Νύχτες Πρεμιέρας 2021: Αφιερώματα σε τρανς κινηματογράφο και Orson Welles

Αφιέρωμα στις Ζωές σε Μετάβαση- Trans Cinema Matters:

“-The world can be a cruel place.

-Yes girl, it is cruel. God gave me a penis. That’s pretty damn cruel, don’t you think?” Sin-Dee & Alexandra, ‘Tangerine’

Από το underground Τόκιο στα τέλη των ψυχεδελικών ‘60s μέχρι το σύγχρονο Ρίο ντε Τζανέιρο των ηδονικών μεταμορφώσεων και από την queer ενδυνάμωση στο Χάρλεμ των ‘80s και των ‘90s μέχρι την εγχώρια μεταπολιτευτική «κανονικότητα» και τους αθηναϊκούς παράδρομους της καύλας, το κινηματογραφικό αφιέρωμα του 27ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας με τίτλο «Ζωές σε Μετάβαση: Trans Cinema Matters» διασχίζει εποχές και ηπείρους, κουλτούρες και σύνορα για να καθρεφτιστεί πάνω σε μια μικρή επιλογή ταινιών.

Στο κέντρο της, ανθίζουν ιστορίες τρανς χαρακτήρων, πολυφωνικές, παθιασμένες, αλέγκρες, κάποιες φορές μελαγχολικές, αλλά πάντα αγαπησιάρικες. Κάποιες κλεισμένες σε ένα μυθοπλαστικό κουτάκι, άλλες στο φορμά ενός ντοκιμαντέρ, όλες ειπωμένες από τρανς άτομα τα οποία είτε από το πόστο των δημιουργών είτε από την πλευρά των πρωταγωνιστ(ρι)ών μοιράζονται βιώματα, σκορπίζουν ατάκες θανατηφόρου χιούμορ, μάχονται για την επιβίωση, χορεύουν, μεταμορφώνονται, εμπνέουν και συγκινούν.

Τα συναρπαστικά νέα της πρόσφατης εκλογής τρανς γυναικών σε δημόσια αξιώματα σε Η.Π.Α. και Γαλλία, το coming out διασημοτήτων, καθώς και η καθιέρωση διεμφυλικών δημιουργών στο καλλιτεχνικό στερέωμα, είναι πιθανόν να σηματοδοτούν τις απαρχές μιας θετικής κοινωνικής αλλαγής. Την ίδια στιγμή, όμως, τα αρνητικά στερεότυπα, οι κάθε λογής διακρίσεις, η περιορισμένη πρόσβαση, οι αποκλεισμοί και η έμφυλη ψυχολογική και σωματική βία συνιστούν καθημερινότητα για τους τρανς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με τον επιμελητή του προγράμματος Κωστή Θεοδοσόπουλο, το συγκεκριμένο αφιέρωμα δεν σχεδιάστηκε για να ευαισθητοποιήσει το κοινό και κυρίως δεν μιλά εκ μέρους των τρανς ατόμων. Φτιάχτηκε από cis υποκείμενα τα οποία, έχοντας γνώση του οξύμωρου, ευελπιστούν να έχουν συνθέσει ένα μπουκέτο εκλεκτών ταινιών που θα προσφέρει ένα παράθυρο σε έναν κόσμο συχνά αθέατο, ταινιών που μπορεί να αλλάξουν το πώς βλέπουμε και κατανοούμε τα τρανς άτομα. Με την ειλικρινή ευχή οι «Νύχτες» -και όχι μόνο αυτές- σύντομα να συνδιαμορφώνονται από cis, trans όμορφους ανθρώπους. 

ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ:

ΚΟΝΤΡΑ ΣΤΟ ΡΕΥΜΑ | NORTH BY CURRENT του Angelo Madsen Minax (2021) – πρώτη πανελλήνια προβολή

ΤΑ ΛΕΜΕ | SEE YOU THEN της Mari Walker (2021) –  πρώτη πανελλήνια προβολή

OI ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΕΣ της Πάολα Ρεβενιώτη (2021) –  παρουσία συντελεστ@

DISCLOSURE του Sam Feder (2020) – παρουσία του σκηνοθέτη και της παραγωγού

ΜΙΚΡΟ ΜΟΥ ΚΟΡΙΤΣΙ  | LITTLE GIRL του Sébastien Lifshitz  (2020)

ΚΟΡΟΝΑ της Ερωφίλης Κόκκαλη (2020) – παρουσία της σκηνοθέτιδας

OBSCURO BARROCO της Ευαγγελίας Κρανιώτη (2018)

TANGERINE του Sean Baker (2015) – προλογίζει η Άννα Κουρουπού, Διευθύντρια του Red Umbrella Athens

