φρικτή μοιχαλίς και το έχει ανακαλύψει μυστικά. Τα πράγματα δεν πάνε όπως τα θέλει… και χμμμ!!! Μία ταινία μεταφορά ενός πετυχημένου θεατρικού έργου και με σεναριογράφο τον ίδιο το θεατρικό συγγραφέα, Frederick Knott, το Dial M for Murder είναι γυρισμένο με τέτοια μαεστρία που μερικές φορές με διαφορετικές γωνίες της κάμερας προσομοιώνει την αίσθηση που έχεις παρακολουθώντας την θεατρική σκηνή, από την πλατεία ή τον εξώστη ακόμα. Ασφυκτικό, γυρισμένο κατά πολύ σε εσωτερικό χώρο, αποδεικνύει περίτρανα πως ο Αλφρέδος ήταν πραγματικά πολύ μπροστά από την εποχή του. Η Grace τέλεια, όπως πάντα, ο Robert Cummings ωραιότατος ως εραστής της μοιχαλίδος και άψογος ο κακός της ταινίας Ray Millland, ο απατημένος σύζυγος και εμπνευστής της πλεκτάνης. Στα συν της ταινίας η εξαιρετική γκαρνταρόμπα της Grace, πάντα σύμφωνη με την κατάσταση που ζει εκείνη την στιγμή.

Frankenweenie

Σιωπηλός Μάρτυρας (1954)

Ο L.B.Jefferies (Jeff) ειναι διάσημος φωτογράφος, ο οποίος μετά από ατύχημα, βρίσκεται με σπασμένο πόδι καθηλωμένος σ’ αναπηρική πολυθρόνα στο διαμέρισμά του. Μοναδική του απασχόληση, μιας και διαθέτει άφθονο ελευθερο χρόνο καθιστός, είναι να παρακολουθεί χαλαρά τους γείτονές του, από ένα παραθυρο. Μοναδικοί του επισκέπτες η νοσοκόμα του Στέλλα, ο φιλος του-αστυνομικός Τομ Ντόιλ, και η ερωμένη του, κομψότατη και κοσμική Λίζα Φρήμοντ.

Η ταινία αν και βγηκε στη μεγάλη οθόνη το 1954, πιστεύω πως παραμένει εντελώς επίκαιρη. Διότι αποτελεί ενα ευφυέστατο “σχόλιο” πάνω στο κοιτάζειν. Τι κοιτάζουμε, ποιόν κοιτάζουμε, μέχρι πού νομιμοποιούμαστε να κοιτάξουμε, και τι συνέπειες/μπελάδες μπορεί να έχει αυτη η συνήθειά μας; Ο Τζεφ, παγιδευμένος στο διαμέρισμά του, αντιδρά σαν μιά γυναίκα εγκλωβισμένη στους τεσσερις τοίχους της κουζίνας: μετατρέπει την ιδιωτική ζωή των άλλων (εν προκειμένω των γειτόνων) σε δημόσια υπόθεση, ώστε ν’ασχοληθεί μ’αυτην, με κωμικοτραγικές συνέπειες. “Δώσε μου μιά στιγμή αυτη τη φορητή κλειδαρότρυπα” λεει η πανέξυπνη θυμόσοφη νοσοκόμα στον Τζεφ, ζητώντας του τον τηλεφακό για να δει κι αυτή καλύτερα, τις ζωές των απέναντι…
Σταδιακά οι δυό γυναίκες, από αρχικοί επικριτές της ανήθικης (ενίοτε και παράνομης) συνήθειας του Τζεφ, μετατρεπονται σε ενθουσιώδεις συμμετόχους. Απολαυστικοί οι James Stewart, Thelma Ritter, πανέμορφη και υπέρκομψη η Grace Kelly (τα θαυμάσια κοστούμια ειναι του Edith Head), εξυπνότατοι διάλογοι ,και μιά φοβερή σεκάνς αντιστροφής των ρόλων παρατηρητή-παρατηρούμενου. Η φραση της νοσοκόμας προς τον Τζεφ, είναι νομιζω η ουσία της ταινίας: «Θα ‘πρεπε γι’ αλλαγή,να κοιτάξουμε απ’ έξω, μέσα στο δικό μας σπίτι καμιά φορά». Η αποστασιοποιημένη ματιά κι οι παρενέργειές της, λυτρωτικές ή μη.
Η περιέργεια σκοτώνει ενίοτε τη γάτα, ή τη δικαιώνει, όπως τελικά εδώ τον Τζεφ (εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κι απο ποινικοδικονομικής πλευράς η ταινία), όχι ομως χωρίς το απαραίτητο, βαρύ, τίμημα. Η ταινία βασιστηκε στην ιστορία του Cornell Woolrich, IT HAD TO BE MURDER.

