Μαθήματα κινηματογραφικής ιστορίας 1: Πώς ξεκίνησε άραγε το σινεμά;

Το 1895 οι αδελφοί Λυμιέρ διοργάνωσαν μια προβολή στο Παρίσι που θα άλλαζε δια παντός τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο. Νωρίτερα, στις ΗΠΑ, οι Αμερικάνοι έριχναν μια δεκάρα στο κινετοσκόπιο και έβλεπαν τις εικόνες να κινούνται μαγικά μπροστά τους!

Σήμερα όλα αυτά μοιάζουν μακρινά, καθώς ο κινηματογράφος έχει εξελιχθεί σε μια τεράστια κινηματογραφική βιομηχανία που συντηρεί ταινίες, αστέρες, εθνικές κινηματογραφίες…

Πριν, όμως, από τα μπλοκμπάστερ, τη λάμψη, τα βραβεία, το box office, τις ανεξάρτητες παραγωγές, τους δημιουργούς, υπάρχει το ίδιο το μέσο. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πως ξεκίνησε ο κινηματογράφος; Πάμε για ένα μίνι μάθημα στην ιστορία του κινηματογράφου –για να μη σας πιάσουν αδιάβαστους!

Καταρχάς, γνωρίζετε ποιοι ήταν οι κύριοι παράγοντες που έπρεπε να εξελιχθούν για να γίνει πραγματικότητα ο κινηματογράφος; Εντάξει, οι περισσότεροι το γνωρίζετε σίγουρα, αλλά ας το επαναλάβουμε. «Επανάληψη μήτηρ πάσης μαθήσεως» έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Πρώτον, λοιπόν, η φωτογραφία. Δεύτερον η προβολή σε μεγάλη οθόνη και τρίτον το μεταίσθημα του αμφιβληστροειδούς.

Θα ξεκινήσουμε με το τελευταίο που είναι και το πιο σημαντικό. Το όνομα Μαρκ Ροζέ σας λέει κάτι; Όχι; Ο Ροζέ ήταν εκείνος που ανακάλυψε το μεταίσθημα του αμφιβληστροειδούς το 1824. Τι είναι όμως το μεταίσθημα του αμφιβληστροειδούς; Είναι μια ατέλεια, ένα ελάττωμα του ματιού μας. Συγκεκριμένα, το μάτι μας ανοιγοκλείνει συνέχεια για κλάσματα του δευτερολέπτου, ενώ έχουμε την αίσθηση ότι μένει συνέχεια ανοιχτό. Κατά τον χρόνο αυτό που το μάτι μας είναι κλειστό, ο εγκέφαλος συγκρατεί την προηγούμενη εικόνα δίνοντας την αίσθηση της συνέχειας. Αυτό το ελάττωμα αποτέλεσε τη βάση δημιουργίας του κινηματογράφου. Πάνω σε αυτό στηρίχθηκε ο Ιωσήφ Πλατώ και δημιούργησε το φενακιστισκόπιο. Το φενακιστισκόπιο ήταν ενας δίσκος που αποτελείται από μια σειρά ατομικών σχεδίων ζωγραφισμένα σε διαφορετικές θέσεις. Όταν κάποιος το στριφογύριζε τα σχέδια μετατρέπονταν σε συνεχή κίνηση.

Στη συνέχεια, έπρεπε να γίνει ένα βήμα μπροστά και από την πλευρά της φωτογραφίας. Ήδη από το 1872 ο Έντουαρντ Μάυμπριτζ ανέπτυξε τη μέθοδο της διαδοχικής φωτογράφησης και την ίδια περίπου εποχή ο Γάλλος ερευνητής Ετιέν-Ζυλ Μαραί χρησιμοποίησε 12 φωτογραφικές μηχανές σε μία καταλήγοντας στο φωτογραφικό ρεβόλβερ. Τη σκυτάλη στην εξέλιξη του κινηματογράφου πήρε ο Τόμας Έντισον, ο οποίος εφυήρε το φωνόγραφο, τον οποίο θέλησε να χρησιμοποιήσει για το συγχρονισμό του ήχου και της εικόνας. Όμως, ο συνεργάτης του, Ουίλιαμ Ντίκσον, τελειοποίησε την εφεύρεση αυτή φτάνοντας στο κινητοσκόπιο.

Το κινητοσκόπιο ήταν ένα κουτί προβολής όπου ο θεατής προσάρμοζε το μάτι του σε μια οπή του. Με το επιχειρηματικό πνεύμα του Έντισον, το κινητοσκόπιο γίνεται ανάρπαστο εκείνη την εποχή, με αποτέλεσμα ο εφευρέτης να αποκτήσει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας κατοχυρώνοντας τα δικαιώματά του. Έτσι, ο Έντισον καθιερώνει τη διάτρητη ταινία που αναβάθμιζε τη ροή της δράσης βοηθώντας στην εξέλιξη του κινηματογράφου. Να σημειώσουμε εδώ, πως ο Έντισον ήταν ο πρώτος που κατείχε δικό του κινηματογραφικό στούντιο που ονομαζόταν Μπλακ Μαρία.

Όσον αφορά τώρα την προβολή, καθοριστική υπήρξε η συνεισφορά των αδερφών Λυμιέρ. Αυτοί τελειοποίησαν μια μηχανή προβολής (το ήδη υπάρχον κινητοσκόπιο δηλαδή) πετυχαίνοντας τη συνεχή ροή της κίνησης φτάνοντας έτσι σε μια φορητή μηχανή λήψης που παράλληλα εκτύπωνε και επέτρεπε την προβολή. Οι αδερφοί Λυμιέρ είχαν ξεκινήσει την παραγωγή ταινιών το 1895, με τις ταινίες να διαρκούν το πολύ 90 δευτερόλεπτα και να απεικονίζουν ρεαλιστικά την καθημερινότητα της εποχής. Οι Λυμιέρ, όμως, ενδιαφέρθηκαν περισσότερο για την εμπορική διάσταση της εφεύρεσής τους και έτσι πέτυχαν την αποστολή των συνεργείων τους για την αποτύπωση κυρίως φυσικών τοπίων και μνημείων. Η εφεύρεσή τους ονομάστηκε κινηματογράφος και οι Λυμιέρ είναι οι «γεννήτορες» της έβδομης τέχνης.

Ξέρετε ότι; : 1. η πρώτη δημόσια προβολή ταινίας έγινε στις 28/12/1895 στο υπόγειο μιας καφετέριας τους Παρισιού όπου παρευρίσκονταν συνολικά 35 άτομα επί πληρωμή και προβλήθηκαν δέκα ταινίες συνολικής διάρκειας περίπου δεκαπέντε λεπτών.

2. Τα πρώτα σινεμαδάκια ονομάζονταν nickelodeon. Η τιμή του εισιτηρίου κόστιζε μόνο ένα νίκελ (πέντε σεντς), ενώ το odeon προέρχεται από το ελληνικό «ωδείον», την ονομασία δηλαδή του θεάτρου. Το πρώτο nickelodeon χτίστηκε στις ΗΠΑ το 1905 και μέχρι το 1907 δύο εκατομμύρια Αμερικάνοι επισκέπτονταν τις αίθουσες αυτές.

Για περισσότερα Μαθήματα Κινηματογραφικής Ιστορίας πατήστε εδώ.