Το βάζο με το γλυκό
Το εναρκτήριο πλάνο της ταινίας της Massy Tadjedin LAST NIGHT (2010), είναι σκόπιμα αμφίσημο (όπως και το φινάλε της) : είναι άραγε μαλωμένοι οι δύο άνθρωποι που βλέπουμε μέσα στο αυτοκίνητο, ο Μάϊκλ και η Τζοάννα, όπως θα μάθουμε αργότερα, ή απλώς απορροφημένοι στις ένοχες ( ; ) σκέψεις τους; Δεν είναι επίσης σαφής η χρονική στιγμή που συμβαίνει αυτό, είναι πριν ή μετά το μοιραίο πάρτι;
Αν ψάχνετε μιά ταινία- νυστέρι, εξονυχιστικό παρατηρητή του κοινωνικού φαινομένου είμαι ζευγάρι με κάποιον/α , και με τεράστια συναισθηματική επίδραση, η δημιουργία της Tadjedin είναι ιδανική επιλογή. Με μία απερίγραπτη γοητεία να γραπώνει τον θεατή από τα πρώτα ήδη πλάνα, με εξαιρετικές ερμηνείες απ’ την τετράδα των Knightley, Canet, Worthington, Mendes και καταπληκτική μουσική απ΄τον Clint Mansell, η Tadjedin έφτιαξε μιά ωραιότατη ταινία για τις ερωτικές σχέσεις που μένει αξέχαστη. Για την ακρίβεια, όσο την ξαναβλέπεις τόσο πιό έντονα εγγράφεται μέσα σου και ταυτόχρονα τόσο πιό επώδυνη καθίσταται η εμπειρία. Σημειώστε πως για τον ρόλο της Τζοάννα είχε περασει από κάστινγκ και η Jessica Biehl, ευτυχώς που δεν προτιμήθηκε τελικά- πιστεύω οτι η Keira εδώ ειναι καταπληκτική, στην καλύτερη ερμηνεία της μέχρι τώρα, κουκλάρα και κομψότατη ( τα κοστούμια ήταν της Αnn Roth).
Πόσο πιστοί είμαστε στις σχέσεις μας; Δεν απιστούμε επειδή δεν θέλουμε, ή επειδή φοβόμαστε; Είμαστε πιστοί επειδή έτσι επιλέγουμε, ή επειδή το επιβάλλει (κι εμείς απρόθυμα υπακούμε) η ηθική της σχέσης; Πότε απατούμε τον σύντροφό μας; Πλείστα ερωτήματα προκαλεί η στενή παρακολούθηση ενός 48ωρου απ ΄τη ζωή τεσσάρων ανθρώπων, της Τζοάννα, του Μάϊκλ, του ‘Αλεξ και της Λώρα οι οποίοι μπλέκουν συναισθηματικά/ σεξουαλικά μεταξύ τους. Γύρω τους τρίτοι, τους θυμίζουν είτε την αξία /δυσκολία των σχέσεων (ο αγχώδης Άντι π.χ., ο καλύτερος φίλος του Μάικλ – τον υποδύεται ο Daniel Eric Gold), είτε τα ερωτήματα που επιμελώς κλειδώνουν στα μπουντρούμαι της συνείδησή τους (ο κολλητός και εκδότης του ‘Αλεξ, Τρούμαν0- τον υποδύεται απολαυστικά ο Griffin Dunne). ‘Ολη η ταινία έχει άκρως ενδιαφέροντες και κρίσιμους διαλόγους , αλλά θεωρώ κορυφαίους και κομβικούς αυτόν που διαμείβεται μεταξύ Τζοάννα- Τρούμαν στο εστιατόριο, και αυτόν μεταξύ Μάικλ- Λώρας στο μπαρ (το ευφυές μοντάζ μας δίνει τη δυνατότητα της παράλληλης παρακολούθησής των δύο μερών του ζευγαριού και το πως σκέφτονται/αντιδρούν ενώπιον του πειρασμού). Η πανέμορφη Τζοάννα, κειμενογράφος και μετριόφρονη συγγραφέας, με τον καλό γάμο, το ωραίο διαμέρισμα, τον γοητευτικό σύζυγο που την λατρεύει και την καμαρώνει και την δείχνει με καμάρι στους συναδέλφους του (“this is my Joanna” λέει περήφανος στη σέξι συνάδελφό του Λώρα, ίσως και για να ξορκίσει τον πειρασμό), η οποία έχει θρονιαστεί στην άνετη πολυθρόνα της συζύγου θεωρώντας πως ξεμπέρδεψε με το παρελθόν της. ‘Ωσπου επανεμφανίζεται ο μεγάλος της έρωτας Άλεξ, και συνειδητοποιεί ότι αυτή η πόρτα ήταν ξεκλείδωτη και όλο το πάθος και ο έρωτάς της γι’ αυτόν μπουκάρισαν εκ νέου στη ζωή της.
