Συνέντευξη Julia Ducournau: Δεν ήταν ο στόχος μου να σοκάρω με το «Raw»

Στο 22^ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας συναντήσαμε την σκηνοθέτιδα μιας πολυσυζητημένης ταινίας. Μιας ταινίας που ενώ κέρδισε το βραβείo FIPRESCI στο Φεστιβάλ των Καννών, οι αντιδράσεις του κοινού ήταν σε κάποιες περιπτώσεις όπως λιποθυμίες και αποχωρήσεις. Η Julia Ducournau μας μίλησε για την ταινία της και την ιστορία της Τζαστίν, μιας νεαρής χορτοφάγου που ανακαλύπτει μια ακαταμάχητη λαχτάρα που νιώθει για το ανθρώπινο κρέας.

Ο κανιβαλισμός είναι το θέμα της ταινίας. Γιατί κανιβαλισμός;

Απλά μια μέρα, σοβαρά τώρα, ξύπνησα και είπα ότι αυτό έχει ενδιαφέρον. Αλλά γιατί; Για μένα ήταν πολύ ενδιαφέρον ως συγγραφέας να το επιχειρήσω. Είχα αυτή την ιδέα για έναν χαρακτήρα που στην μέση της ταινίας πράττει κάτι, που εμείς θα το χαρακτηρίζαμε ως απάνθρωπο και τερατώδες. Ήθελα όμως να διατηρήσω την ενσυναίσθηση του κοινού για αυτόν τον χαρακτήρα πέρα από το γεγονός αυτό. Να κάνω το κοινό να καταλάβει τι συμβαίνει με εκείνη και να συμπάσχει με όλα όσα της συμβαίνουν, παρά να την απορρίψει λέγοντας «δεν είναι σαν και εμένα, είναι ένα τέρας». Ο στόχος ήταν να ανατραπούν οι ηθικές αξίες του  κοινού και να κατανοήσει κάτι που βρίσκεται πολύ μακριά από τα ηθικά του πρότυπα. Ο κανιβαλισμός έχει νόημα για μένα γιατί δουλεύω πολύ με το σώμα, καθώς οι προηγούμενες δουλειές μου είχαν να κάνουν με την μεταμόρφωση του ανθρώπινου σώματος. Ο κανιβαλισμός έχει να κάνει με τα σώματα και την ανάμειξη των σωμάτων. Σώμα μπαίνει μέσα στο σώμα. Είναι μια μίξη κρέατος και σάρκας το οποίο είχε ενδιαφέρον για μένα να το αποδώσω οπτικά.

Και αν το σκεφτούμε παραπέρα υπάρχουν τρία μεγάλα ταμπού στην ανθρωπότητα: ο φόνος, η αιμομιξία και η ανθρωποφαγία. Φόνους βλέπουμε συνέχεια στις ταινίες. Έχουμε αναισθητοποιηθεί στην ιδέα. Η αιμομιξία είναι πολύ σκοτεινή για μένα και δεν θα ήθελα να ασχοληθώ. Ενώ ο κανιβαλισμός βγάζει νόημα λόγω του σώματος και της δουλειάς που έχω κάνει πάνω σ’ αυτό. Είναι πολύ οργανικό. Ο οποιασδήποτε πεινάει, ξέρουμε τι σημαίνει να πεινάς. Άρα η πείνα είναι κάτι με το οποίο μπορούμε να ταυτιστούμε, τουλάχιστον στην αρχή. Αλλά όταν δαγκώνεις τον εαυτό σου, και δαγκώνεις κάποιον που αγαπάς ίσως νιώσεις ότι θέλεις να προχωρήσεις παραπέρα, όμως σε σταματάει ένας ηθικός φραγμός. Η αίσθηση ότι «ω, θα μπορούσα να πάω παρακάτω», είναι μια αίσθηση που κάποιος μπορεί να νιώσει. Είναι ένας καλός τρόπος να δημιουργήσεις μέσω αυτού την ενσυναίσθηση στο κοινό.

