Η Μορφή του Νερού (the Shape of Water)

O Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο (Λαβύρινθος του Πάνα, Στη Ράχη του Διαβόλου, Πορφυρός Λόφος) επιστρέφει με άλλο ένα σκοτεινό παραμύθι και η «Μορφή του Νερού», με δεκατρείς υποψηφιότητες για Όσκαρ είναι η πιο πολυσυζητημένη ταινία της χρονιάς.

Στο επίκεντρο του η Ελάιζα (Σάλι Χόκινς), μια νεαρή μουγκή γυναίκα που εργάζεται ως καθαρίστρια σε εργαστήριο ερευνών. Μια ημέρα, υπό ύψιστης ασφάλειας περιορισμούς και μυστικοπάθεια, μεταφέρουν ένα παράξενο θαλάσσιο τέρας, που θεωρείται άκρως επικίνδυνο. Η Ελάιζα όμως νοιώθει μια συμπάθεια για το πλάσμα και αρχίζει να το επισκέπτεται κρυφά, ανακαλύπτοντας ότι το αμφίβιο ον μπορεί να επικοινωνήσει μαζί της. Το δέσιμο της μαζί του μετατρέπεται σε ερωτική έλξη και αποφασίζει να προσπαθήσει να το απελευθερώσει. Σύμμαχους στην προσπάθεια της θα έχει τη συνάδελφο της Ζέλντα (Οκτάβια Σπένσερ), όπως και τον καλοσυνάτο ηλικιωμένο ομοφυλόφιλο γείτονα και φίλο της , Τζίλς (Ρίτσαρντ Τζένκινς). Ο επιστήμονας Δρ. Ρόμπερτ Χοφστέτλερ (Μάικλ Στούχλμπαρκ) μοιάζει να έχει τα δικά του σχέδια για το ον, ενώ τη ζωή τους θα κάνει δύσκολη ο διευθύνων της έρευνας, κυβερνητικός πράκτορας Στρίκλαντ (Μάικλ Σάνον).

Με άλλα λόγια, η ιστορία της Ωραίας και του Τέρατος, ειπωμένη λίγο διαφορετικά.

Έχοντας ζήσει όλον τον ντόρο και γνωρίζοντας από πριν ότι η ταινία έχει αποσπάσει δεκατρείς υποψηφιότητες Όσκαρ, δεν είναι διόλου απίθανο όταν τη δει κανείς να βγει σκεπτικός, λέγοντας ότι είναι μια καλή ταινία, …αλλά ως εκεί, δεν δικαιολογεί, με άλλα λόγια, όλον αυτό τον εκστασιασμό γύρω από το όνομα της. Πράγματι, έτσι είναι, μια διασκεδαστική και προσεγμένη ταινία που στο σύνολο της όμως δεν αφήνει κάτι ηχηρό να μείνει για να θυμόμαστε. Αυτό προέρχεται κυρίως από το σενάριο, που συνεχώς κάτι θυμίζει, ενώ έχει και την αναμενόμενη εξέλιξη χωρίς κάποια ιδιαίτερη έκπληξη. Στη Μορφή του Νερού αντιλαμβανόμαστε από την αρχή πως θα κινηθεί η βασική πλοκή, θέλουμε όμως να δούμε πως θα μας το διηγηθεί ο σκηνοθέτης, πως θα μας το περιγράψει. Διαθέτει, επίσης, όλα εκείνα τα επιμέρους συστατικά που ξεχωρίζουν, το καθένα στην κατηγορία του, και όλα μαζί συνδράμουν στο να αναδείξουν την ταινία.

Προσεγμένη, λοιπόν, ταινία, σε όλα τα επίπεδα, δεν μπορεί να μην εντυπωσιάσει εξαρχής με το σκηνικό στο οποίο διαδραματίζεται. Ο σχεδιασμός παραγωγής δεν τσιγκουνεύτηκε και όλα τα σκηνικά, ιδίως τα εσωτερικά, μαγνητίζουν κατευθείαν τα βλέμματα. Όπως απέδειξε και στην προηγούμενη ταινία του, τον Πορφυρό Λόφο (Crimson Peak), ο Ντελ Τόρο είναι μάστορας στο να φτιάξει ένα μαγευτικό σύμπαν που να θες να σε ρουφήξει μέσα του. Το δεύτερο στοιχείο που κάνει από την αρχή αισθητή την παρουσία του, είναι η μουσική του Αλεξάντρ Ντεσπλά, ξεκινά απλά και παιχνιδιάρικα, δίνοντας μας ένα μουσικό θέμα που θυμίζει μια σκοτεινή εκδοχή του θέματος της Αμελί.