Φράνσις

Ο Δεσμώτης του Ιλίγγου (1958)

Μπορεί το Ψυχώ να θεωρείται από πολλούς η πιο σημαντική ταινία του Χίτσκοκ, ο Δεσμώτης του Ιλίγγου, όμως, είναι η καλύτερη του. Μόλις το καλοκαίρι που μας πέρασε ο Πολίτης Κέιν έχασε τα πρωτεία σε ψηφοφορία του Βρετανικού Κινηματογραφικού Ινστιτούτου από το Vertigo. Μία ταινία με έναν ήρωα γεμάτο φοβίες και εμμονές. Ο Χίτσκοκ πήρε το καλό παιδί του Χόλιγουντ, Τζέιμς Στιούαρτ και του προσέδωσε μια σκοτεινή πλευρά.

Επιφορτισμένος να παρακολουθεί τη σύζυγο ενός πλούσιου κυρίου, σύντομα βρίσκεται ερωτευμένος μαζί της. Μετά τον θάνατό της η εμμονή του φτάνει σε τέτοια επίπεδα ώστε κατασκευάζει μια άλλη γυναίκα να μοιάζει με την αγάπη που έχασε. Πολλοί έφτασαν να λένε ότι ο πρωταγωνιστής είναι ο ίδιος ο κύριος Χίτσκοκ με την εμμονή του στις ξανθές υπάρξεις (αν και πολλοί λένε ότι πρόκειται απλά για διαφημιστικό κόλπο του δαιμόνιου σκηνοθέτη) και την αποφασιστικότητά του να ελέγχει τα ρούχα, τα μαλλιά τους, τον τρόπο που κινούνται, οδηγώντας τες συχνά στην απόγνωση.

Στη Σκιά των Τεσσάρων Γιγάντων (1959)

Πριν από 54 χρόνια, ο Άλφρεντ Χίτσκοκ γύρισε ίσως την κορυφαία ταινία της πλούσιας φιλμογραφίας του -σύμφωνα μάλιστα με το American Film Institute, πρόκειται για το 4ο καλύτερο θρίλερ όλων των εποχών. Θεαματική, αστεία, αγωνιώδης και σαρκαστική, η κλασική αυτή περιπέτεια κατασκόπων από τον μετρ της αγωνίας «κλείνει το μάτι» στο θεατή με την παιχνιδιάρικη διάθεσή της, τις συνεχείς σεναριακές ανατροπές, το κοφτερό χιούμορ και τις θανατηφόρες ατάκες και δικαίως υπήρξε η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του Χίτσκοκ.

Μέσα σε 131 λεπτά ασταμάτητης, ουσιαστικά, δράσης, συμπυκνώνεται όλη η φιλοσοφία του άρχοντα του σασπένς, ο οποίος βρίσκεται εδώ σε φουλ φόρμα και «καταθέτει» επί της μεγάλης οθόνης τη σκηνοθετική του βιρτουοζιτέ, ανατρέποντας σχεδόν κάθε κινηματογραφικό κανόνα της εποχής εκείνης.

