Αφιέρωμα στις rom-com: Ο θάνατος του Βαλεντίνου και η αναζήτηση του ρομαντισμού

Ήμουν πάντα από αυτούς που μισούσαν τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Γι’ αυτό και δεν τη γιόρτασα ποτέ. Είναι δυνατόν μεγάλοι άνθρωποι να μην μπορούμε να βρούμε μια δική μας μέρα να γιορτάσουμε τα συναισθήματά μας; Είναι ανάγκη να γιορτάζουμε μια ημέρα τόσο μαζικά; Θα μου πεις, πώς γίνεται με την Τσικνοπέμπτη, την Κυριακή της Αποκριάς, έθιμο είναι και αυτό…

Φέτος, βέβαια, παρατήρησα κάτι διαφορετικό. Παρ’ όλο που εξακολουθώ να μη γιορτάζω του Αγίου Βαλεντίνου, είδα ότι δεν με ενοχλεί τόσο. Ίσως γιατί φέτος δεν θέλει να τη γιορτάσει κανένας άλλος. Περάσαμε μια εποχή που το να είμαστε κυνικοί ήταν «μόδα». Πλέον πρέπει να μάθουμε να ζούμε σε μία άλλη: εκείνη που ο ρομαντισμός θεωρείται πολυτέλεια. Ας μην χάσουμε, λοιπόν, όσο ρομαντισμό μας έχει απομείνει. Ας μην καταστρέψουμε έστω και τα λίγα ψύγματα ρομαντισμού που μπορεί να διατηρούνται ακόμα. Ας μην στραβομουτσουνιάζουμε με τα λουλούδια, τα δώρα, τις καρδούλες. Και αν αυτά δεν μας εκφράζουν σε μία εποχή που χάνουμε το έδαφος κάτω από τα πόδια μας, ας μαγειρέψουμε (γιατί δεν έχουμε λεφτά να παραγγείλουμε ή να πάμε σε ακριβά εστιατόρια), ας αγοράσουμε στον/στην αγαπημένο/η μας ένα λουλούδι (γιατί ολόκληρη ανθοδέσμη αποκλείεται), ας του/της χαρίσουμε ένα γλυκό φιλί (γιατί δεν βγαίνουμε για να πάρουμε δώρα), ας χουχουλιαστούμε κάτω από το πάπλωμα (γιατί δεν έχουμε λεφτά να βάλουμε πετρέλαιο) και ας δούμε με σβηστά φώτα (για οικονομία) μια ρομαντική κομεντί. Εμείς σας προτείνουμε μερικές από τις αγαπημένες μας. Και για όσους παραμένουν κυνικοί έχουμε και το αφιέρωμα στις αντι-ρομαντικές ταινίες.

Καλή απόλαυση!

Τάιλερ

Εισαγωγή

Αν υπάρχει μια αλήθεια που θα μπορούσε κάποιος να πει για τις ρομαντικές κομεντί, αυτή θα ήταν ότι μας «έχουν κάψει». Ρωτήστε κάθε άνδρα που η κοπέλα του βλέπει τέτοιες ταινίες. Ή κάθε γυναίκα που κάθεται με το μαξιλάρι αγκαλιά, ρουφώντας τις σκηνές τους. 

Γιατί έτσι γίνεται στις ιλουστρασιόν εικόνες τους. Οι ρομαντικές κομεντί αποτελούν μεγάλες φαντεζί σαπουνόφουσκες που τυλίγουν τις ερωτικές μας στιγμές, μετατρέποντάς τες σε larger than life φαντασιώσεις. Σε ένα παράλληλο σύμπαν όπου ο εραστής που αγαπήσαμε έρχεται για να μας πει ότι «μας αγαπάει όπως είμαστε» ή παραβλέπει το γεγονός πως είμαστε πλούσιες και διάσημες (ή φτωχές και άσημες) για να έρθει να μας εκμυστηρευτεί τον έρωτά του. Ακόμα και αν ο ίδιος είναι απλός βιβλιοπώλης. Κάτι που γίνεται συνήθως λίγο πριν μπούμε σε ένα αεροπλάνο, σε ένα λεωφορείο, λίγο πριν ανέβουμε τα σκαλιά της εκκλησίας με τον λάθος άνθρωπο. Ή τελοσπάντων λίγο πριν να είναι πολύ αργά.

