Λουκά Μπελβό: Nα πολεμήσουμε κάθε μία πρόταση της ακροδεξιάς

Στο «Αυτή η Γη είναι δική μας» ο Λουκά Μπελβό ασχολείται με την άνοδο της ακροδεξιάς στη Γαλλία και μελετά το πώς ένα λαϊκιστικό κόμμα προσπαθεί να προσεγγίσει τους πολίτες, βασιζόμενο στις ελπίδες και τις ψευδαισθήσεις τους.

Ηρωίδα της ταινίας του Μπελβό είναι η Πωλίν, μια αυτοαπασχολούμενη νοσοκόμα σε μια κωμόπολη της Γαλλίας. Αφοσιωμένη και γενναιόδωρη, αποτελεί ηθικό πρότυπο για την κοινωνία της. Ένα ανερχόμενο εθνικιστικό κόμμα θα εκμεταλλευτεί τη δημοφιλία και την ακεραιότητα της τοποθετώντας την υποψήφια στις τοπικές εκλογές. Χωρίς να έχει καμία πολιτική πεποίθηση η ίδια και παρά τις αντιδράσεις του περίγυρου της, η Πωλίν αποφασίζει να κατέβει στις εκλογές.

Ο σκηνοθέτης μίλησε στους cinepivates για το πόσο σημαντικό ήταν για τον ίδιο να γυρίσει αυτή την ταινία λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, καθώς ήθελε να δείξει το πραγματικό πρόσωπο του Front National, του κόμματος της Μαρίν Λεπέν. Μία λεπενική φιγούρα βλέπουμε και στην ταινία, στον ρόλο μίας κεντρικής πολιτικής φιγούρας της περιοχής όπου σκέφτεται να θέσει υποψηφιότητα η Πωλίν.

Μεταξύ άλλων, ο Μπελβό μάς λέει: «Όσο η Ευρώπη και κάθε μία από τις χώρες που ανήκουν σε αυτή δεν αποφασίζουν να χτίσουν ξανά ένα αποδεκτό κοινωνικό συμβόλαιο, όπου ο καθένας θα αισθάνεται ελεύθερος και προστατευμένος από την αμοιβαία αλληλεγγύη, τόσο η ακροδεξιά θα παραμένει απειλή». Και προσθέτει: «Η μάχη πρέπει να είναι πολιτική. Δεν αρκεί να θυμίζουμε το παρελθόν, πρέπει να πολεμήσουμε κάθε μία πρόταση, προκειμένου να δείξουμε πόσο ηλίθιες και ανεπαρκείς είναι».

Πώς προέκυψε η ιδέα για την ταινία και πόσο επηρεαστήκατε από το βιβλίο του Ζερόμ Λερόι Le Bloc;

Αισθάνθηκα ότι έπρεπε να κάνω αυτή την ταινία στη διάρκεια των γυρισμάτων της προηγούμενης ταινίας μου -το Not My Type- στο Αράς. Οι τοπικές εκλογές ήταν προ των πυλών και οι δημοσκοπήσεις προέβλεπαν ότι το Εθνικό Μέτωπο θα μπορούσε να φτάσει το 30% ή ακόμα και το 40% σε ορισμένες περιοχές. Η λαϊκή ψήφος προς την ακροδεξιά ήταν ένα θέμα που με καλούσε εδώ και πολύ καιρό. Καθώς πλησίαζαν οι προεδρικές εκλογές, μου φάνηκε επείγουσα ανάγκη να κάνω αυτή την ταινία και να προβληθεί στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Για αρκετό καιρό αναρωτιόμουν πώς να μιλήσω για την ακροδεξιά μέσα από μια ταινία μυθοπλασίας. Ήθελα η ταινία να είναι όσο πιο ρεαλιστική, όσο πιο ειλικρινής γίνεται. Δεν ήθελα απλά να εκφράσω τις ανησυχίες μου ή τις φαντασίες μου. Έπρεπε να είναι ένα σωστό και αντικειμενικό πορτρέτο του Εθνικού Μετώπου, σήμερα. Και το βιβλίο αυτό, The Bloc, του Ζερόμ Λερόι βρήκε τον τρόπο να το κάνει. Έτσι αποφάσισα να συνεργαστώ με τον Ζερόμ, να αντλήσω έμπνευση από κάποιους χαρακτήρες και να εκμεταλλευτώ την εμπειρία που έχει πάνω στο θέμα, καθώς ζει στον Βορρά, αλλά και την εμπειρία του πάνω στο Εθνικό Μέτωπο, καθώς είναι ένα ζήτημα που τον απασχολεί εδώ και πολύ καιρό.