Υπάρχουν σκηνές που ο βασικός χαρακτήρας, η Τζαστίν, τρώει ανθρώπινη σάρκα. Ποια ήταν η ιδέα για να γυρίσεις αυτές τις σκηνές; Να γίνεις προκλητική ή να είσαι απλά ρεαλιστική;

Εγώ ήθελα να φτιάξω μια ανθρώπινη ταινία. Να θέτει ζητήματα για την ατομική ταυτότητα του καθενός. Να αναρωτηθεί τελικά ο καθένας για την δική του κατάσταση και τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, τι σημαίνει να είσαι μια ηθική προσωπικότητα και τι σημαίνει η ταυτότητα. Όχι, σίγουρα ο στόχος μου δεν ήταν να σοκάρω το κοινό. Περίμενα ότι θα γίνει στο τέλος, αλλά δεν ήταν ο βασικός μου στόχος.  Ο βασικός μου στόχος ήταν οι άνθρωποι να σκεφτούν «Αν ήμουν αυτό το άτομο και έπρεπε να τοποθετήσω τα δόντια μου στην σάρκα: Ποιος θα ήμουν; Θα ήμουν ακόμα εγώ ή θα γινόμουν κάποιος άλλος;». Ήθελα απλά να ασχοληθώ με την ιδέα το τι πιστεύουμε ότι είμαστε.

Σκέφτεσαι την αντίδραση του κοινού όμως; Και πως αντιδράς εσύ στις αποχωρήσεις θεατών από τις προβολές της ταινίας;

Φυσικά σκέφτομαι την αντίδραση του κοινού, αλλά και πάλι δεν θέλω να τους σοκάρω. Νομίζω ότι ελέγχω την άβολή αίσθηση που θέλω να προκαλέσω στον θεατή, γιατί αυτή η αίσθηση του άβολου σημαίνει ότι σκέφτεσαι πάνω στην ταινία εκείνη την στιγμή. Είναι φυσικό αλλά καταλαβαίνεις ότι σε κάνει να νιώθεις άβολα γιατί αγγίζει κάτι προσωπικό σε εσένα. Κάποιοι έφυγαν από τις προβολές, και το καταλαβαίνω απόλυτα. Δεν προβάλλεται πάντα σε κάποιο gore φεστιβάλ. Το Raw ασχολείται με  κάποια ευαίσθητα σημεία και αυτό μπορεί να μην είναι ανεκτό από κάποιους. Και ίσως να την θεωρούν υπερβολική αλλά δεν ήθελα να δημιουργήσω κάποιο μεγάλο σκάνδαλο ή κάτι τέτοιο.

Η Τζαστίν κάνει σεξ με τον συγκάτοικο της που είναι ομοφυλόφιλος. Η σχέση αυτή είναι ασυνήθιστη και για τους δύο.  Είναι τελικά το Raw μια ερωτική ιστορία;

Εξαρτάται τι ονομάζουμε ερωτική ιστορία, σίγουρα δεν μοιάζει με μια συνηθισμένη κινηματογραφική ερωτική ιστορία. Ήθελα να δημιουργήσω μια σχέση που να μην ορίζεται. Ήθελα να έχει αξία αυτή η σχέση απλά και μόνο γιατί έχει αξία για εκείνους. Είναι εκείνη και εκείνος και ο δεσμός που έχουν αναπτύξει. Και ξέρεις κάποιες στιγμές αποκτάς χημεία με ανθρώπους που δεν μπορείς να εξηγήσεις. Απλά τους αγαπάς, χωρίς να σκέφτεσαι το σεξ μ’ αυτούς ή το φύλο τους.  Είναι κάτι απ’ όλα, αδέλφια, καλύτεροι φίλοι, μια πλατωνική αγάπη..

Αλλά υπάρχει και σεξ.

Ναι σεξ, αλλά για μένα το σεξ συνέβη γιατί είπαν την αλήθεια ο ένας στον άλλο. Επειδή ήταν μονό εκείνος στον οποίο μπόρεσε να πει την αλήθεια. Κατάλαβε ότι κάτι δεν πάει καλά με εκείνη, και ενώ ήταν σε άρνηση, μπόρεσε να του το εκμυστηρευτεί και το σεξ να επακολουθήσει.

