Η σχέση του Πι και του πολυμήχανου Οδυσσέα

Η «Ζωη του Πι», που αφηγείται την ιστορία του Πισιν Μολιτόρ Πατελ, του Ινδού που κατάφερε να επιβιώσει ύστερα από ένα ναυάγιο, είναι μια παραβολή παρμένη από το βιβλίο του Γιαν Μαρτέλ, το οποίο έχει λάβει διθυραμβικές κριτικές. Αν καλοσκεφτούμε την ιστορία αυτή, θα βρούμε κάποιες ομοιότητες με τον ομηρικό Οδυσσέα και τη δική του ιστορία επιβίωσης.

 

Ο Πι και η οικογένειά του αποφάσισαν να φύγουν από την Ινδία και να πάνε στον Καναδά λόγω οικονομικών δυσχεριών. Μαζεύουν, λοιπόν, όλα τους τα υπάρχοντα –μαζί και τα ζώα που είχαν στον δικό τους ζωολογικό κήπο. Το πλοίο, όμως, που τους μετέφερε υπέστη καταστροφή και έτσι ναυάγησε. Ο Πι καταλήγει σε μια βάρκα με μια ζέβρα, έναν ουρακοτάγκο και μια τίγρη της Βεγγάλης. Ο μικρός ναυαγός, με διάφορα τεχνάσματα προσπαθεί να επιβιώσει μαζί με αυτά τα ζώα και έτσι αναπτύσσει μια σχέση μαζί τους και ιδιαίτερα με την τίγρη.

 

Η ιστορία του Οδυσσέα είναι γνωστή σε όλους μας. Ο βασιλιάς της Ιθάκης, μετά το τέλος του πολέμου στην Τροία , χάνει το δρόμο της επιστροφής και μπλέκεται σε διάφορες καταστάσεις , αντιμετωπίζοντας μάγους, τέρατα, ακόμα και θεούς. Ο πολυμήχανος Οδυσσέας καταφέρνει, στο τέλος, έπειτα από όλα αυτά, να γυρίσει στην πατρίδα του και την αγαπημένη σύζυγό του, την Πηνελόπη.

 

Αφού αποδώσαμε τις ιστορίες των δύο βιβλίων, ήρθε η ώρα να δούμε ποιες είναι οι ομοιότητές τους.

 

1)      The Divine Element: Το ναυάγιο του Οδυσσέα προκαλείται εξαιτίας του θεού Ποσειδώνα και την οργή του θεού προς αυτόν. Στην περίπτωση του Πι, η θαλασσοταραχή προήλθε από την κακοκαιρία που έπληττε τον Ειρηνικό ωκεανό. Το πρώτο κοινό, λοιπόν, είναι ότι και οι δύο έχουν να αντιμετωπίσουν την άγρια πλευρά της φύσης, ειδικότερα της θάλασσας. Βέβαια, το τι είναι πίστη και τι Θεός είναι ερωτήματα που έμμεσα τίθενται στα δύο έργα και οι ήρωες δίνουν τις δικές τους απαντήσεις για αυτά. Ο Πι, λόγω της αγάπης του για το διάβασμα, εντρύφησε στις διάφορες θρησκείες και σε κάθε δύσκολη στιγμή ή προβληματισμό απευθυνόταν στο Θεό. Το ίδιο έκανε και κατά τη διάρκεια του ναυαγίου, αλλά φάνηκε να αποδέχεται πολύ πιο εύκολα τη μοίρα του. Από την άλλη, ο Οδυσσέας χλεύασε τους θεούς μέσω των λεηλασιών στην Τροία και τον θάνατο του Πολύφημου, του γιου του Ποσειδώνα. Επομένως, η σκληρή θεϊκή τιμωρία για το βασιλιά της Ιθάκης φαίνεται πιο δίκαιη. Προηγουμένως, είπαμε πως ένα βασικό ερώτημα των δύο ιστοριών είναι τι είναι Θεός. Αναμφισβήτητα, είναι μια δύναμη, που έχει τη δυνατότητα να ευνοεί απλόχερα αλλά και να τιμωρεί δίχως οίκτο. Ο Οδυσσέας, για να δείξει ότι μετάνιωσε για ό,τι έκανε, επικαλούνταν τους θεούς να τον βοηθήσουν, να του δώσουν μια λύση. Ο Πι προσευχόταν σε μια προσπάθειά του να επικοινωνήσει με το Θεό για να πάρει δύναμη.

 

2)      The Vehicle: Οι δύο ναυαγοί δημιούργησαν σχεδίες για να μπορούν να αντιμετωπίσουν σε πρώτη φάση την κατάσταση. Βέβαια, ο Πι κατασκεύασε την σχεδία γιατί στη βάρκα υπήρχε η τίγρης, η οποία διεκδικούσε το χώρο και δεν άφηνε τον νεαρό Ινδό να πλησιάσει. Η τίγρης, που είχε το όνομα Ριτσαρντ Πάρκερ, αν και από τη φύση της είναι κυνηγός και δύσκολα εξημερώνεται, εντούτοις στο έργο/ βιβλίο διαψεύδεται με μαγικό τρόπο η πεποίθηση αυτή. Ο Ριτσαρντ, για χάρη της επιβίωσης, «συμφιλιώνεται» με τον Πι δημιουργώντας μια άρρηκτη σχέση που θα αλλάξει τα δεδομένα και για τους δύο. Ο Πι είδε στα μάτια της τίγρης έναν φίλο που οι άλλοι δεν μπορούσαν να δουν. Ο Οδυσσέας καταφέρνει να φτάσει στην Ιθάκη, στην ιδιαίτερη πατρίδα του , στην οικογένειά του που τον περιμένει κ δεν τον πρόδωσε ούτε στιγμή. Μέσα από αυτή την περιπέτεια , ο Πι και ο Οδυσσέας κατάφεραν να ωριμάσουν ∙ ο μεν Πι θεώρησε πως η ζωή και η φιλία είναι ύψιστα αγαθά , τα οποία ο άνθρωπος οφείλει να σέβεται και να εκτιμά, ο δε Οδυσσέας δρα και σκέφτεται έτσι όπως αρμόζει σε έναν σπουδαίο βασιλιά, με εξυπνάδα.

