Μάθηματα κινηματογραφικής ιστορίας 2 : Το Χολιγουντιανό σινεμά

Αναγνώστη μου, επέστρεψα με το δεύτερο μάθημα κινηματογράφου, για να μην αφήσω τις γνώσεις σου ημιτελείς. Αυτή τη φορά θα μιλήσουμε για το Χολιγουντιανό σινεμά. Ναι ξέρω, το μυαλό σου πάει στις μεγάλες παραγωγές και τα blockbusters με τα εντυπωσιακά εφέ. Θα σε απογοητεύσω κάπως όμως! Το Χόλυγουντ δεν είναι κάτι πρόσφατο ∙ ξεκινάει από παλιά, από το ξεκίνημα του κινηματογράφου, με την μορφή που τον απολαμβάνουμε και σήμερα.

Θα πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή για να μη σε μπερδέψω. Το Χόλυγουντ, τμήμα του Λος Άντζελες, αποτελεί τη μέκκα του κινηματογράφου όπου όλοι οι καλλιτέχνες φιλοδοξούν να επισκεφτούν. Έγινε αρκετά διάσημο εξαιτίας των πρώτων κινηματογραφικών στούντιο που ιδρύθηκαν εκεί. Ο λόγος; Οι εξαιρετικές καιρικές συνθήκες και το άπλετο ηλιακό φως, το οποίο εμπιστεύονταν πολύ οι σκηνοθέτες για τις ταινίες τους. Ο πρώτος που γύρισε ταινία στο Χόλυγουντ ήταν ο Ντ.Γ. Γκρίφιθ με τίτλο «In old Hollywood». Η ταινία γυρίστηκε το 1910, όταν ο σκηνοθέτης ταξίδευε στην περιοχή αυτή του Λος Άντζελες. Ενθουσιάστηκε από το όμορφο τοπίο και τους καλοσυνάτους κατοίκους –ή τουλάχιστον έτσι λέει ο μύθος– και έτσι αποφάσισε να κάνει εκεί τα γυρίσματα. Το «In old Hollywood» είχε διάρκεια 17 λεπτά και είναι ένα μελόδραμα σχετικά με τους Μεξικάνους στην Καλιφόρνια.

Ο Ντέιβιντ Γκρίφιθ κατάφερε να μετατρέψει τον κινηματογράφο σε μια ολοκληρωμένη καλλιτεχνική γλώσσα με πολλές καινοτομίες. Καταπιάστηκε με θέματα ιστορικά, κοινωνικά, θρησκευτικά  αλλά και με κλασσικά λογοτεχνικά αριστουργήματα. Συνολικά σκηνοθέτησε 534 ταινίες, με σπουδαιότερες τη «Μισαλλοδοξία» και τη «Γέννηση ενός έθνους».

Βέβαια, υπάρχει και άλλη μια ταινία που υποστηρίζεται πως γυρίστηκε πρώτη στο Hollywood. Αυτή είναι «Ο Ερυθρόδερμος» του Σεσίλ ντε Μιλ, ένα γουέστερν που διηγείται την ιστορία ενός Εγγλέζου ευγενή που μετακομίζει στην Αμερική και εγκαθίσταται σε ράντζο, παντρεμένος με μια Ινδιάνα. Ο μεγάλος εχθρός που κυνηγάει το ζευγάρι είναι ένας δόλιος κτηματίας, που εποφθαλμιά ολόκληρη την περιοχή. Η ταινία είχε διάρκεια 74 λεπτά και γυρίστηκε το 1914.

Οι ίδιοι οι κινηματογραφιστές, στην προσπάθειά τους, λοιπόν, να πειραματιστούν με αυτό το νέο μέσο, κατάλαβαν πως ο βωβός κινηματογράφος ήταν ιδανικός για την οπτικοποίηση της… παντομίμας. Έτσι, σταδιακά, αναπτύσσεται η κωμωδία την οποία -είμαι σίγουρη- έχεις συνδυάσει με τον Τσάπλιν. Όχι άδικα, αλλά πίσω από τον Τσάπλιν κρύβεται ο μέντοράς του Μακ Σέννετ. Αξίζει να αναφέρω και άλλες ταλαντούχες προσωπικότητες της βωβής κωμωδίας, όπως οι Μπάστερ Κήτον και Χάρολντ Λόυντ.

Ο Σέννετ, για να επανέλθω στον γενεσιουργό της σλαπστικ κωμωδίας, ήταν εκείνος που ασπάστηκε τον αυτοσχεδιασμό, τον οποίο υποστήριξε μέσω της κίνησης. Ο Τσάρλι Τσάπλιν ήταν συνεργάτης του Σέννετ ∙ παρ’όλα αυτά δεν είχαν την ίδια άποψη σχετικά με το τι είναι κωμωδία. Ο Σέννετ δεν είχε καθόλου πλοκή στις ταινίες του. Παρουσίαζε πολλές κινήσεις –ή γκαγκ αν θέλουμε να είμαστε πιο ακριβείς – χωρίς σειρά. Ο Τσάπλιν, αντίθετα, πίστευε πως η κωμωδία είναι ένα μέσον με το οποίο θα έβγαζε τα συναισθήματά του στον θεατή.

