Ο Πρώτος Άνθρωπος (First Man)

Η ιστορία του πρώτου ανθρώπου που πάτησε το πόδι του στο φεγγάρι. Ο Ράιαν Γκόσλινγκ ενσαρκώνει τον κοσμοναύτη Νιλ Άρμστρονγκ.

Η ταινία είναι περισσότερο μια συναισθηματική ματιά στην ψυχολογία και όχι μια αμιγώς διαστημική περιπέτεια που ίσως περιμένουν να δουν πολλοί θεατές. Μας μιλά για τις δυσκολίες και την αφοσίωση, το πείσμα και τους κινδύνους των κοσμοναυτών εκείνης της εποχής, που είναι πρωτοπόροι αλλά πάνε σχεδόν στα τυφλά να ανακαλύψουν νέους τρόπους και δρόμους, με πολλούς κινδύνους και ατυχήματα να ελλοχεύουν. Σαν όχημα του για να μας δείξει τις δυσκολίες αυτές, ο Ντέμιαν Σαζέλ επιλέγει γνωστό καστ, όπως τους Τζέισον Κλαρκ, Πάτρικ Φούγκιτ, Κόρεϊ Στολ, σε μικρότερους ρόλους να ερμηνεύσουν κοσμοναύτες προηγούμενων αποστολών. Η ταινία σκύβει πάνω από την αποξένωση του πρωταγωνιστή με την οικογένεια του, με τον Άρμστρονγκ να μιλά στα παιδιά σαν να απαντά σε δημοσιογράφους! Ομοίως, ένα έντονο οικογενειακό δράμα -ο χαμός της κόρης τους- είναι ένα σημείο που ο σκηνοθέτης στέκεται αρκετά, όπως φυσικά και το πρόσωπο της γυναίκας που μένει πίσω. Η Κλαίρ Φόι στο ρόλο της μάνας και συζύγου, μονίμως υποστηρικτική, έχει φυσικά και το ξέσπασμά της. Εξάλλου με το ζευγάρι ανοίγει και κλείνει τελικά η ταινία. Συνεπής με την αίσθηση των προηγούμενων ταινιών, του Whiplash και La La Land ο Σαζέλ, νομίζεις σε στιγμές που μιλά το ζευγάρι ότι ο Ράιαν Γκόσλινγκ θα αρχίσει να χορεύει!

Μια ταινία μέσα στην εποχή της αλλά και εκτός αυτής, έχει γίνει για πολλά σημεία αντικείμενο συζήτησης. Ένα από αυτά, το ζήτημα της σημαίας, ότι δηλαδή πολλοί αμερικάνοι «προσβλήθηκαν» που δεν έδειξε να καρφώνουν τη σημαία στη σελήνη και τις δηλώσεις που ακολούθησαν ότι είναι ένα θέμα που αφορά όλη την ανθρωπότητα και όχι μόνο ένα κράτος. Ο Σαζέλ αφήνει πολλά εκτός, για να φτάσει στο τέλος μιλώντας για τον αντίκτυπο να πάει πίσω (όπως στις περίφημες δηλώσεις Κένεντι που έδωσαν έναρξη του μαραθώνιου αγώνα δρόμου μεταξύ ΗΠΑ και τότε Σοβιετικής Ένωσης για την κατάκτηση της σελήνης) βάζει όμως το ζήτημα αμφισβήτησης του Βιετνάμ και των διαστημικών προγραμμάτων που κατανάλωνε τεράστια κονδύλια τη στιγμή που επικρατούσε φτώχεια στον κόσμο. Στην ταινία ακούγεται και το υπέροχο κομμάτι White Man on the Moon, αν θελήσει κανείς να αναζητήσει τους στίχους. Παρόλα αυτά, αφήνει το πολιτικό όσο μπορεί εκτός της ταινίας του και επιλέγει τελικά να κλείσει ρομαντικά, όπως άρχισε.