ΝΑΝΑ της Lara Christen (2015)

ΣΤΡΕΛΛΑ του Πάνου Χ. Κούτρα (2009) – παρουσία συντελεστ@

ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΦΛΕΓΕΤΑΙ | PARIS IS BURNING της Jennie Livingston (1991) –ακολουθεί  Q&Α με τις House of Careola

ΜΠΕΤΤΥ του Δημήτρη Σταύρακα (1979) – παρουσία συντελεστ@

Η ΠΕΝΘΙΜΗ ΠΑΡΕΛΑΣΗ ΤΩΝ ΡΟΔΩΝ | FUNERAL PARADE OF ROSES του Toshio Matsumoto (1969)

* Μετά την προβολή της ταινίας «ΣΤΡΕΛΛΑ», θα ακολουθήσει ΑΝΟΙΧΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ με θέμα «Η τρανς ορατότητα στον κινηματογράφο και τα mainstream αφηγήματα vs αληθινής ζωής».

Στη συζήτηση συμμετέχουν η Πάολα Ρεβενιώτη, σκηνοθέτις και ακτιβίστρια, η Έλενα Όλγα Χρηστίδη, ψυχολόγος και επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου Ψυχικής Υγείας ORLANDO, η Άννα Κουρουπού, Διευθύντρια του Red Umbrella Athens και η Ερωφίλη Κόκκαλη, συνεργάτης της Θετικής Φωνής, συγγραφέας και ηθοποιός. Τη συζήτηση συντονίζει η δημοσιογράφος Μαρία Λούκα.           

Aφιέρωμα στον Orson Welles

H ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΙΑΣ ΙΔΙΟΦΥΙΑΣ

«Η αλήθεια για τον οποιονδήποτε μπορεί να υπολογιστεί μόνο από το άθροισμα όσων έχουν ειπωθεί γι’ αυτόν.» Όρσον Γουέλς

Στην ιστορία του σινεμά δεν έχει υπάρξει δημιουργός που να έχει σταθεί αντικείμενο τέτοιας μυθοποίησης και ανάλυσης όσο ο Όρσον Γουέλς. Όπως ένα ανοιχτό κεφάλαιο, που θα εμπλουτίζεται στο διηνεκές, το ενδιαφέρον για τον Γουέλς ανανεώνεται σε ετήσια σχεδόν βάση και εμπνέει αναρίθμητα ντοκιμαντέρ και ταινίες μυθοπλασίας, ενώ δεν έχει υπάρξει σκηνοθέτης μέχρι σήμερα στον οποίο να έχει αφιερωθεί τέτοιος πλούτος βιβλιογραφίας και ειδησεογραφίας.

Σαν το ύστατο ταχυδακτυλουργικό τρικ που μας επιφύλαξε από τον τάφο αυτός ο σαρδόνιος μάγος του σινεμά και της ζωής, η σαγήνη για το έργο του (ολοκληρωμένο και ημιτελές) αναζωπυρώθηκε εντυπωσιακά μετά θάνατον και τροφοδοτείται ανελλιπώς. Τελευταίο παράδειγμα, ο ενθουσιασμός που προκάλεσε η είδηση μιας αξιέπαινης σταυροφορίας που ξεκινά φέτος με την ευχή να ανακαλυφθεί στη Βραζιλία η μοναδική κόπια που ενδεχομένως έχει απομείνει από την πρωτότυπη, χωρίς περικοπές, εκδοχή της ταινίας «Οι Υπέροχοι Άμπερσονς».

Το κεφαλαιώδους σημασίας έργο του οφείλει να υπενθυμίζεται και -κυρίως- να συστήνεται στις νεότερες γενιές. Και να γίνεται σωστά, όπως θα το ευχόταν ο ίδιος ο σκηνοθέτης: σε μια σκοτεινή αίθουσα, με τις ένδοξες εικόνες του να προβάλλονται στις μεγαλύτερες δυνατές οθόνες. 

Το 27ο Διεθνές Φεστιβάλ της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας, λοιπόν, υποκλινόμενο για ακόμη μια φορά στο μεγαλείο του «καθεδρικού ναού των σκηνοθετών», από το οποίο εμπνεύστηκε και το φετινό του εικαστικό και με αφορμή την 80ή επέτειο του «Πολίτη Κέιν»,παρουσιάζει ένα σεβαστικό αφιέρωμα στον Γουέλς, που εύχεται να επανασυστήσει τη μυθοπλασία του όπως πρέπει και θεωρεί υποχρέωση να προβάλλει τις ταινίες του όχι μόνο στην πιο πρόσφατη, αλλά και στην πληρέστερη αποκατάστασή τους.