Αν ρωτήσεις οποιονδήποτε άνδρα (ή και γυναίκα, ή τελοσπάντων οποιονδήποτε νοήμων άνθρωπο) θα σου πει ότι η ζωή δεν είναι έτσι. Και όταν περιμένεις να γίνει σαν ταινία χολιγουντιανή, σαν ρομαντική κομεντί, τότε… θα περιμένεις άδικα. Μπορεί και αιώνια.

«Και τότε γιατί τις βλέπουμε;» θα ρωτήσει κάποιος. Η απάντηση δίνεται στο πρόσφατο Miss Austen Regrets (παραγωγής BBC). Όταν η Τζέιν Όστεν φαίνεται να μετανιώνει που αποφάσισε να περάσει μια μοναχική ζωή, παρέα με τις πένες και τα βιβλία της, μια γυναίκα έμπειρη της λέει: «Εμείς οι γυναίκες περνάμε τόσο χρόνο από τη ζωή μας προσπαθώντας να επιλέξουμε τον κατάλληλο άνθρωπο. Και έπειτα –είτε παντρευόμαστε, είτε μένουμε γεροντοκόρες- καταλήγουμε και πάλι δυστυχισμένες. Οι ιστορίες σας μας κάνουν να θέλουμε να τα ζήσουμε όλα από την αρχή». 

Αυτό κάνουν οι φαντεζί σαπουνόφουσκές μας. Για μερικές ώρες (σχεδόν πάντα λιγότερες από δύο) μάς χαρίζουν μια ανοιχτή χαραμάδα ελπίδας. Όπου μπορείς πάντα να αποκτήσεις αυτό που από την αρχή ήθελες: πιθανότητες. Πιθανότητες ΑΥΤΗ τη φορά να κάνεις το σωστό, να πεις αυτό που πρέπει να πεις, να δοκιμάσεις, να χτυπηθείς, να κλάψεις, να γελάσεις. Να ερωτευτείς. Και να «καείς». Κάθε φορά απ’ την αρχή.

Η ιστορία της rom-com

Ο έρωτας έπαιζε πάντα πολύ σημαντικό ρόλο σε όλων των ειδών τις ιστορίες. Ήταν όμως με την εισαγωγή της έννοιας «ρομαντική αγάπη», κατά το Μεσαίωνα, που αναδείχθηκε σε κεντρικό πρωταγωνιστή. Τέτοιες «ρομαντικές κωμωδίες» μπορούμε να βρούμε ακόμα και στα έργα του Σαίξπηρ (για παράδειγμα Πολύ Κακό για το Τίποτα, Όνειρο θερινής νύχτας και άλλες). 

Στον κινηματογράφο η ρομαντική κωμωδία φαίνεται πως βρήκε το απόλυτο ταίρι της και ήδη από τα πρώτα χρόνια του έχουμε δείγματα γραφής αυτού του είδους ταινιών. 