Όσο η ταινία πατάει στο έδαφος το δραματικό στοιχείο λειτουργεί άψογα, εντείνοντας την δίψα του θεατή για μια απογείωση, η οποία όμως τελικά δεν γίνεται ποτέ. Το να κατέβει ο άνθρωπος από τη Γη στον μικρό λευκό δορυφόρο της και να βαδίσει πάνω του είναι από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού, μάλιστα με πολλούς ακόμα και σήμερα αμφισβητίες ότι η προσελήνωση έγινε πραγματικά (παρά του ότι αρκετές αποστολές Apollo το επανέλαβαν αργότερα) και τις πιο διασκεδαστικές θεωρίες συνωμοσίας να περιλαμβάνουν τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ ως σκηνοθέτη του broadcast της προσελήνωσης (με αναφορές στις ταινίες του «2001, Οδύσσεια Διαστήματος» μέχρι τη «Λάμψη»). Ίσως το πιο εντυπωσιακό ταξίδι του ανθρώπου μέχρι σήμερα, η κατάκτηση της Σελήνης, λοιπόν, αποτελεί ένα μικρό μέρος της ταινίας, είναι η «Ιθάκη» της αλλά εμείς επικεντρωνόμαστε κυρίως στο «ταξίδι της», δηλαδή στην προετοιμασία για να φτάσει εκείνη η στιγμή.  Στο σημείο αυτό φέρνει στο νου τον αγαπημένο βέλγο ήρωα κόμικ Τεν Τεν, που ο δημιουργός του, για να μπορέσει να το αποδώσει ολοκληρωμένα τελικά χώρισε το ταξίδι του στη Σελήνη σε δυο μέρη, (Αποστολή στη Σελήνη και Βήματα στη Σελήνη). Ο Σαζέλ όμως δεν ήθελε τον ήρωά του να περπατήσει στη Σελήνη, αλλά …να βαδίσει στο φεγγάρι!

Ο Σαζέλ θέλει να δείξει τις οικονομικές και ανθρώπινες θυσίες που χρειάστηκαν για το ταξίδι. Το ίδιο το ταξίδι δεν είναι τόσο εντυπωσιακό παρά μια κλειστοφοβική γεμάτη άγχος εμπειρία. Προσοχή σε αυτό: Σκηνές έντασης με την κάμερα να περιστρέφεται τρελά δεν ενδείκνυνται για όσους ζαλίζονται εύκολα, δεν έχουν γερό στομάχι ή τους θεατές που έχουν επιληψία. Κοντινά πλάνα λοιπόν, αντί για εντυπωσιακά εφέ και εικόνες. Επίσης, ένας Ράιαν Γκόσλινγκ σχεδόν αμίλητος μέχρι να ξεστομίσει τη διάσημη ατάκα που έμεινε στην ιστορία «A Small Step for (a) Man, A Giant Leap for Mankind». Μέσα από την ταινία υποστηρίζεται εν μέρει η άποψη ότι η φράση δεν ήταν δική του επινόηση, καθώς δεν βλέπουμε τις νοητικές διεργασίες μέσα του προς αυτό, αλλά έναν άνθρωπο προσηλωμένο στην αποστολή που προσπαθεί να εκμηδενίσει όλες τις άλλες ανησυχίες του και το μόνιμο δράμα του χαμού της κόρης του που κουβαλά μέσα του. Υπό αυτή την οπτική η ταινία φαντάζει περισσότερο ένα διαστημικό «τάμα». Έτσι κι ο Σαζέλ, ο συναισθηματικός σκηνοθέτης της ταινίας, μόλις ο Νιλ Άρμστρονγκ πατήσει στο Φεγγάρι (και όχι τη Σελήνη) ξεφεύγει λίγο από την ρεαλιστική ροή αυστηρής αποτύπωσης όσων έγιναν και του δίνει μια μικρή εξιλέωση στον κεντρικό χαρακτήρα του.

Σημαντικό ρόλο στην ταινία παίζει ο ήχος της. Ο Σαζέλ χρησιμοποιεί υπέροχα τη σιωπή, με νεκρά σημεία απόλυτης απουσίας ήχου ή μουσικής για να χτίσει την ένταση. Από την άλλη, για τη μουσική επένδυση της, ξανασυνεργάζεται με τον Τζάστιν Χούργιτζ (Whiplash, La La Land) όπου εδώ μας εκπλήσσει για άλλη μια φορά ευχάριστα, κάνοντας κάτι πολύ διαφορετικό από τα προηγούμενα. Για τους ήχους του διαστήματος συνδυάζει πλούσια ηχητική παλέτα μεταλλικών ακουσμάτων και θορύβου της πυρακτώσεως των μηχανών του αεροσκάφους, κλασική μουσική και ακούσματα που φέρνουν στο νου παλαιότερους μινιμαλιστές, όπως τον Βιμ Μέρτενς. Μια ακόμα ταινία συνολικής αίσθησης, με φιλοδοξίες για υποψηφιότητες Όσκαρ, κυρίως σκηνοθεσίας και τεχνικών κατά τη γνώμη μου, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα πρόταση για κινηματογραφική έξοδο.