Η δεύτερη σημαντική σχέση για την Τζαστίν είναι με την αδερφή της.  Και οι δύο παλεύουν για το μυστικό της οικογένειας τους, αλλά από αντίπαλα στρατόπεδα. Υπάρχει η διαμάχη του καλού και του κακού σε κάθε οικογένεια;

Υπάρχει παντού η μάχη με το καλό και το κακό, σ΄ όλο τον κόσμο και μεταξύ όλων των ανθρώπων.  Πόσο μάλλον στις οικογένειες.  Αλλά είναι μια αληθινή σχέση, μια συγχωνευτική, ακομπλεξάριστη και τελείως ειλικρινής σχέση. Ασχολούμαι συνέχεια με την αγάπη και το μίσος και μ’ αρέσει να μπερδεύονται αυτά τα δύο γιατί πιστεύω ότι η μίξη αυτών των δύο είναι ότι αισθανόμαστε τελικά για τους ανθρώπους. Μοιάζουν να είναι αντίπαλες αλλά ταυτόχρονα αλληλοσυμπληρώνονται. Είναι όμως τελείως διαφορετικές. Η μια είναι περισσότερο ένα άγριο ζώο, σα να βρίσκεται στην άγρια φύση. Η άλλη παρ’ όλο που νιώθει θαυμασμό για την αδερφή της δεν θέλει να γίνει σαν αυτή, δεν μπορεί να συγχωρέσει αυτό που κάνει. Και τελικά αυτή η σχέση χωρίζει, και αυτό είναι αναγκαίο όταν δεν υπάρχει άλλος τρόπος να είσαι ο εαυτός σου. Αλλά στο τέλος υπάρχει ένας κόσμος ανάμεσά τους και πάντα θα αγαπάει η μία την άλλη.

Γιατί επέλεξες μια κτηνιατρική σχολή ως χώρο εξέλιξης της ιστορίας; Πως τα ζώα, αγελάδες και πτώματα σκύλων συνδέονται με τον κανιβαλισμό;

Για μένα το ζήτημα ήταν να δημιουργήσω έναν παραλληλισμό  μεταξύ ανθρώπων και ζώων. Να θυμίσω υποσυνείδητα στο κοινό ότι δεν είμαστε μακριά από τα ζώα. Εκείνη η λεπτή γραμμή που κάνει την διαφορά είναι η  ελεύθερη βούληση. Ακριβώς όπως συμβαίνει και με την Τζάστιν και την αδερφή της, η μία είναι ένα άγριο ζώο, η άλλη δεν είναι τόσο διαφορετική αλλά αποφασίζει ότι δεν θέλει να σκοτώνει. Και αυτό είναι που κάνει την διαφορά, γιατί μπορεί να σκοτώσει αλλά σταματάει τον εαυτό της, δεν θέλει να την οδηγούν οι ανάγκες της. Συνεπώς η εικόνα των ζώων λειτούργησε για μένα σαν οπτική υπενθύμιση αυτής της διαφοράς στο κοινό.

Για την Τζαστίν η χορτοφαγία λειτούργησε ως η λύση για να μην βλάψει άλλα άτομα. Είναι όντως η χορτοφαγία ένας τρόπος να μην προξενήσεις κακό;

Βασικά δεν ήταν δική της λύση, αλλά των γονιών της. Και είναι αυτό ακριβώς που λέει ο πατέρας της και στο τέλος.

«Δεν βρήκαμε λύση. Αυτή η λύση δεν ήταν καλή. Ήταν αφελές να πιστέψουμε ότι δεν θα αντιμετώπιζε ποτέ το κρέας.  Την γαμήσαμε.» Γι’ αυτό χρησιμοποίησα την χορτοφαγία, γιατί δεν έχει να κάνει με αυτό η ταινία. Απλά στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν ήταν μια σωστή λύση, ήταν μια μη ρεαλιστική λύση που απλά προστάτευε την άρνηση ενός προβλήματος.

Μετά τον κανιβαλισμό; Τι ακολουθεί;

Δουλεύω μια νέα ταινία για μια γυναίκαι serial killer, αλλά δεν θα πω περισσότερα!

Η συζήτηση τελείωσε με μια αναφορά στα βραβεία που έχει αποσπάσει η ταινία αλλά και η Julia. Εξάλλου μόλις είχε ενημερωθεί ότι κέρδισε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στο Austin Fantastic Fest.

* Το Raw προβάλλεται από την Πέμπτη 30 Μαρτίου στις κινηματογαφικές αίθουσες.