Κάπως έτσι, θα δούμε το «Άγγιγμα του Κακού» όπως το είχε συλλάβει και γυρίσει ο δημιουργός του, αποτέλεσμα πυρετώδους προσπάθειας ιστορικών και τεχνικών να το «ανακατασκευάσουν» με βάση τις σημειώσεις του. Ομοίως, ο «Κύριος Αρκάντιν» θα προβληθεί σε κόπια πλησιέστερη στο αρχικό cut του σκηνοθέτη από οποιαδήποτε άλλη εκδοχή του φιλμ κυκλοφορούσε μέχρι πρότινος. Σε κινηματογραφική πρεμιέρα θα δούμε, επίσης, το «Too Much Johnson», ουσιαστικά πρώτη ταινία του Γουέλς, γυρισμένη τρία χρόνια πριν τον «Πολίτη Κέιν», την οποία όλοι θεωρούσαν ότι είχε καεί σε πυρκαγιά το 1970 προτού ανακαλυφθεί ξεχασμένη σε μια αποθήκη στην Ιταλία, 70 χρόνια μετά τη δημιουργία της. Κάθε άλλη προβολή θα γίνει με την υψηλότερη δυνατή ποιότητα εικόνας και ήχου.

Από εκεί και πέρα, για όσες μέρες διαρκέσουν οι 27ες Νύχτες Πρεμιέρας, στις αίθουσες της πόλης θα ηχήσει πάλι η επιβλητική φωνή και θα ζωντανέψουν ξανά τα larger than life οράματα ενός ανθρώπου στον οποίο, όσοι αγαπήσαμε το σινεμά, και αποφασίσαμε να του αφιερώσουμε τη ζωή μας, χρωστάμε πολλά.

Γιατί στο σινεμά, το μέγεθος μετράει.

ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ:

TOO MUCH JOHNSON (1938)

ΠΟΛΙΤΗΣ ΚΕΪΝ | CITIZEN KANE (1941)

ΟΙ ΥΠΕΡΟΧΟΙ ΑΜΠΕΡΣΟΝΣ | THE MAGNIFICENT AMBERSONS (1942)

Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ | THE STRANGER (1946)

Η ΚΥΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΓΚΑΗ | THE LADY FROM SHANGHAI (1947)

ΜΑΚΒΕΘ | MACBETH (1948)

ΟΘΕΛΛΟΣ | OTHELLO (1951)

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΑΡΚΑΝΤΙΝ | MR. ARKADIN (1955)

ΤΟ ΑΓΓΙΓΜΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ | TOUCH OF EVIL (1958)

Η ΔΙΚΗ | THE TRIAL (1962)

ΟΙ ΚΑΜΠΑΝΕΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΝΥΧΤΙΟΥ | CHIMES AT MIDNIGHT (1965)

ΑΘΑΝΑΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ | THE IMMORTAL STORY (1968)

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΨΕΜΑ | F FOR FAKE (1973)

Τις ταινίες του Αφιερώματος θα προλογίσουν: o καλλιτεχνικός διευθυντής της «ΕΛΕΥΣΙΝΑ 2023 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», Μιχαήλ Μαρμαρινός, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης, Δημήτρης Καραντζάς, ο κριτικός κινηματογράφου Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, ηδημοσιογράφος και μεταφράστρια, Τίνα Μανδηλαρά και ο υπεύθυνος προγράμματος CINOBO, Τάσος Μελεμενίδης.

Σημείωση: Στη ρετροσπεκτίβα δεν συμπεριλαμβάνονται η (δικαίως) αμφισβητούμενη ολοκλήρωση του «Δον Κιχώτη» το 1992, από τον Χεσούς Φράνκο, το «Ταξίδι στον Φόβο» για το οποίο σκηνοθετικό credit δεν έχει αποδοθεί ποτέ επίσημα στον Γουέλς και το «The Other Side of the Wind», διότι η SVOD πλατφόρμα που κατέχει τα δικαιώματα της ταινίας δεν τα παραχώρησε για φεστιβαλική προβολή.

To αναλυτικό πρόγραμμα του 27ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας το οποίο θα πραγματοποιηθεί από τις 22 Σεπτεμβρίου έως τις 3 Οκτωβρίου 2021 θα ανακοινωθεί σε Συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη 15 Σεπτεμβρίου 2021, στον θερινό κινηματογράφο ΑΙΓΛΗ ΖΑΠΠΕΙΟΥ, στις 20.30, και θα μεταδοθεί με live streaming στα κανάλια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης του Φεστιβάλ.