[toggle title=”Σημειώσεις συντελεστών & Extras:”]

(από το δελτίο τύπου της Tulip Entertainment)

Πως μοιάζει το ταξίδι στη Σελήνη, όταν είναι φτιαγμένο από τα καλύτερα οσκαρικά υλικά;

Η νέα ταινία του βραβευμένου με Όσκαρ σκηνοθέτη του «Whiplash» και του «La La Land», αποτελεί ένα συγκινητικό biopic του αστροναύτη Νιλ Άρμστρονγκ, του πρώτου ανθρώπου που πάτησε στη Σελήνη, στις 20 Ιουλίου του 1969.

Η ταινία που απέσπασε διθυραμβικές κριτικές, βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Τζέιμς Χάνσεν, «First Man: A Life of Neil A. Armstrong». Τη σεναριακή διασκευή για τη μεγάλη οθόνη έχει κάνει ο βραβευμένος με Όσκαρ σεναριογράφος του «Spotlight», Τζος Σίνγκερ.

Το φιλμ ακολουθεί την πορεία του Άρμστρονγκ από το 1961 έως το 1969, την περίοδο δηλαδή που η NASA προετοίμαζε πυρετωδώς το θρυλικό διαστημικό της πρόγραμμα, ώστε να στείλει την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στο φεγγάρι. Ο αγώνας αυτός οδήγησε σε μια από τις πιο ριψοκίνδυνες και σπουδαίες αποστολές στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο τον Νταμιέν Σαζέλ στις ιστορίες του, είναι το προσωπικό κόστος στον άνθρωπο, κατά την επίτευξη ενός στόχου και αν τελικά αυτή η θυσία αξίζει το τίμημα. Όπως ακριβώς διαχειρίστηκε την μουσική πειθαρχία στο Whiplash (2014) και την καλλιτεχνική φιλοδοξία στη μουσικοχορευτική παραζάλη του La La Land (2016), ο Σαζέλ αυτή τη φορά αφήνοντας κατά μέρους τις jazz εμμονές του, εξερευνά την ιδέα της «απόλυτης αποστολής». Μας αποκαλύπτει έτσι τον πρώτο άνθρωπο που τόλμησε το αδιανόητο και μας βυθίζει σε αυτό το καταπληκτικό και δύσκολο ταξίδι.

Πέρα από την απεικόνιση του παθιασμένου, αδάμαστου, ανυπότακτου ήρωα, υπάρχει και η δραματική φιγούρα της συζύγου του, της Τζάνετ Άρμστρονγκ (την υποδύεται η Κλερ Φόι). Πρόκειται για μια γυναίκα που καλείται να χτίσει τη ζωή της γύρω από έναν περιπετειώδη άνθρωπο, κάνοντας σημαντικές θυσίες στον βωμό του απροσδόκητου ταξιδιού που θα γράψει ιστορία. Ενώ ο Νιλ Άρμστρονγκ ταξιδεύει προς τον ουρανό, η Τζάνετ πρέπει να χειριστεί την επίγεια θλίψη της απώλειας και να είναι ταυτόχρονα η πνευματική ραχοκοκαλιά του εκκολαπτόμενου διαστημικού προγράμματος.

