Άρθρα Αναγνωστών: Πιετά – Ψυχικός Ακρωτηριασμός

Ανάμεσα στα κείμενα που μας στέλνετε και διαβάζουμε, με χαρά ξεχωρίσαμε μια αρκετά ολοκληρωμένη κριτική από έναν αναγνώστη μας από τη Θεσσαλονίκη, που μας έγραψε για το ‘Pieta’ του  Ki-duk Kim, που προβλήθηκε πριν λίγο καιρό στις αίθουσες. Βάζουμε λοιπόν το κείμενο, όπως ακριβώς μας το έστειλε ο Αντώνης Παπαδόπουλος, με σημειώσεις σε παρένθεση αν χρειάζεται:

              Pieta

Σκηνοθεσία-σενάριο Κίμ Κι-ντούκ

 Πρωταγωνιστές: Λι Γέονγκ Γιν, Κανγκ Εουνγίν, Γιο Μιν Σο, Κιμ Γιάε Ροκ, Οκ Γιν

(Νότιος Κορέα)

  

 H Pieta αποτελεί την επιστροφή του (σ.σ. Κίμ Κι-ντούκ). Έχοντας σκηνοθετήσει κάποια από τα καλύτερα φιλμς της προηγούμενης δεκαετίας [ Το νησί (2000) , Άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας… και άνοιξη (2003) ,3-Iron (2004),Time (2006)], ύστερα από ένα διάστημα απομάκρυνσης από τα εγκόσμια και αναθεώρησης της ζωής και του σινεμά  -όπως ο ίδιος δήλωσε-, και την δημιουργία δύο αρκετά προσωπικών ταινιών που δεν έτυχαν θερμής υποδοχής, Arirang (2011) και Amen (2011), ο Κιμ Κι-ντούκ, ένας από την κορυφή ως τα νύχια auteur, τίτλος που δικαιωματικά του ανήκει (σκηνοθέτησε 18 ”χειροποίητες” ταινίες από το 1996 μέχρι σήμερα, εκτός εμπορικού κυκλώματος και χωρίς εκπτώσεις στα καλλιτεχνικά του οράματα), έρχεται να μας θυμίσει ότι παραμένει μία από τις δυνατότερες φωνές του κινηματογράφου των καιρών μας.

 Η υπόθεση της Πιετά έχει ως εξής: Ο  Κανγκ-Ντου , ένας τριαντάχρονος άντρας χωρίς οικογένεια, έχει προσληφθεί από έναν τοκογλύφο για να μαζέψει τα χρήματα που του χρωστάνε οι σιδεράδες μιας παραγκογειτονιάς που ζουν στην εξαθλίωση. Λόγω των υπέρογκων τόκων, τα πόσα είναι αδύνατον να ξεπληρωθούν από τους δανειζόμενους. Έτσι τους υποβάλλει σε ακρωτηριασμούς προκειμένου να εισπράξει χρήματα από την ασφάλεια για να αποπληρωθούν τα χρέη. Μια μέρα, μια γυναίκα εμφανίζεται στη ζωή του και ισχυρίζεται ότι είναι η μητέρα του. Αρχικά αυτός την απορρίπτει, όμως σταδιακά την δέχεται στη ζωή του, βρίσκοντας την αγάπη που δεν γνώρισε ποτέ. Ξαφνικά όμως, εκείνη εξαφανίζεται. Ο Κανγκ-Ντου,υποθέτοντας ότι κάποιος που του έχει φερθεί βίαια στο παρελθόν την έχει απαγάγει για να τον εκδικηθεί, ξεκινάει την αναζήτηση της που θα εξελιχθεί στην πορεία του προς την αυτοκάθαρση.

 Ο Νοτιοκορεάτης σκηνοθέτης αποσπά τον Χρυσό Λέοντα στο φεστιβάλ της Βενετίας και μας παραδίδει ένα πολυεπίπεδο έργο τέχνης. Σκηνοθετεί ένα φίλμ ρεαλιστικό, με ωμές σκηνές βίας (δείχνοντας την μας, όχι μόνο ως ανθρώπινη εκδήλωση, αλλά και ως παράγωγο του χρήματος και της εξουσίας), που όμως δεν  χάνει επ’ ουδενί , και ειδικά στο δεύτερο μισό του, την ποιητικότητα και το λυρισμό του, γνώριμα συστατικά του στυλ του δημιουργού. Μας προκαλεί να σκεφτούμε πόσο αξιοθρήνητες έχουν γίνει οι ανθρώπινες ζωές και κατ’ επέκταση οι κοινωνίες λόγω του χρήματος, ασκεί κριτική στο πολιτικό σύστημα της χώρας του (μια Νότια Κορέα “εκδημοκρατισμένη”, που από το 1948 μέχρι σήμερα, έχοντας βιώσει την σκληρότητα της  ζωής όταν αλλάζει, βλέπει τις κοινωνικές της ανισότητες να οξύνονται εξαιτίας του ”θαύματος” της ελεύθερης οικονομίας), σκιαγραφεί τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, σαν άλλος Ιμαμούρα,  και μας θυμίζει πως το χρήμα είναι μια μορφή δουλείας.

