Στο μαξιλάρι της σκέψης

Υπόδειγμα αντιμέτωπισης των ανατροπών του βίου, ή σκανδαλώδης «διακήρυξη» βολέματος υπό τον πάντα γοητευτικό μανδύα του στοχασμού;

Η ταινία της Mia Hansen-Love με τίτλο  L’ AVENIR/THINGS TO COME, φοβάμαι πως είναι και τα δύο. Η εναρκτήρια σκηνή με τις μαθητικές διαδηλώσεις κατά των εργασιακών μεταρρυθμίσεων που προωθεί η κυβέρνηση Σαρκοζί (η ταινία χρονικά κινείται μετά το 2004) και την ενοχλημένη αντίδραση της καθηγήτριας Φιλοσοφίας Ναταλί Σαζώ,συνδυασμένη με την παρατήρηση του πρώην (αγαπημένου) μαθητή της,προς αυτήν αργότερα, ότι ανέκαθεν τον απασχολούσε η συμφωνία λόγων και έργων,δίνει τον άξονα πάνω στον οποίο θα κινηθεί η ταινία: ποιός απ΄τους δυό είναι άξιος μίμησης; η ωραία, κομψή, ένα χάρμα οφθαλμών, καθηγήτρια Φιλοσοφίας η οποία όπως όλοι οι διανοούμενοι που σέβονται τα πτυχία τους, έκανε νωρίς την επανάστασή της «ήταν Κομμουνίστρια για 3 χρόνια», και τώρα αρκείται στο να μεταδίδει την «τεχνογνωσία» του σκέπτεσθαι στους μαθητές της, ή ο πρώην μαθητής της, νυν στοχαστής, απόφοιτος της Ecole Normale, ο οποίος αγόρασε μία υπέροχη αγροικία στο Βερκόρ μαζί με φίλους του και ζούν όλοι μαζί εκεί, έχοντας φτιάξει μία ελευθεριακή κολλεκτίβα, παράγοντας σκέψη (και τυρί) και προωθώντας εμπράκτως , εναλλακτικούς τρόπους ζωής;

Η Ναταλί Σαζώ και ο Φαμπιάν. Το ότι το πρωταγωνιστικό δίδυμο που τους υποδύεται, είναι εξαιρετικό αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της γοητείας αυτής της ταινίας. Η Isabelle Huppert ( ο ρόλος, κατά δήλωση της σκηνοθέτιδος, γράφτηκε έχοντας αυτήν κατά νού και είναι εν μέρει εμπνευσμένος απ΄ τη μητέρα της Hansen-Love που ήταν καθηγήτρια Φιλοσοφίας) αποδεικνύει γι’ άλλη μία φορά, ότι είναι εξαιρετική ηθοποιός. Ένα πανέμορφο πλάσμα (και τα έχει τα χρονάκια της), κομψή, φίνα, με μία φοβερή ψυχραιμία σύμμαχό της, περνάει τις ανατροπές στην αστική ζωή της με μία ικανότητα και οργανωτικότητα που τρομάζει^.   ο,τιδήποτε της συμβαίνει το αντιμετωπίζει χωρίς  υστερίες, χωρίς πανικό, είναι απίστευτη η αντίδρασή της στην ομολογία του επί 25 έτη συζύγου της, επίσης καθηγητή, ότι την απατάει: «και γιατί μου το είπες; Δε μπορούσες να το κρατήσεις για σένα;» Αποτέλεσμα ίσως, της γνωστής πειθαρχημένης γαλλικής ανατροφής ή αντίδραση μίας φτασμένης ήδη γυναίκας, όμορφης, με οικονομική ανεξαρτησία.

«Η μητέρα μου πέθανε, ο άντρας μου με χωρίζει και τα παιδιά μου έφυγαν. Ξαναβρήκα την ελευθερία μου» λέει χαρούμενη στον Φαμπιάν (πειστικότατος στοχαστής  χωρίς «τη λέπρα του ανθρώπου των γραμμάτων», ο Roman Kolinka). Δεν ξέρω αν η ταινία θέλει περισσότερο να εστιάσουμε στην προσωπικότητα αυτής της καλοβαλμένης γυναίκας και στο πως διαχειρίζεται τις φουρτούνες που ταράζουν τη θάλασσα της ζωής της,ή στο θεμελειώδες και ακανθώδες ζήτημα σύμπνοιας μεταξύ ιδεών και τρόπου ζωής μας. Η ταινία διανθίζεται από χωρία έργων διαφόρων διανοητών, ο Ρουσσώ έχει την πρωτοκαθεδρία, αλλά και Ζίζεκ, και Σοπενάουερ και Λεβινάς και Αντόρνο και Πασκάλ κάνουν ένα πέρασμα απ’ την ταινία έστω ως ονομαστικές αναφορές. Το πολύ όμορφο μουσικό θέμα της είναι  του F.Schubert – Auf Dem Wasser Zu Singen ,η σχέση της ωραίας καθηγήτριας με την θεόχοντρη, μαύρη και υπέργηρη γάτα της μητέρας της (η Edith Scob) Πανδώρα, προκαλεί γέλια και το φινάλε της ταινίας είναι τόσο τρυφερό που προκαλεί συγκίνηση^.  όχι δεν είναι «για τα σκουπίδια» μία γυναίκα μετά τα 40. Η διανοούμενη Ναταλί που σιγοτραγουδάει στον εγγονό της για να ηρεμήσει, το αποδεικνύει. «Έχω αρκετά γεμάτη πνευματική ζωή. Μου αρκεί για να είμαι ευτυχισμένη» δηλώνει στον Φαμπιάν. Πράγματι το σεξ απουσιάζει ολοκληρωτικά απ΄την ταινία, ούτε με τον Φαμπιάν δε μπαίνει στον πειρασμό, αλλά για τη Ναταλί δε φαίνεται να είναι αυτό το σημαντικότερο πράγμα. Το σημαντικό είναι πως κι αν άλλαξαν κάποια δεδομένα του βίου της, αυτή δεν ηττήθηκε, δεν λύγισε. Όρθια, με τον μικρούλη εγγονό της αγκαλιά , ατενίζει το νέο της μέλλον.

 

Trivia :

• Η Hansen-Love τιμήθηκε στο 66^ο Φεστιβάλ Βερολίνου με την Αργυρή Άρκτο καλύτερης σκηνοθεσίας.
• Η ταινία που παρακολουθεί η Ναταλί στο σινεμά, είναι το Certified Copy (2010) του Αμπάς Κιαροστάμι.