 

3)      The Struggle: Αφού κατασκεύασαν τις σχεδίες, οι δύο ναυαγοί προβληματίζονταν πως θα καταφέρουν να επιβιώσουν και αν υπάρχει κάτι ακόμα που έπεται στα πλαίσια μιας μελλοντικής κακοτυχίας. Οι δύο ήρωες απογοητεύτηκαν, αγανάκτησαν με την τύχη που τους έφερε σε τέτοια κατάσταση και έχασαν λατρεμένα πρόσωπα και συντρόφους. Παρ’ όλα αυτά κέρδισαν αξίες και ιδανικά που θα τους φανούν χρήσιμα στο υπόλοιπο της ζωής τους, όπως αγάπη για τη ζωή, την αξία της επιβίωσης μέσω των ανθρώπινων ενστίκτων, θάρρος και πείσμα. Το πείσμα των δύο ηρώων αναγνωρίζεται όταν , π .χ. ο Οδυσσέας δίνει τη δική του μάχη για να επικρατήσει έναντι των μνηστήρων που πολιορκούν την Πηνελόπη ή όταν ο Πι δεν εγκαταλείπει την προσπάθειά του να ανέβει στη βάρκα που ο Ριτσαρντ Παρκερ διεκδικεί. Ουσιαστικά επιβάλλει και τη δική του παρουσία λέγοντας πως για να επιβιώσουν, πρέπει να είναι μαζί. Επίσης, δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε πως οι δύο ιστορίες είναι παραβολές. Αυτό σημαίνει πως τα μυθολογικά στοιχεία θα είναι αρκετά. Ας σκεφτούμε το νησί της αφθονίας που ξεβράστηκε ο Πι και το νησί της Κίρκης που βρήκε ο Οδυσσέας. Δύο τόποι που προσφέρουν απλόχερα τη ζωή παρέχοντας φαγητό και νερό. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτά; Το νερό στο νησί της αφθονίας είναι δηλητηριασμένο μη επιτρέποντας την ανάπτυξη της ζωής εκεί. Η Κίρκη είναι μια μάγισσα που με την ομορφιά της και τα ξόρκια της ήθελε να μαγέψει τον Οδυσσέα και να τον κρατήσει εκεί, μακριά από την Ιθάκη. Γρήγορα, όμως, υποψιάστηκαν τις παγίδες των νησιών και οι ήρωες αποχώρησαν.

 

 

4)      The Characteristics: Το προσωνύμιο του Οδυσσέα ήταν «πολυμήχανος» γιατί έβρισκε διάφορους τρόπους προκειμένου να καταφέρει να επιβιώσει και να ανταπεξέλθει στις κακουχίες. Το ίδιο θα πρέπει να αποδωθεί και στον Πι, ο οποίος ,με φοβερή εξυπνάδα, επιβίωσε και με τρομερό θάρρος δημιούργησε μια περίεργη σχέση με την τίγρη. Ο Πι ήρθε αντιμέτωπος με όντα που δεν είχαν ανθρώπινα χαρακτηριστικά και χωρίς φόβο αποδέχτηκε τη φύση αυτών δημιουργώντας στενούς δεσμούς. Ο πολυμήχανος Πι κατασκεύασε μια σχεδία ώσπου να ανασυγκροτηθεί και να καταφέρει να επιβιώσει, έβρισκε τροφή για να επιβιώσει και ο ίδιος και ο Ριτσαρντ, διεκδίκησε ένα μέρος της βάρκας με πείσμα από την τίγρη. Η σχέση του αγοριού και της τίγρης στηρίχθηκε, σε πρώτο πλάνο, στο φόβο και έπειτα στην επιβίωση. Ανοίγοντας, όμως, το μυαλό μας, θα καταλάβουμε πως η τίγρης είναι ουσιαστικά ο ίδιος ο Πι. Είναι το αγρίμι που κρύβει μέσα του, που με το πείσμα του καταφέρνει ό, τι βάλει στο μυαλό του. Ουσιαστικά, καταλήγουμε πως ο μικρός Ινδός «κατασκεύασε» την τίγρη, την έκανε να αλλάξει τον τρόπο δράσης της και να συνεργαστεί.

 

Οι δύο αυτές ιστορίες χαρακτηρίζονται ως παραβολές, αφού έχουν σαν στόχο να μας προβληματίσουν και να μας δείξουν πως τα «ναυάγια» είναι μέσα στη ζωή, όμως δεν χρειάζεται να μας παίρνουν από κάτω ∙ πρέπει να τα αποδεχτούμε και να βρούμε τρόπους να τα αντιμετωπίσουμε. Ο Οδυσσέας και ο Πι είναι δύο πρόσωπα διαχρονικά που όλοι μας ανεξαιρέτως μπορούμε να ταυτιστούμε και να παραδειγματιστούμε. Προβάλλουν τη σημασία που έχει η ζωή και το συνεχή αγώνα για να την κατακτήσουμε. Όλοι περνάμε τη δική μας «οδύσσεια», όλοι έχουμε να αντιμετωπίσουμε έναν Ριτσαρντ Παρκερ ∙ σημασία έχει πόσο «πολυμήχανοι» θα είμαστε για να τα αντιμετωπίσουμε.