Ο «Πρώτος Άνθρωπος» αποκαλύπτει την ιδιωτική ζωή του παγκόσμιου ήρωα και τις άγνωστες μέχρι τώρα πτυχές του χαρακτήρα του, ενώ βασίζεται στην λεπτομερή βιογραφία του αστροναύτη. Ο ίδιος ο Άρμστρονγκ ήταν ένας πολύ ιδιωτικός και απομονωμένος άνθρωπος, και λίγο πριν πεθάνει στις 25 Αυγούστου 2012, είχε προλάβει να δώσει το πράσινο φως στους παραγωγούς για το ξεκίνημα της ταινίας. Η παραγωγή άρχισε να εξελίσσεται δραματικά όταν στην εικόνα μπήκε ο σκηνοθέτης Ντάμιεν Σαζέλ, όταν ακόμα ετοίμαζε τον καλλιτεχνικό θρίαμβο του La La Land.

Ο Σαζέλ ήθελε να προσεγγίσει την ιστορία σαν ένα ψυχολογικό θρίλερ και είχε εμμονή με τις αθέατες λεπτομέρειες της τεχνολογίας και με την αυθεντικότητα στην ανασύσταση εποχής. Απαιτούσε ρεαλιστική την κάθε λεπτομέρεια στην οθόνη. Η σκέψη που του πυροδότησε την φαντασία ήταν ότι «σήμερα έχουμε υπολογιστές που χωράνε στις τσέπες μας και που είναι πιο ισχυροί από εκείνους που μας έφεραν στο φεγγάρι. Ξεχνάμε ότι όταν εκείνοι οι άνθρωποι προσπαθούσαν να στείλουν έναν άνθρωπο στο φεγγάρι, δεν είχαν την τεχνολογία που είχαμε σήμερα».

Ο ίδιος ο Σαζέλ δήλωσε: «Πριν ξεκινήσω να δουλεύω στον Πρώτο Άνθρωπο, ήξερα την ιστορία της αποστολής στο φεγγάρι – αλλά λίγο διαφορετικά. Μόλις άρχισα να τη σκαλίζω, έμεινα έκπληκτος με την τρέλα και τον κίνδυνο της επιχείρησης. Ήθελα να καταλάβω τι

ώθησε αυτούς τους ανθρώπους να ταξιδέψουν στο διάστημα και τι αισθάνοταν εκείνη τη στιγμή».

Παρόλο που τα αποτελέσματα της αποστολής του Apollo 11 είναι γνωστά, η αποφασιστικότητα του ανθρώπου που έκανε το πρώτο βήμα, είναι ένα μυστήριο. Αυτό είναι το συναισθηματικό ταξίδι ενός ατόμου που προσπαθεί να είναι πατέρας και σύζυγος, ενώ μπαίνει μπροστάρης σε αυτό το κοσμικό ταξίδι, σε μια χρονική διάρκεια που εκτείνεται από το 1961 έως το 1969.

Η δημιουργική χημεία του Σαζέλ με τον Ράιαν Γκόσλινγκ (“Drive”, “Blue Valentine”), έφερε τον βραβευμένο ηθοποιό στο ρόλο του αστροναύτη. Ο Γκόσλινγκ άκουσε πολλές ιστορίες, έθεσε χιλιάδες ερωτήσεις και ήθελε να βυθιστεί πλήρως στον ρόλο. Η ίδιος ο Γκόσλινγκ δήλωσε «ανυπομονούσα να μάθω τον βαθμό της απώλειας που ένοιωθε ο Νιλ και η σύζυγός του Τζάνετ, πριν και κατά τη διάρκεια αυτών των ιστορικών αποστολών. Αν εκτιμούσε πλήρως την επικινδυνότητα των αποστολών. Το πόσο κλειστοφοβικές και ευαίσθητες ήταν αυτές οι διαστημικές κάψουλες. Πόσο πρωτόγονη ήταν η τεχνολογία με τα σημερινά πρότυπα».

Έχοντας κάνει εκτεταμένες έρευνες στη NASA και τις αποστολές που οδήγησαν στο Apollo 11, ο Σαζέλ ήταν πλέον εξοικειωμένος με τις επιχειρήσεις στο Διαστημικό Κέντρο Kennedy. Η NASA είχε εμπλακεί στενά με την παραγωγή και άνοιξε τις πόρτες της στους συντελεστές δίνοντας πρόσβαση στην εκπαίδευση αστροναυτών, στον έλεγχο πτήσεων και στους μηχανικούς.

Η ταινία έκανε την λαμπερή πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Βενετίας και έρχεται στους κινηματογράφους στη χώρα μας, από τις 18 Οκτωβρίου.