Ύστερα, με την άνοδο της κωμωδίας, την τεράστια ζήτηση ταινιών και το μονοπώλιο της κινηματογραφικής παραγωγής από τους Αμερικάνους, σε συνδυασμό με το εμπορικό τους δαιμόνιο, τίθενται τα πρώτα θεμέλια μιας τεράστιας βιομηχανίας παραγωγής ταινιών τη δεκαετία του 1920. Μικρές εταιρείες συγχωνεύονται και προκύπτουν οι Paramount, First National, Warner Bros και Metro Goldwin Mayer. Πίσω από αυτό το κολοσσιαίο σύστημα κρύβονται Εβραίοι πρόσφυγες με τον θρυλικό Λουί Μάγιερ να αναδεικνύεται σε μεγιστάνα. Το έτος 1912 ιδρύεται μια ακόμα μεγάλη εταιρεία παραγωγής, η Universal. Ο Carl Laemmle ένας από τους ιδρυτές, τη μετατρέπει στη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής ταινιών παγκοσμίως το Μάρτιο του 1915, διατηρώντας μέχρι και σήμερα την αίγλη της.

Αφού μιλήσαμε για τις μεγάλες εταιρείες παραγωγής που γνωρίζεις μέχρι και σήμερα, την σλάπστικ κωμωδία και τις εξαίρετες προσωπικότητες της έβδομης τέχνης, θα σε ρωτήσω, αναγνώστη μου, αν το όνομα Τόμας Αϊνς σου είναι γνώριμο. Αν δεν το έχεις ακούσει ποτέ σου, θα σε βοηθήσω εγώ. Ο Τόμας Αϊνς ήταν ο πρώτος παραγωγός που εισήγαγε το καταμερισμό εργασίας στην παραγωγή ταινιών. Το 1912 δημιούργησε, μάλιστα, το προσωπικό του στούντιο «Αϊνσβιλ» στο Χολυγουντ. Σκηνοθέτης σύγχρονος του Γκρίφιθ, αλλά εξίσου σημαντικός με εκείνον, αποδείχτηκε δεξιοτέχνης του μοντάζ και διέπρεψε στα γουέστερν.

Θα αναρωτιέσαι τώρα τι γίνεται με το σταρ σύστεμ της εποχής, αφού Χόλυγουντ και σταρς πάνε παρέα. Την δεκαετία του ’10, οι παραγωγοί απέφευγαν τη διαφήμιση των ηθοποιών διότι έτσι θα τους απομυθοποιούσαν. Γι’ αυτό, γίνονταν γνωστοί και αποκτούσαν φήμη ανάλογα με το ρόλο που ενσάρκωναν ή την εταιρεία στην οποία ανήκαν. Παρ’ όλα αυτά, το 1915 κάποιοι ανεξάρτητοι παραγωγοί σκέφτηκαν πως αν μια ταινία περιέχει ένα μεγάλο όνομα που τους κοστίζει αρκετά, σίγουρα τα κέρδη θα ήταν μεγαλύτερα. Για να υλοποιήσουν αυτή τη σκέψη, δημιούργησαν τα πρώτα φαν κλαμπ, στηριζόμενοι στη λαϊκή λατρεία.

Το δεύτερο μάθημα έφτασε στο τέλος του. Πολλές πληροφορίες και πολλά ονόματα, μα όλα αυτά αποτελούν τα πρώτα στάδια του κινηματογράφου όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Και για να εκτιμήσεις ακόμα περισσότερο το μάθημα, θα σου προτείνω και μερικές ταινίες από τους παραπάνω σκηνοθέτες.

Μπάστερ Κήτον : Ο Στρατηγός

Τσάρλι Τσάπλιν : Ο Χρυσοθήρας

Ντέιβιντ Γκρίφιθ : Μισαλλοδοξία

 

Ξέρετε ότι : 1) Όσον αφορά τον «Ερυθρόδερμο», είναι η μοναδική περίπτωση στα χρονικά του σινεμά, που ο ίδιος σκηνοθέτης γυρίζει την ίδια ταινία τρεις φορές, με πρώτη την εκδοχή του 1914. Την ξαναγύρισε το 1918 και σαν ομιλούσα το 1931.

2) Το πρώτο φαν κλαμπ ανήκε στην ηθοποιό Θεοδοσία Γκουντμαν (γνωστή ως Τέντα Μπάρα) και είχε μεγάλη επιτυχία.

Διαβάστε επίσης: Μαθήματα κινηματογραφικής ιστορίας 1: Πως ξεκίνησε το σινεμά

Για περισσότερα Μαθήματα Κινηματογραφικής Ιστορίας πατήστε εδώ.