Συνέντευξη: Ο Νταβίντ Ελχόφεν μιλά για το «Μακριά από τους Ανθρώπους»

Επίσκεψη-αστραπή πραγματοποίησε στην Αθήνα ο Νταβίντ Ελχόφεν σκηνοθέτης της ταινίας Μακριά από τους Ανθρώπους, στην οποία πρωταγωνιστεί ο Βίγκο Μόρτενσεν, προκειμένου να παρουσιάσει την ταινία του στο 16ο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου (όπου η ταινία απέσπασε και ειδική μνεία).

Βασισμένο στο γνωστό διήγημα του Αλμπέρ Καμύ, το Μακριά από τους Ανθρώπους θέλει τον  Μόρτενσεν να ερμηνεύει έναν μοναχικό δάσκαλο, τον Νταρύ, στρατιωτικό εν αποστρατεία. Ο δάσκαλος αντιμετωπίζεται ως Γάλλος από τους Αλγερινούς αλλά συχνά και ως Αλγερινός από τους Γάλλους. Η ηρεμία στη ζωή του θα αλλάξει όταν του αναθέτουν έναν κατάδικο, τον Μοχάμεντ, ο οποίος κατηγορείται για έναν φόνο. Ο δάσκαλος αναλαμβάνει να τον προσέχει και να τον μεταφέρει στο τοπικό κέντρο να δικαστεί. Συμβαίνει όμως ένα παράδοξο σε σχέση με τους δυο άντρες. Ο δάσκαλος ποσώς ενδιαφέρεται να οδηγήσει τον άνδρα στο θάνατο του, ενώ αντίθετα ο κατηγορούμενος δείχνει να έχει αποδεχτεί τη μοίρα του και αποφασισμένος να τιμωρηθεί για την πράξη του.

Η ταινία αναφέρεται στην έννοια της ευθύνης, της ταυτότητας, αλλά και στην έννοια του ξένου, καθώς και στις σχέσεις Δύσης – Αραβικού Κόσμου (που βρίσκονται στο επίκεντρο τόσο έντονα το τελευταίο διάστημα). Ο σκηνοθέτης μίλησε στους Cinεπιβάτες για όλα αυτά…

• Η ταινία βασίζεται στο διήγημα του Αλμπέρ Καμύ «Η Φιλοξενία», το οποίο εκτυλίσσεται στη διάρκεια μιας νύχτας. Πώς αποφασίσατε τι θα προσθέσετε, ώστε να έχετε υλικό για μία μεγάλου μήκους και παράλληλα να μην αλλάξει η ατμόσφαιρα του βιβλίου;

Για να μπορέσω να γυρίσω την ταινία και για να μην απομακρυνθώ από το πνεύμα του Καμύ, χρειάστηκαν, όντως, κάποιες αλλαγές. Μία από αυτές είναι ότι θέλησα στην ταινία να έχω δύο ίσους χαρακτήρες, ενώ στο κείμενο του Καμύ ο βασικός χαρακτήρας είναι ο Νταρύ. Δεν ήθελα να κάνω μία ιστορία όπου η κατάληξη θα ήταν ότι ο Ευρωπαίος βοηθάει τον Αλγερινό, δεν ήταν αυτός ο στόχος μου. Γι’ αυτό προσπάθησα να εστιάσω πάνω σε αυτά που οι δύο πρωταγωνιστές πέρασαν μαζί, πράγματα που δεν είναι στο κείμενο του Καμύ, όπως το γεγονός ότι πέρασαν μαζί την έρημο. Επίσης, αυτό που ήθελα να δείξω είναι ότι όσο πιο πολύ ο Νταρύ προσπαθεί να βοηθήσει τον Μοχάμεντ και του λέει ότι πρέπει να ζήσει, τόσο και ο ίδιος διαπιστώνει ότι παίρνει δύναμη από τη ζωή και από αυτά που λέει ο ίδιος. Στο τέλος ο Νταρύ δίνει απλώς στον Μοχάμεντ τη δυνατότητα να επιλέξει. Πρόκειται για μία επιλογή, όμως, που ο Μοχάμεντ κάνει από μόνος του.

• Η ταινία είναι ιδιαίτερα επίκαιρη, καθώς πραγματεύεται εκτός από τον Εμφύλιο Πόλεμο και έννοιες όπως ο ξένος και η έννοια της πατρίδας. Μιλήστε μας για αυτές τις αναφορές;

Αυτό ήταν που με ενδιέφερε σε αυτή την ταινία. Αν ήταν μόνο για το πώς εξελίχθηκε ο Πόλεμος στην Αλγερία, δεν νομίζω ότι θα ξεκινούσα την ταινία. Η ταινία μιλάει για το χάσμα και την αντιπαράθεση και τον πόλεμο που υπάρχει ανάμεσα στην ευρωπαϊκή κουλτούρα και τον μουσουλμανικό και αραβικό κόσμο. Πρόκειται για  έναν διχασμό που βιώνουμε αυτή την περίοδο. Άλλωστε, βασικό θέμα της ταινίας είναι το ζήτημα της ταυτότητας. Η περιπλοκότητα που περιέχει μία ταυτότητα, γιατί μία ταυτότητα δεν είναι απλά μία ταυτότητα. Για παράδειγμα, ο Νταρύ λέει ότι για τους Γάλλους είμαι Αλγερινός και για τους Αλγερινούς είμαι Γάλλος. Αυτό το ζούμε και στη σημερινή εποχή. Ένας Αλγερινός που έχει γεννηθεί στη Γαλλία, θεωρείται στην Αλγερία Γάλλος και αντίστοιχα όταν βρίσκεται στη Γαλλία θεωρείται Άραβας. Είναι κάτι που ζούμε πολύ έντονα ειδικά στη Γαλλία.

• Θα μπορούσατε να πείτε ότι αυτός ο διχασμός στην έννοια της ταυτότητας που μόλις περιγράψατε, έχει οδηγήσει και σε μία άνοδο του εξτρεμισμού;

Ας μην ξεχνάμε ότι στην ταινία, εξαιτίας του Πολέμου στην Αλγερία, επικρατεί χάος. Αυτό το χάος υπάρχει και στη σημερινή εποχή και δημιουργεί ένα κλίμα φόβου, το οποίο μας αποξενώνει και το οποίο χρησιμοποιεί για παράδειγμα το ακροδεξιό κόμμα της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία για να διχάσει τους πολίτες –και όχι μόνο, αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν και σε άλλες χώρες με αντίστοιχα κόμματα. Εγώ πιστεύω ότι υπάρχει ένα σύστημα αξιών που είναι ίδιο για όλους. Δεν εξαρτάται από το πόσο διαφορετικοί είμαστε μέσα σε μία ίδια χώρα. Αυτές τις αξίες πρέπει να τις αναγνωρίζουμε ο ένας μέσα στον άλλο. Δεν είναι κακό να υπάρχουν πολλές αξίες σε μία χώρα, αρκεί αυτές να μην βγαίνουν από αυτό το κλίμα φόβου και από αυτό το χάος.