Η Ανιές με τα Λόγια της Βαρντά
Tο κείμενο δημοσιεύτηκε στο grandmagazine.gr
Ένα πολύτιμο κύκνειο masterclass από μια από τις σημαντικότερες δημιουργούς στην Ιστορία της 7ης τέχνης
Παραγωγή: Γαλλία – 2019
Διάρκεια: 115 λεπτά
Είδος: Ντοκιμαντέρ
Βαθμολογία: * * * *
Σκηνοθεσία: Agnès Varda
Εμφανίζονται: Agnès Varda, Sandrine Bonnaire, Hervé Chandès, Nurith Aviv, Esther Levesque, Robert De Niro κ.α.
Η Ανιές Βαρντά, φωτογράφος, installation artist και πρωτοπόρος της Nouvelle Vague, αποτελεί θεσμό για το γαλλικό κινηματογράφο. Λίγο πριν το θάνατο της το 2019, κάθισε στην καρέκλα του σκηνοθέτη και, χρησιμοποιώντας φωτογραφίες κι αποσπάσματα από τις ταινίες της, μίλησε η ίδια για το ανορθόδοξο έργο της.
Το ντοκιμαντέρ χωρίζεται σε δύο μέρη- στο πρώτο αναφέρεται στην «αναλογική περίοδο» από το 1954 έως το 2000, και η σκηνοθέτιδα βρίσκεται σε πρώτο πλάνο.
Ήταν μια νέα γυναίκα που ήθελε να επαναπροσδιορίσει το σινεμά, ένας άνθρωπος που ήταν πάντα ανοιχτόμυαλος, που σε κάθε της ταινία άλλαζε την αφήγηση.
Στο δεύτερο μέρος, η Βαρντά εστιάζει στη χρονική περίοδο από το 2000 έως το 2018 και μας δείχνει πως χρησιμοποιεί την ψηφιακή τεχνολογία για να περιγράψει τον κόσμο με το μοναδικό της τρόπο.
Είτε μπροστά από την κάμερα, είτε πίσω από αυτήν, η Βαρντά διηγείται ιστορίες μέσα από εικόνες κι αποφεύγει τις συμβατικές μεθόδους αφήγησης. Μαζί με τους συνεργάτες της, μεταφέρουν το θεατή σε ένα ταξίδι ανορθόδοξων εικόνων.
Η μεγάλη μητέρα του Γαλλικού σινεμά, η μικρόσωμη Ελληνικής καταγωγής μεγαλοφυία πίσω από το αριστούργημα «Κλεό 5 με 7» του 1962, η Ανιές που πήρε τα βουνά και τα λαγκάδια για να συλλάβει την αυθεντικότητα του ανθρώπινου τοπίου στο Visages Paysages του 2017, φθάνοντας στα 89 της στις οσκαρικές υποψηφιότητες, έρχεται να μας καταθέσει την πολύτιμη κληρονομιά της μέσα από αυτό το εκπληκτικό ντοκιμαντέρ-διαθήκη-masterclass υψηλής τέχνης που ολοκλήρωσε ελάχιστα πριν μας αποχαιρετήσει για πάντα τον περασμένο Μάρτιο. Από πού να την πιάσεις, από τις ταινίες, τα ντοκιμαντέρ, τις φωτογραφίες, τις εικαστικές εγκαταστάσεις, από όπου και να ξεκινήσεις θα ανακαλύψεις ένα αιώνιο παιδί που ανακαλύπτει τον κόσμο μέσα από τους ανθρώπους που λάτρευε κυριολεκτικά. Ένα παιδί μεγαλοφυές μέσα στην απλότητά του, που ζούσε μέσα από εικόνες και καλλιτεχνικά πειράματα.