Η ταινία μοιάζει να έχει έναν χαρακτήρα επείγοντος και καταφέρνει να μιλήσει για πολλά θέματα που αναφέρονται στον σύγχρονο πολιτικό λόγο. Πόσο δύσκολο ήταν να μιλήσετε για ζητήματα που συνέβαιναν την ώρα που εσείς γυρίζατε την ταινία σας; Πώς δουλέψατε πάνω σε αυτό;

Το επείγον είναι ότι η αρκοδεξιά γίνεται όλο και πιο ισχυρή καθώς περνούν τα χρόνια. Όσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από το τέλος του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου και το τέλος των φασιστικών δικτατοριών, τόσο περισσότερο οι άνθρωποι ξεχνούν πόσο πολύ πόνο προκάλεσαν τα ακραία καθεστώτα. Αυτά τα κόμματα κάνουν ό,τι μπορούν για να κάνουν τους ανθρώπους να ξεχάσουν ότι αυτό είναι μέρος της ιστορίας τους, του DNA τους, ότι βρίσκουν ιδέες σε αυτή την παράδοση, ότι αντλούν ιδέες και θεματικές για την προεκλογική εκστρατεία και στρατηγική από τις φασιστικές ιδεολογίες του προηγούμενου αιώνα. Εμείς γυρίσαμε την ταινία πολύ γρήγορα. Από την έναρξη της συγγραφής του σεναρίου μέχρι το τέλος των γυρισμάτων μεσολάβησαν 13 μήνες και η ταινία βγήκε στις αίθουσες 8 μήνες μετά το τέλος των γυρισμάτων. Αυτό μας επέτρεψε να μιλήσουμε για τις θεματικές της προεκλογικής εκστρατείας, για ζητήματα που έχουν μια σταθερή λαβή στην κοινωνία.

Η ταινία συνάντησε την αντίδραση του Εθνικού Μετώπου. Πώς χειριστήκατε αυτή την αντίδραση;

Ήταν δίκαιο παιχνίδι. Ξέραμε ότι αυτή μπορεί να ήταν η αντίδρασή τους. Αυτό που μας εξέπληξε ήταν το πόσο γρήγορα αντέδρασαν. Η ταινία δεν είχε ολοκληρωθεί και κανείς δεν την είχε δει. Αντέδρασαν στο τρέιλερ. Αυτό που τους ενδιέφερε ήταν να επικοινωνήσουν με τα στελέχη τους για το τι να πουν και τι να σκεφτούν -χωρίς, φυσικά, καν να έχουν δει την ταινία. Πρόκειται για ένα ακόμα παράδειγμα της ολοκληρωτικής φύσης αυτού του κόμματος, της άρνησης της ελεύθερης βούλησης, της πιθανότητας για τον καθένα να έχει τη δική του άποψη. ΜΟΝΟ ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΗΓΕΤΕΣ ΤΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΚΕΦΤΟΝΤΑΙ. Επρόκειτο, επίσης, για μια εσωτερική στρατηγική επικοινωνίας, έναν τρόπο να συνασπιστούν. Αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν την πολιτική συζήτηση, αλλά αποκαλύπτει και τι είναι. Όλα όσα λέγονται για αυτούς είναι a priori εναντίον τους. Όποιος δεν σκέφτεται σαν αυτούς είναι εχθρός και για αυτό το λόγο πρέπει να καταστραφεί. Η ακροδεξιά δεν μιλά, πολεμά.

Στις προεδρικές εκλογές, η Γαλλία ψήφισε κατά της Μαρίν Λεπέν αν και με ένα υψηλό ποσοστό αποχής μοιάζει να υπάρχει μια απογοήτευση για τις λύσεις που μπορεί να φέρει η πολιτική. Πιστεύετε ότι εάν ο Μακρόν δεν αλλάξει την κατάσταση στη Γαλλία, τότε η ακροδεξιά θα μπορούσε να επικρατήσει στις επόμενες εκλογές;