Με τον Κάρι Γκραντ -αγαπημένο ηθοποιό του Βρετανού σκηνοθέτη, όπως ο ίδιος «ομολόγησε» κάποτε- στην καλύτερη ίσως ερμηνεία της καριέρας του και την Εύα Μαρί Σεντ να στέκεται επάξια στο πλευρό του ως μοιραία ξανθιά -ένα ακόμα φετίχ του Χίτσκοκ-, το «North By Northwest», όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος του φιλμ, αποτέλεσε ουσιαστικά τον «προπομπό» των ταινιών Τζέιμς Μποντ, τουλάχιστον σε επίπεδο παραγωγής, ενώ σκηνές όπως αυτή της καταδίωξης του ήρωα από ένα αεροπλάνο στα χωράφια «έγραψαν» κινηματογραφική ιστορία.

Άψογο δείγμα της πιο δημιουργικής περιόδου του Χίτσκοκ, το «Στη Σκιά των Τεσσάρων Γιγάντων» είναι η πιο διασκεδαστική και, ταυτόχρονα, πολυεπίπεδη ταινία της καριέρας του, και δικαιολογημένα αντιγράφηκε όσο λίγες στην ιστορία του σινεμά.

Το οξύμωρο της υπόθεσης είναι πως ήταν υποψήφια μόλις για τρία Όσκαρ (πρωτότυπου σεναρίου, μοντάζ και καλλιτεχνικής διεύθυνσης για έγχρωμη ταινία), χωρίς να κερδίσει κανένα!

Frank Serpico

Ψυχώ (1960)

Πώς ξεπερνάς τις δύο καλύτερες ταινίες σου (ο λόγος για τον Δεσμώτη του Ιλίγγου και τη Σκιά των Τεσσάρων Γιγάντων); Επανεφευρίσκοντας, ουσιαστικά τον εαυτό σου. Σε προχωρημένη ηλικία ο Χιτς αποφασίζει να πάρει το ρίσκο και να γυρίσει ένα καθαρόαιμο θρίλερ (εκεί που τα στούντιο θα προτιμούσαν να τον δουν να κάνει το North by Northwest 2). Το αποτέλεσμα είναι η «μητέρα» όλων των ταινιών τρόμου: μία ταινία που ανατρέπει όλους τους κανόνες, δεν διστάζει να σκοτώσει την πρωταγωνίστρια στο πρώτο μισάωρο και να δείξει έναν τρελό κακό που ντύνεται σαν τη μαμά του και την κρατά ως σκελετό στη σοφίτα του σπιτιού του. Στα μαθήματα κινηματογράφου στην Αγγλία οι καθηγητές μάς έλεγαν ότι το Ψυχώ αγγίζει σε τέτοιο σημείο την τελειότητα, ώστε όλες οι θεωρίες του κινηματογράφου μπορούν να βρουν εφαρμογή πάνω του.

Από το ανατριχιαστικό σάουντρακ, τα κλειστοφοβικά πλάνα, τη σκηνή του ντους (όπου όλα υπονοούνται, αλλά τίποτα δεν φαίνεται), μέχρι και το ιδιοφυές μάρκετινγκ της ταινίας, το Ψυχώ του Χίτσκοκ έχει για υπογραφή μία και μόνο λέξη. Αριστούργημα.

Τάιλερ Ντέρντεν

Τα Πουλιά (1963)

Ξαναβλέποντας τη θρυλική ταινία του “μετρ του τρόμου”, η οποία βασίζεται σε ιστορία της Daphne Du Maurier σημειωτέον, σκεφτόμουν αυτό που αναφέρεται σε βιβλίο που πρόσφατα κυκλοφόρησε: ότι ο Hitchcock ήταν φανατικός φαρσέρ, ότι η σχέση του με τις γυναίκες χαρακτηριζόταν απο μεγάλο σαδισμό, και πως όταν ήταν μικρός, η μητέρα του τον υποχρέωνε να στέκεται σούζα στο προσκέφαλό της και να της δίνει αναφορά για τα πεπραγμένα της ημέρας…