Μικρές αλλά θαρραλέες πινελιές στο σενάριο δίνουν την τελική ταυτότητα στο έργο. Πέραν της αλληγορίας για τον τρόμο του ανθρώπου προς καθετί που δε γνωρίζει και την έμφυτη προτροπή που νιώθει να το καταστρέψει, βρίσκουμε ένα μικρό ύμνο στη διαφορετικότητα, κάτι το οποίο διαφαίνεται και από την παράπλευρη ιστορία του γείτονα Τζιλς, ενός μοναχικού ομοφυλόφιλου άνδρα σε μια εποχή που δεν ήταν αποδεκτό να το δηλώσει ανοιχτά.

Έντονο το φεμινιστικό στοιχείο, όπως εκφράζεται μέσα από το χαρακτήρα της  Ελάιζα, μιας γυναίκας που διεκδικεί το δικαίωμα στη σεξουαλικότητα της και δεν καταπνίγει τις ανάγκες της. Αυτό το σημείο της σεξουαλικότητας είναι και σημείο τομή, ειδοποιός διαφορά του έργου από τις άλλες ιστορίες Ωραίας και Τέρατος, που παρουσιάζονται περισσότερο ρομαντικές. Η ερωτική έλξη στη Μορφή του Νερού δεν είναι καθόλου πλατωνική, είναι καθαρά σεξουαλική και αυτό παρουσιάζεται έμπρακτα, ίσως για πρώτη φορά τόσο ξεκάθαρα σε ταινία του είδους, σίγουρα ένα μεγάλο τόλμημα του Ντελ Τόρο σε blockbuster ταινία. Ένα άλλο σημείο που αξίζει να σημειώσουμε είναι η αποδοχή. Η Ελάιζα προσπαθεί στην αρχή να μάθει στο πλάσμα τη νοηματική, σιγά σιγά μειώνει τις προσπάθειες «εξανθρωπισμού» του. Αντίθετα, κινείται περισσότερο η ίδια προς την πλευρά του, κατά ένα τρόπο γίνεται η ίδια «τέρας» απλώνοντας το χέρι στη φύση και ζει έναν ρομαντισμό που πηγάζει από βαθιά πρωτόγονα ένστικτα. Στην πορεία, στρέφει την πλάτη στην προβληματική ανθρώπινη κοινωνία και μπαίνει αυτή στον κόσμο του πλάσματος.

Ερμηνευτικά, ο χαρακτήρας της Ελάιζα είναι και ο πιο απαιτητικός καθώς δε μιλά και πρέπει να βγάλει τόσα συναισθήματα. Η Σάλι Χόκινς χρησιμοποιεί ωραία τις γωνίες του προσώπου της και τα παιχνιδιάρικα μάτια της για να πλάσει ένα χαρακτήρα γεμάτο έκφραση. Δίνει όμως βάρος και στην κινησιολογία της, που πρέπει άλλοτε να είναι συνεσταλμένη και φοβισμένη, στον έξω κόσμο, αλλά χαρωπή και γλυκιά με τους ανθρώπους της. Η Χόκινς τα καταφέρνει μια χαρά, αποπνέοντας και αισθησιασμό όπου χρειάζεται. Εξίσου καλός ο Ρίτσαρντ Τζένκινς που αποτελεί μια ήρεμη δύναμη και επιλέγει να παίξει τον γκέι χαρακτήρα φυσικά, χωρίς υπερβολές. Η Οκτάβια Σπένσερ, καρατερίστρια σε β’ ρόλους, δεν έχει πολλά να πει και να κάνει, της δίνει όμως ο Ντελ Τόρο ένα δυνατό ξέσπασμα προς τον άντρα της, που πιθανότατα χάρη σε αυτό απέσπασε και την υποψηφιότητα για Όσκαρ. Τέλος, ο Μάικλ Σάνον καταφέρνει να πλάσει έναν αποκρουστικό χαρακτήρα κακού, αν και βασισμένο στην υπερβολή, κάνει και αυτός αίσθηση, αλλά χαρακτηρίστηκε από πολλούς καρικατούρα.

Η Μορφή του Νερού τελειώνει και παρόλα αυτά νιώθεις μέσα σου ότι σου φάνηκε λίγο, ότι θα ήθελες κι άλλο, λίγο περισσότερο. Αλλά πάλι, έτσι δε γινόταν και όταν μας έλεγε παραμύθια η γιαγιά μας;