Η Μελίνα Λεόν μας μιλά για τη ταινία της Τραγούδι Χωρίς Όνομα (Song without a Name)

Από σήμερα 23/1/2020 κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Περουβιανής σκηνοθέτριας Μελίνα Λεόν με τίτλο «Τραγούδι Χωρίς Όνομα» («Canción Sin Nombre»).

Η Λεόν μας διηγείται μια αληθινή ιστορία μητρικής αγάπης, ελπίδας και αγώνα για δικαίωση στο Περού του 1988. Στη ταινία βλέπουμε την Χεορχίνα, μια νεαρή κοπέλα από ένα μικρό χωριό των Άνδεων, να φτάνει στη Λίμα προκειμένου να γεννήσει σε μια αυτοσχέδια κλινική. Μυστηριωδώς όμως, το βρέφος εξαφανίζεται. Εν μέσω των πολιτικών αναταραχών της εποχής, ο Πέδρο, ένας εσωστρεφής δημοσιογράφος θα γίνει ο μοναδικός της σύμμαχος στην απελπισμένη αναζήτηση να βρει το παιδί της.

Μεταξύ των πολλών Φεστιβάλ στα οποία ταξίδεψε η ταινία, το «Τραγούδι Χωρίς Όνομα» και η δημιουργός του Μελίνα Λεόν, βρέθηκαν και στο 60ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την πανελλήνια προβολή της ταινίας , η οποία και βραβεύτηκε. Είχαμε την χαρά να την γνωρίσουμε και να την ακούσουμε σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση. Διαβάστε παρακάτω τί είπαμε μεταξύ άλλων:

Βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα την επιλογή του ασπρόμαυρου. Πως δικαιολογείς την συγκεκριμένη επιλογή;
Η επιλογή του ασπρόμαυρου φίλμ έγινε για πολλούς λόγους. Ο πρώτος και σημαντικότερος ήταν η ακρίβεια της χρονολογικής τοποθέτησης της ιστορίας. Εκείνη την εποχή οι εφημερίδες και γενικά τα έντυπα, ήταν μόνο ασπρόμαυρα. Ίδιες είναι και οι αναμνήσεις μου από τον τύπο εκείνης της εποχής. Θυμάμαι τον πατέρα μου που εργαζόταν ως δημοσιογράφος, όταν γύριζε σπίτι μετά τη δουλειά να μου φέρνει πάντα την ημερήσια εφημερίδα. Προχωρούσα βέβαια τις σελίδες που έγραφαν τα πολιτικά-κοινωνικά νέα, και πήγαινα κατευθείαν στο τέλος που ήταν τα άρθρα για τις ταινίες, το θέατρο κλπ. Συνεπώς η επιλογή του ασπρόμαυρου για μένα ήταν το αποτέλεσμα τόσο της ιστορικής-χρονικής όσο και της προσωπικής μου ανάμνησης από τότε.

Φαντάζομαι θα έχεις ακούσει πολλές ιστορίες από τον πατέρα σου λόγω του επαγγέλματός του. Τι σε τράβηξε στο να αφηγηθείς τη συγκεκριμένη ιστορία και όχι κάποια άλλη;
Σίγουρα αυτή η ιστορία με κέρδισε από την αρχή. Στο μυαλό μου, κατά μία έννοια είναι μια “μικρή”υπόθεση. Αυτό που εννοώ είναι ότι εκείνη την εποχή ο πόλεμος στο Περού ήταν το σημαντικότερο θέμα στην ειδησεογραφία. Όμως στα πλαίσια του πολέμου, υπήρχαν πολλές μικρές και οδυνηρές υποθέσεις, όπως αυτή της Χεορχίνα. Αυτό που με απασχολούσε λοιπόν είναι το τι συνέβαινε παράλληλα με τον πολιτικό και κοινωνικό αναβρασμό της εποχής. Τι οδήγησε εκεί και τι αντίκτυπο είχε αυτό στις ζωές των ανθρώπων. Θα μπορούσες να πείς ότι εξέτασα με το μικροσκόπιο την περίοδο εκείνη και επέλεξα κάτι πιο «μικρό», γιατί ήθελα να ρίξω την προσοχή όχι τόσο στον πόλεμο, όσο στο εμπόριο βρέφων που γινόταν τότε.
Η συγκεκριμένη υπόθεση προσωπικά με συγκινεί και με αγγίζει ιδιαίτερα, όπως βέβαια φαντάζομαι και αρκετό κόσμο. Πρόκειται για γυναίκες που τους έκλεψαν τα παιδιά και δε τα ξαναείδαν ποτέ. Στην αρχή έβαλα σε πρώτο πλάνο αυτή την ιστορία και άφησα την πολιτική εξέλιξη να την πλαισιώνει, και κάπως στην πορεία τα πολιτικοκοινωνικά δρώμενα απέκτησαν εξίσου πρωταγωνιστικό ρόλο.

Πώς αποφάσισες να γυρίσεις πίσω στο παρελθόν για τη ταινία σου;

Πριν καιρό, ενώ εγώ ήμουν στη Νέα Υόρκη, ο πατέρας μου με πήρε τηλέφωνο και μου είπε πως έλαβε ένα τηλεφώνημα από μια Γαλλίδα που τον ευχαριστούσε τόσα χρόνια αργότερα για τη δράση που είχε αναλάβει τότε και τον αγώνα του να βρεθεί η αλήθεια για τα χαμένα παιδιά. Προφανώς η γυναίκα θα συνδεόταν είτε άμεσα είτε έμμεσα με την ιστορία της ταινίας μου. Όταν μου είπε το περισταστικό, αυτό ήταν για μένα μια υπενθύμιση του παρελθόντος από το οποίο κανείς δε μπορεί να ξεφύγει. Εγώ για πολλά χρόνια ήθελα να ξεφύγω από αυτό και να απεμπλακώ, αλλά όπως φαίνεται είναι αναπόφευκτο και έτσι γύρισα πίσω μέσω της ταινίας μου.