ΤΙ ΕΓΡΑΨΕ Ο ΞΕΝΟΣ ΤΥΠΟΣ:

The Hollywood Reporter https://www.hollywoodreporter.com/review/first-man-venice-2018-1138214

«Ο Ράιαν Γκόσλινγκ πραγματοποιεί ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο και ένα γιγαντιαίο άλμα για την ανθρωπότητα, για λογαριασμό του Ντάμιεν Σαζέλ, με την πρώτη επιτυχημένη επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη, με συμπρωταγωνίστρια την Κλερ Φόι.»

Variety https://variety.com/2018/film/reviews/first-man-review-ryan-gosling-damien-chazelle-1202920157/

«Η ταινία του Ντάμιεν Σαζέλ για το ταξίδι του Νίλ Άρμστρονγκ, μέσω του ιστορικού διαστημικού προγράμματος, είναι ένα δράμα τόσο αποκαλυπτικό μέσα στον ρεαλισμό του, που στοχεύει κατευθείαν προς το φεγγάρι.»

BBC – ***** http://www.bbc.com/culture/story/20180829-film-review-five-stars-for-first-man

«Όσο συγκρατημένη ταινία κι αν είναι ο «Πρώτος Άνθρωπος», αυτή η νευρική, εξερευνημένη σε κάθε λεπτομέρεια και ρεαλιστική ταινία, θα καταφέρει να σας ταρακουνήσει, να σας κόψει την ανάσα και να σας κάνει να σκουπίσετε μερικά δάκρυα από τα μάτια σας… Οι εμφανίσεις του Γκόσλινγκ και της Φόι είναι πιθανότατα πολύ συγκρατημένες για να κερδίσουν βραβεία, αλλά θα έπρεπε. Ακριβώς επειδή δύσκολα θα μπορούσαν να είναι καλύτερες. Το ίδιο ισχύει και για το σύνολο αυτής της εξαιρετικής ταινίας.»

The Independent – ***** https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/reviews/first-man-venice-film-festival-review-ryan-gosling-neil-armstrong-biopic-a8513426.html

«To μεγάλο επίτευγμα του Γκόσλινγκ είναι ότι μπορεί να σου μεταδώσει τόσα πολλά, ενώ λέει τόσα λίγα. Πράγματι, τα διάσημα λόγια του Άρμστρονγκ – “Αυτό είναι ένα μικρό βήμα για έναν άνθρωπο, και ένα γιγαντιαίο άλμα για την ανθρωπότητα” – είναι και η μεγαλύτερη ατάκα που λέει στην ταινία. Όλο το credit ανήκει στον Σαζέλ. Παρά την προσγείωση στη Σελήνη και τις εκτοξεύσεις πυραύλων, η ταινία αντιστέκεται στον προφανή πειρασμό να βασιστεί σε τεχνολογικές ευκολίες. Αυτή είναι μια ανθρώπινη ιστορία, η οποία είναι δοσμένη εξαιρετικά καλά.»

Daily Mail – ***** http://www.dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-6112011/BRIAN-VINER-reviews-Man-star-Claire-Foy-reigns-supreme-red-carpet.html

«Ο Σαζέλ πετυχαίνει να δώσει την αντίθεση ανάμεσα στην επίγεια οικειότητα και τις περιπέτειες του Άρμστρονγκ στο διάστημα, ακροβατώντας επανειλημμένα μεταξύ των δύο, μέχρι να φτάσει στην κορύφωση της ταινίας, με την προσγείωση στο φεγγάρι τον Ιούλιο του 1969. Η προσεγμένη αναπαράσταση μας παρουσιάζει με όμορφο και τρυφερό τρόπο, τι συνέβη πραγματικά πίσω από τα πλάνα του αρχειακού τηλεοπτικού υλικού που όλοι γνωρίζουμε καλά. Πρόκειται για ένα εκπληκτικό φινάλε μιας εκπληκτικής ταινίας, η οποία σίγουρα θα απογειώσει τον σκηνοθέτη της, ο οποίος είναι μόλις 33 ετών, αλλά ήδη έχοντας το “La La Land” και το “Whiplash” στο ενεργητικό του, ανήκει πλέον στη χολιγουντιανή στρατόσφαιρα.»

[/toggle]