Αυτό το δίωρο σχεδόν ντοκουμέντο περιλαμβάνει την καλλιτεχνική της κοσμοθεωρία αλλά και σπαράγματα από την προσωπική της πορεία και τη μεγάλη αγάπη της για τον επίσης σκηνοθέτη Ζακ Ντεμί, σκόρπιες αναμνήσεις από γυρίσματα αλλά και εκτεταμένα αποσπάσματα από βασικά έργα της. Το να τονίσουμε ότι η παρακολούθηση του φιλμ από ανθρώπους του σινεμά, φοιτητές και μη, είναι εκ των ουκ άνευ, είναι το λιγότερο που μπορούμε να πούμε για να δηλώσουμε το σεβασμό μας για αυτή τη μέγιστη διδάσκαλο. Παρακάτω λοιπόν ας την αφήσουμε να μιλήσει με τα δικά της λόγια για το φιλμ.
Η Ανιές κατά δήλωση της ίδιας της σκηνοθέτιδας
«To 1994 κυκλοφόρησε το βιβλίο μου με τίτλο «Varda by Agnes». 25 χρόνια μετά, ο ίδιος τίτλος δόθηκε στην ταινία μου, φτιαγμένη από κινούμενες εικόνες και λέξεις με τον ίδιο σκοπό: να δείξω το σύνολο του έργου μου.
Η ταινία χωρίζεται σε δύο μέρη, δύο αιώνες.
Ο 20ος αιώνας από την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία μου «Πουάντ-Κουρτ» (La Pointe Courte) το 1954 έως την τελευταία το 1996, One hundred and one nights. Κάπου εκεί ανάμεσα έκανα ντοκιμαντέρ, μεγάλου και μικρού μήκους ταινίες.
Το δεύτερο μέρος ξεκινά τον 21ο αιώνα, όταν οι μικρές ψηφιακές κάμερες άλλαξαν την προσέγγιση μου προς τα ντοκιμαντέρ, από το «Μην πετάξεις τίποτα» (Gleaners and I) το 2000 μέχρι το «Πρόσωπα και Ιστορίες» (Visages Paysages), που σκηνοθέτησα μαζί με το JR το 2017. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δημιούργησα κυρίως art installations και ντοκιμαντέρ όπως το «Οι παραλίες της ζωής μου» (The beaches of Agnes).
Κάπου στη μέση από τα δύο μέρη, υπάρχει μια μικρή υπενθύμιση από τη ζωή μου ως φωτογράφο.Έχω κάνει διάφορες ταινίες στη ζωή μου. Έχω την ανάγκη να εξηγήσω τι με οδήγησε να κάνω αυτή τη δουλειά τόσα χρόνια.
Η ΕΜΠΝΕΥΣΗ είναι ο λόγος που κάνουμε ταινίες. Τα κίνητρα, οι ιδέες, οι συνθήκες και η τύχη που ξυπνούν μια επιθυμία και ξεκινάς να κάνεις μια ταινία.
Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ είναι ο τρόπος που κάνεις μια ταινία. Τι μέσα χρησιμοποιείς; Τι δομή; Μόνη ή όχι; Με χρώμα ή χωρίς; Η δημιουργία είναι μια δουλειά.
Η τρίτη λέξη είναι η ΜΟΙΡΑΣΙΑ. Δεν κάνεις ταινίες για να τις βλέπεις μόνος σου, κάνεις ταινίες για να τις μοιράζεσαι. Μια άδεια αίθουσα είναι ο εφιάλτης ενός σκηνοθέτη!
Οι άνθρωποι βρίσκονται στην καρδιά της δουλειάς μου. ΟΙ αληθινοί άνθρωποι. Έτσι αναφέρομαι πάντα στους ανθρώπους που συναντώ στην εξοχή ή στις πόλεις. Όταν βιντεοσκοπείς κάτι, ένα μέρος, ένα τοπίο, ανθρώπους, όταν το θέμα σου είναι συγκεκριμένο, αυτό που τραβάς υποδεικνύει το βαθύτερο θέμα σου. Μου αρέσει να φέρνω κοντά την πραγματικότητα κι ότι αυτή αντιπροσωπεύει. Μου αρέσει ωστόσο να αντιπαραθέτω και τις κινούμενες εικόνες με τις ακίνητες στο βίντεο και τη φωτογραφία».
Ανιές Βαρντά