Παρατήρησα ότι υπάρχουν πολλά εθνογραφικά στοιχεία στη ταινία σου, όπως για παράδειγμα η μουσική και οι διάφορες τελετές που κινηματογραφείς.
Ναι, τα στοιχεία αυτά είναι άμεσα συνδεδεμένα με την θέασηυ του παρελθόντος μου. Με βοήθησαν στη συμφιλίωση με το παρελθόν μου,στο να έρθω κοντά στις ρίζες μου και την παιδική μου ηλικία με μία νέα προοπτική και αυτό ήθελα να το επικοινωνήσω στη ταινία.

Κατά τη διάρκεια της κινηματογράφησης, τι δυσκολίες και προκλήσεις συνάντησες;
Το κομμάτι της επικοινωνίας με την υπόλοιπη ομάδα πάντα ενέχει κάποιες δυσκολίες. Με τα μέλη του τεχνικού συνεργείου για παράδειγμα είχα αρκετές διαφωνίες, γιατί εγώ ήθελα κάτι να γίνει με έναν συγκεκριμένο τρόπο, και αυτοί με έναν άλλον τρόπο. Εμείς οι γυναίκες ούτως ή άλλως πιστεύω ότι μας αρέσει να είμαστε πιο «σχολαστικές» και εμμένουμε περισσότερο στη λεπτομέρεια σε σχέση με τους άντρες, και αυτό ενίοτε δημιουργεί εντάσεις. Στο πλαίσιο κάθε ομάδας είναι δύσκολο να μη δημιουργηθούν ιεραρχικές σχέσεις και πρέπει όλοι να είμαστε έτοιμοι να τις ξεπεράσουμε, προκειμένου να παράγουμε ένα καλύτερο αποτέλεσμα.

Ως γυναίκα δημιουργός πιστεύεις ότι υπάρχει μεροληψία προς τις γυναίκες σκηνοθέτριες και εάν ναι, πώς το έχεις βιώσει στον τόπο σου;
Σίγουρα οι γυναίκες σκηνοθέτριες αντιμετωπίζονται με πολύ διαφορετικό τρόπο, είτε πιο φανερά είτε πιο υπόγεια κάποιες φορές. Σκέψου ότι στις εφημερίδες μας πολύ συχνά, οι δημοσιογράφοι όταν αναφέρονται σε ταινίες αντρών σκηνοθετών, γράφουν με μεγάλα γράμματα τίτλους όπως «ο τάδε νέος σκηνοθέτης γεννιέται, κλπ». Επικεντρώνονται στο όνομα και στον δημιουργό, ενώ στη περίπτωση των γυναικών σκηνοθετριών γράφουν απλώς ότι «σήμερα βγαίνει η τάδε ταινία» και κανείς δεν ασχολείται με την γυναίκα δημιουργό. Κάτω από τέτοιες συνθήκες, μπορείς να φανταστείς λοιπόν πόσο τυχερή ένιωσα όταν αναδείχθηκα η πρώτη σκηνοθέτρια από το Περού που η ταινία της πήγε στις Κάννες… Πιστεύω πάντως ότι αυτή η μεροληπτική στάση δεν υφίσταται μόνο στη πατρίδα μου, αλλά είναι ένα γενικευμένο φαινόμενο. Συνεπώς για μια γυναίκα είναι δύσκολο να βιοποριστεί ως σκηνοθέτρια και γι αυτό πρέπει να καταπιάνεται ταυτόχρονα και με άλλα πράγματα όπως για παράδειγμα την διδασκαλία σκηνοθεσίας την οποία κάνω και εγώ.

Η ταινία σου είναι βασισμένη σε αληθινά γεγονότα. Σκέφτεσαι κάτι αντίστοιχο για την επόμενή σου ταινία;
Μου αρέσει πολύ να εμπνέομαι από αληθινά γεγονότα και να δημιουργώ πάνω σε αυτά, πιθανότατα λοιπόν να κάνω κάτι αντίστοιχο μελλοντικά. Με ενδιαφέρουν οι ανθρώπινες ιστορίες και μάλιστα έχω ξεκινήσει να σκηνοθετώ μια προσωπική ιστορία που μου διηγήθηκε η πρωταγωνίστρια της ταινίας, η Pamela Mendoza. Η ταινία θα είναι έγχρωμη και τοποθετημένη στη σύγχρονη εποχή, οπότε θα έχει γενικά πολύ διαφορετικό «τόνο» από το “Τραγούδι χωρίς όνομα”. Επίσης θέλω σίγουρα να γυρίσω ένα ντοκιμαντέρ, αλλά δε ξέρω εάν θα είναι στα άμεσα σχέδιά μου.

Τέλος, τι συμβουλές θα έδινες σε νέες σκηνοθέτριες και νέους σκηνοθέτες, που δεν έχουν τα κονδύλια και την απαραίτητη στήριξη για να προχωρήσουν στις ταινίες τους;
Θα τους έλεγα να ευχαριστιούνται τη ζωή, να έχουν επιμονή και υπομονή και τότε θα γίνουν όλα. Και αργότερα στη πορεία τους, θα τους συμβούλευα να μην απογοητεύονται εάν δεν κερδίσουν κάποιο βραβείο σε φεστιβάλ. Δε σημαίνει ότι η ταινία τους δεν αξίζει. Εξάλλου ο κόσμος δεν είναι προετοιμασμένος για όλα.

Η δικιά μας συμβουλή προς εσάς είναι να τρέξετε να την δείτε!