Η εκλογική στρατηγική του Εμμανουέλ Μακρόν δεν σκότωσε το Εθνικό Μέτωπο, πιθανότατα σκότωσε τα κόμματα με παραδοσιακή πρόσβαση στη διακυβέρνηση. Πιστεύω ότι αυτό ήταν το ζήτημα, να αντιμετωπίσει τη Μαρίν Λεπέν στον δεύτερο γύρο. Πέτυχε, αν και -εάν κοιτάξεις από πιο κοντά- δεν ήταν και μια τόσο ξεκάθαρη νίκη. Τώρα η πολιτική γραμμή που κηρύσσει «από αριστερά και από δεξιά» δεν απέχει πολύ από εκείνη ενός λαϊκιστικού κόμματος που κηρύσσει «ούτε αριστερά ούτε δεξιά». Είναι ένας τρόπος να ενισχυθεί η ιδέα ότι ο διαχωρισμός αριστεράς / δεξιάς δεν υφίσταται πλέον και ότι μόνο η εθνική ενότητα γύρω από έναν ηγέτη μπορεί να είναι αποτελεσματική στο να λύσει τα προβλήματα μιας χώρας. Είναι μία αντίληψη της πολιτικής που αρνείται κάθε διάλογο, που προσπαθεί να από-νομιμοποιήσει όποιον δεν συμφωνεί, να τον βάλει στο περιθώριο. Αποκλείει και απορρίπτει την ίδια στιγμή. Αλλά το να αρνείσαι την έκφραση της αντιπαράθεσης σημαίνει ότι αρνείσαι τον διάλογο σε ιδέες, αρνείσαι τη δημοκρατία. Στο τέλος ίσως χρειαστεί να διαλέξουμε ανάμεσα σε δύο λαϊκισμούς…

Τα λαϊκιστικά κινήματα βρίσκονται σε άνοδο και όχι μόνο στην Ευρώπη. Πιστεύετε ότι θα υπάρξει μια αντίδραση στην άνοδό τους ή ο φόβος θα οδηγήσει στο να κερδίσουν μεγαλύτερη δύναμη. Τι είδους αντίδραση θα έπρεπε να υπάρχει κατά την άποψή σας;

Το βασικό χαρακτηριστικό του λαϊκισμού είναι να λες αυτό που οι άνθρωποι θέλουν να ακούσουν, ακόμα και αν αυτό σημαίνει να λες ένα πράγμα και το αντίθετό του σε διαφορετικές περιοχές και διαφορετικούς χρόνους. Το Εθνικό Μέτωπο δεν διστάζει να περάσει από ένα υπερ- φιλελεύθερο δόγμα σε θέματα που είναι πραγματικά κλειστά στην άκρα αριστερά, όπως οι ελίτ ή η Ευρώπη. Η διαφορά είναι ο στόχος και η ιστορία. Σε όλες τις χώρες όπου η ακροδεξιά πήρε την εξουσία, οδήγησε σε καταστροφή για τον λαό, καθώς η ακροδεξιά γνωρίζει μόνο για τη μάχη. Χωρίζει τον κόσμο σε αυτούς που είναι μαζί της και σε αυτούς που πρέπει να πολεμήσει ανεξαρτήτως του κόστους. Έχει μόνο μια κουλτούρα, την κουλτούρα του πολέμου. Οι άνθρωποι πάντα στρέφονται στην ακροδεξιά σε στιγμές κρίσης, όταν αισθάνονται ότι τα άλλα κόμματα δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους και όταν αισθάνονται ότι τους εγκαταλείπουν. Αυτό συμβαίνει σήμερα. Όσο η Ευρώπη και κάθε μία από τις χώρες που ανήκουν σε αυτή δεν αποφασίζουν να χτίσουν ξανά ένα αποδεκτό κοινωνικό συμβόλαιο, όπου ο καθένας θα αισθάνεται ελεύθερος και προστατευμένος από την αμοιβαία αλληλεγγύη, τόσο η ακροδεξιά θα παραμένει απειλή. Η μάχη πρέπει να είναι πολιτική. Δεν αρκεί να θυμίζουμε το παρελθόν, πρέπει να πολεμήσουμε κάθε μία πρόταση, προκειμένου να δείξουμε πόσο ηλίθιες και ανεπαρκείς είναι. Όσο πιο ανοιχτός γίνεται ο κόσμος μας, τόσο περισσότερο οι κοινωνίες θα διαπερνούν η μία την άλλη, τόσο περισσότερο οι καταστάσεις θα αποτελούν πρόκληση. […] Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος. Το ψέμα των λαϊκιστών είναι να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι αυτός είναι ο τρόπος. Επομένως πρέπει να δείξουμε ότι μπορούμε να νικήσουμε.

Πώς ήταν η συνεργασία σας με την Εμιλί Ντεκέν;

Ήταν πολύ καλή.

* Η ταινία «Αυτή η Γη είναι δική μας» θα προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες από την Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου, σε διανομή weirdwave.