Η ταινία της Tadjedin , κινηματογραφημένη στη νυχτερινή Ν.Υόρκη ως επί το πλείστον, έχει μια αβάσταχτη γοητεία. Εννοείται πως τηη μισή δουλειά σ’αυτό την κάνει η υπέροχη μουσική του Mansell. Παρατηρώντας αυτούς τους τέσσερις μοντέρνους ανθρώπους ( όλοι τους φαίνονται γνήσια τέκνα του σεβασμού της προσωπικής αυτονομίας, ελέγχουν τη ζήλεια τους κ.λ.π.) , τις σιωπές, τη γλώσσα του σώματος και πως αυτή προδίδει άθελά τους τις ανομολόγητες σκέψεις τους, τις αδιόρατες εκφράσεις στα όμορφα πρόσωπά τους, αναρωτιόμαστε και βασανιζόμαστε : πότε μπορούμε να πούμε ότι ο Μάικλ π.χ. απατά τη Τζοάννα και το αντίστροφο; Ποιό είναι το όριο/κατώφλι της απιστίας; Να πούμε εδώ οτι ο Νόμος ξεκαθαριζει, κατ’αρχήν τουλάχιστον, πότε υφίσταται μοιχεία και άρα βάσιμος λόγος διαζυγίου… Η εκ παραλλήλου παρατήρηση των τεσσάρων ανθρώπων, μας βοηθάει να βγάλουμε τα δικά μας συμπεράσματα, και όπως πολύ εύστοχα παρατήρησε και η Keira Knightley σε συνέντευξή της (υπάρχει στα έξτρα του dvd- να τη δείτε , λάμπει και εκεί ): “το πολύ ενδιαφέρον μ’αυτή την ταινία είναι ότι οι θεατές ωθούνται απ΄τις δικές τους ανάλογες εμοειρίες, να κατακρίνουν ή ν’απαλλάξουν τους χαρακτήρες”. Αυτό ακριβώς είναι και το πιο συναρπαστικό στοιχείο της ταινίας ή παρενέργειά της αν θέλετε: η ίδια δεν παίρνει θέση, και πολύ καλά κάνει, μας εκθέτει τους τέσσερις ανθρώπους , τις σκέψεις, επιθυμίες , συμπεριφορές τους, και πετάει την ” καυτή πατάτα” στον θεατή ο οποίος ίσως και να βασανιστεί συνειδησιακώς περισσότερο κι απ΄τους πρωταγωνιστές του δράματος, επειδή του θυμίζει “οικεία κακά”. Η Τζοάννα εύχεται να είχε ξεπεράσει τον ‘Αλεξ ( η σχετική σκηνή ακριβώς πριν το φινάλε είναι σπαραχτικά υπέροχη), επιστρέφει στο σπιτάκι της , στον αντρούλη της με την καρδιά της κομμάτια, σίγουρη όμως για τον Μάϊκλ, ο οποίος εκπλήσσει ακόμη και τον εαυτό του με τη συμπεριφορά του. Έχουν τρομερό ενδιαφέρον τα λεγόμενα του ζευγαριού, του καθενός ξεχωριστά στους Άλεξ και Λώρα, γιατί αντιπαραβάλοντάς τα με τη συμπεριφορά τους καθιστά δύσκολο ν’αποφανθούμε ποιός εκ των δύο τελικά είναι περισσότερο κάθαρμα. ” Michael doesn’t do anything” λέει με βεβαιότητα η Τζοάννα στον πρώην εραστή της Άλεξ, ενώ κάθεται δίπλα του στον καναπέ και αυτός της χαϊδέυει τα γυμνά πόδια.
“Γιατί αυτό να θεωρηθεί απιστία ρε παιδιά; έκαναν σεξ; Αν όχι, τι ζόρι τραβάτε; “θ’ αναρωτηθεί εύλογα ο ανοιχτόμυαλος και μη βιαστικός στις κρίσεις του περί τ’ ανθρώπινα θεατής/παρατηρητής. Είναι άπιστος ο Mάικλ που ομολογεί έμμεσα στη Τζοάννα πως ναι, τη γουσταρει τη Λώρα, είναι γυναικάρα; Είναι άπιστη η Τζοάννα που συναισθηματικά βρισκεται ακόμη στον ‘Αλεξ, κι ας είναι γυναίκα και ομοκρέβατη του Μάϊκλ; Είναι άπιστος ο Άλεξ με την σκανδαλώδη διαχυτικότητά του προς τη Τζοάννα και την απροθυμία του να μιλήσει για την τωρινή του σχέση; Πότε απιστούμε; ‘Οταν “πηδάμε” χωρίς συναισθηματική εμπλοκή κάποιον τρίτο, “επειδή είχα μιά φαγούρα μωρέ”, ή όταν κάνουμε έρωτα με τον/την σύντροφό μας, και όλη την ώρα σκεφτόμαστε κάποιον άλλο; Θυμίζω ότι ακριβώς αυτό συνέβη στο Eyes Wide Shut αν θυμάστε, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Απιστούμε με το σώμα ή με το μυαλό; Ή και με τα δύο; Η ταινία της Tadjedin με το έξοχα αμφίσημο φινάλε της, μας θυμίζει την κωμικοτραγική βάση όλων των ερωτικών σχέσεων: “μην τα σκαλίζεις πολύ-πολύ γιατί αυτό που κρύβεται από κάτω θα σε φάει”.
Η Τζοάννα και ο Μάικλ περνάνε μιά μέρα μακριά ο ένας απ΄τον άλλο, σκεπτόμενοι όμως διαρκώς ο ένας τον άλλο, δια μέσου των συναναστροφών τους. Κατά κάποιο τρόπο οι συναναστροφές τους βγήκαν ξινές, γιατί το φάντασμα του συζύγου δεν έπαψε στιγμη να τους σκιάζει. Το ότι αμφότεροι έχουν κάτι ν’αποσιωπήσουν, τους καθιστά ισοδύναμους παίκτες στη σχέση τους ή μήπως αξιοθρήνητα ανειλικρινείς; Πόσο ακλόνητες/απρόσβλητες είναι οι ερωτικές σχέσεις μας; Το επιδραστικότατο πόνημα της Tadjedin μας δίνει κάποια απάντηση.