Mιά πλούσια και υπεροπτική νεαρή απ’το Σαν Φρανσίσκο, η Μέλανι Ντάνιελς, ιντριγκάρεται απ’τον εξίσου νέο δικηγόρο (και αντίδικό της) Μιτς Μπρένερ, και τον επισκέπτεται απροειδοποίητα στο χωριό του, μια μικρή παραθαλάσσια πόλη στη Βόρεια Καρολίνα. Ξαφνικά και ανεξήγητα, η πολίχνη γίνεται στόχος άγριας επίθεσης από εκατοντάδες πουλιά.

Η ταινία θίγει με εξόχως αλληγορικό τρόπο 2 ζητήματα: την αντιπαράθεση ατόμου- (μικρο)κοινωνίας αφενός, και τη σχέση μητέρας-γιού, μητέρας-κόρης/υποψήφιας νύφης/ άλλων γυναικών, αφετέρου.

Οι πρωταγωνιστές, εκτός από πολύ καλοί (η Tippi Hedren ειναι ταυτισμένη με το ρόλο, και η Jessica Tandy, στο ρόλο της μητερας του Μιτς, εξαιρετική) είναι και τόσο “κλασικές” πλέον, φιγούρες: η καταπιεστική, κτητική, ανασφαλής μέχρι εξαρτήσεως, μητέρα, ο γοητευτικός, στιβαρός (και με μεγάλη αγάπη στη μαμά του) άνδρας, η στωϊκή, πληγωμένη κάπου στο παρελθόν της δασκάλα, η υπεροπτική, χειραφετημένη και υπέρκομψη γυναίκα – “εισβολέας” στην μετριότητα της κοινότητας κ.λ.π.

Όσες φορές κι αν δω την ταινία, πάντα παρατηρώ τον υπόγειο σαδισμό και το εκλεπτυσμένο σπάσιμο νεύρων του θεατή, που επιχειρείται με διάφορους τρόπους: με το εκνευριστικό κι απαίσιο κρώξιμο των πουλιών, με τη μεταχείριση που επιφυλάσσει ο σκηνοθέτης στην πρωταγωνίστρια -τα θρυλικά πτηνά την “περιποιούνται” δεόντως στα τελευταία πλάνα- , με τη διάχυτη αίσθηση μιάς καλοκρυμμένης υστερίας και δεισιδαιμονίας που ξεπροβάλλουν με την ταυτόχρονη εμφάνιση στην πολίχνη, των επιθετικών πτηνών και της ωραίας και υπεροπτικής Μέλανι. Αυτή ακριβώς η υπεροψία, ανεξαρτησία της φαίνεται πως “τιμωρείται”, με την επίθεση που της επιφυλάσσουν τα μυστηριώδη πουλιά, στα τελευταία πλάνα. Το άτομο που ξεχωρίζει, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, “ευνουχίζεται”, εξουδετερώνεται απ’τους πολλούς. Νομίζω ότι το φινάλε της ταινίας, με τη διαλυμμένη ψυχικά αλλά και σπαραγμένη σωματικά, Μέλανι, να βρίσκει καταφύγιο στην αγκαλιά της (ανακουφισμένης που τιμωρηθηκε η “τσούλα” που ξεμυάλισε το γιόκα της; ) Λύντια, επιδέχεται πολλές ερμηνείες και αποτελεί έξοχο δείγμα, όπως και ολόκληρη η ταινία, για ψυχαναλυτική, φεμινιστική μελέτη.

Λέγεται πως θύμα της μανίας για φάρσες του Hitchcock ,επεσε και η Tippi Hedren, όταν σε κάποιο απ’ τα γυρίσματα της ταινίας, της απέκρυψε ότι τα πουλιά που θα της επιτίθεντο ήταν αληθινά…

Φράνσις