    Ιδιαίτερα αποκαλυπτικός, όσον αφορά το περιεχόμενο της ταινίας, είναι ο τίτλος  της. ”Πιετά” σημαίνει έλεος,οίκτος. ”Όχι, άνθρωπέ μου,κανένας δεν μπορεί να ζήσει ξεγράφοντας τον οίκτο ολότελα”, είπε ο Ντοστογιέφσκι, και ο Κιμ Κι-ντούκ τον συμμερίζεται. Κάθε καρέ του φιλμ είναι ποτισμένο με την παράκληση για έλεος, αλλά και με τον πόνο, την αγωνία της ύπαρξης και το αβάσταχτο βάρος στην ανθρώπινη ψυχή, που προκαλεί η έλλειψη του (σ.σ. να μη ξεχνάμε και το περίφημο γλυπτό του Μιχαήλ Άγγελου).

         Συνάμα το φιλμ αποτελεί μια προβληματική που τριγυρνά γύρω από θέματα όπως η εκδίκηση, ο θεός, η μετάνοια, η πίστη ( είτε προς κάτι ανώτερο είτε προς τις δυνάμεις της ανθρώπινης φύσης), τα γυρίσματα της μοίρας, ο κύκλος της ζωής, καθώς και η ιδέα της οικογένειας, ως βιο-κοινωνική μονάδα, και ο σκοπός/ρόλος αυτής. Οι ανθρώπινες σχέσεις αναπαριστώνται στεγνές από αισθήματα και ως μόνη κινητήρια δύναμη του καθημερινού αγώνα της ζωής, όπως και του μάταιου κυνηγιού μιας ευτυχίας που δεν υπάρχει, εμφανίζονται ζωώδη ένστικτα, σαν αυτό της επιβίωσης.

          Παρ’ όλη τη σκληρότητα της  η Pieta δεν χάνει τον βαθιά ουμανιστικό της χαρακτήρα. Ο Κιμ Κι-ντούκ, πιστεύει στην δύναμη της αγάπης που δεν έχει χαθεί ,έχοντας  τρόπο να αντέχει ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες, και συντηρεί βαθιά μέσα του την ελπίδα για δικαιοσύνη.

          Όσον αφορά την σκηνοθεσία, συναντάμε ένα ύφος λιτό που στερείται κάθε ακαδημαϊσμό και ωραιοπάθεια. Ο Κορεάτης auteur σκηνοθετεί ενστικτώδικα (σ.σ. ενστικτωδώς), αναζητώντας την αλήθεια σε κάθε του πλάνο. Η κάμερα του μετατρέπεται σε επίμονο βλέμμα που ψάχνει στα πρόσωπα μια χαραμάδα για να φτάσει στην ψυχή τους. Εδώ είναι επιτακτική ανάγκη  να αναφερθούν οι καταπληκτικές ερμηνείες των  Jo Min-su και  Lee Jung-jin, καθώς και ο Cho Yeong-jik, που έγινε το μάτι του Κιμ Κι-ντούκ στην θέση του φωτογράφου. Μεστό σενάριο που θυμίζει αρχαία τραγωδία, ολοκληρωμένοι και πολύπλευροι χαρακτήρες και ένα σφιχτοδεμένο μοντάζ δια χειρός του ίδιου του σκηνοθέτη. Ευφυέστατη επιλογή και χρήση των χώρων, που συµβάλλει στη νοηματική τελείωση του έργου και μας καλεί να αντικρίσουμε ένα αποκρουστικό περιβάλλον γύρω μας, που αποτελεί όμως απεικόνιση του εσωτερικού μας κόσμου.

          Ενδεχομένως το φιλμ σε ορισμένες σκηνές να γίνεται έντονα μελοδραματικό, ενώ ενίοτε περιέχει το στοιχείο της υπερβολής, η Πιετά όμως είναι από εκείνα τα έργα της έβδομης τέχνης που στοιχειώνουν τον θεατή και τον κάνουν να νιώθει εκείνο το απροσδιόριστο – μα ευφραντικό -συναίσθημα που προσφέρει αυτή όταν πετυχαίνει τον σκοπό της.

   Αντώνης Παπαδόπουλος