 Το 1909 γυρίζεται η βουβή Labarometredelafidelite, ενώ μία από τις πρώτες ταινίες του είδους είναι και το GirlShyμε τον Χάρολντ Λόιντ στον ρόλο ενός ντροπαλού ράφτη που γνωρίζει και ερωτεύεται μια πλούσια νεαρή κοπέλα. Αξίζει, επίσης, να σημειώσουμε Τα Φώτα της Πόλης του Τσάρλι Τσάπλιν που αν και δεν τη λες κομεντί, ρομαντική είναι και αστεία είναι, οπότε μάλλον ανήκει στο είδος. Χρόνια αργότερα ο «μετρ» της νευρωτικής ρομαντικής κωμωδίας, Γούντι Άλεν, θα απέτιε φόρο τιμής στην ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν με το –τι άλλο;- Μανχάταν.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’30 έρχονται δύο από τις πρώτες «τυπικές» ρομαντικές κωμωδίες: το Trouble in Paradise του Έρνστ Λιούμπιτς και το Συνέβη μια Νύχτα για μία κακομαθημένη νεαρά που το σκάει από το σπίτι της και έναν νεαρό δημοσιογράφο που ψάχνει για «θέμα» αλλά καταλήγει να την ερωτευτεί. Τότε είναι που αρχίζει το είδος και παίρνει μορφή. Στο Bringing Up Baby(1938) του Χάουαρντ Χοκς, χάος ξεσπά όταν η Σούζαν Βανς (Κάθριν Χέμπορν) ερωτεύεται τον παλαιοντολόγο Ντέιβιντ Χάξλεϊ (Κάρι Γκραντ). Οι τρελές περιπέτειες περιλαμβάνουν μια τίγρη και ένα σπάνιο κόκαλο. Του Χάουαρντ Χοκς και πάλι με τον Κάρι Γκραντ το His girl Friday, η ιστορία ενός εκδότη που κάνει τα αδύνατα δυνατά προκειμένου να εμποδίσει την δημοσιογράφο πρώην σύζυγο του από το να ξαναπαντρευτεί.

Με μια πρώην σύζυγο ασχολείται και το The Philadelphia Story (με τους Κάρι Γκραντ, Τζέιμς Στιούαρτ και Κάθριν Χέμπορν). Στην ταινία του Τζορτζ Κιούκορ ο πρώην σύζυγος της Τρέισι Λορντ και ένας δημοσιογράφος εμφανίζονται λίγο πριν από τον επικείμενο γάμο της. Οι ατάκες δίνουν και παίρνουν στο Αdam’sRib (και πάλι του Τζορτζ Κιούκορ), όπου μία δικαστική διαμάχη δημιουργεί οικιακά προβλήματα για την Κάθριν Χέμπορν και τον Σπένσερ Τρέισι.

Το έτος είναι 1953, σημαντικό για την νεαρά Όντρεϊ Χέμπορν που ερμηνεύει μια γαλαζοαίματη που ψάχνει για συγκινήσεις στη Ρώμη. Τελικά θα τις βρει στο πρόσωπο του γοητευτικού Γκρέγκορι Πεκ, φυσικά στο Roman Holiday. Η ρομαντική κομεντί είναι ένα είδος, όπου η Όντρεϊ «λάμπει». Θα ακολουθήσουν η Σαμπρίνα, το Charade και φυσικά το Πρόγευμα στου Τίφανις, όπου η ηθοποιός έδωσε πνοή στην αξιομνημόνευτη Χόλι Γκολάιτλι. 

Δεν πρέπει, βέβαια, να ξεχνάμε την Μέριλιν: Οι Άνδρες προτιμούν τις ξανθές, Μερικοί το προτιμούν καυτό, Επτά χρόνια φαγούρα αποτελούν μερικές από τις ταινίες που διέπρεψε η ξανθιά σεξοβόμβα. 

Ροκ Χάντσον και Ντόρις Ντέι δίνουν νέο νόημα στο είδος romcom, με ταινίες όπως το Pillow Talk και το Lover Come Back, όπου μια σειρά παρεξηγήσεων εμποδίζουν τους δύο εραστές να έρθουν κοντά. Οι ταινίες αυτές βρίθουν από σεξουαλικά υπονοούμενα (μην ξεχνάμε και τη λογοκρισία!) και διακωμωδήθηκαν από τους Γιούαν ΜακΓκρέγκορ και Ρενέ Ζελβέγκερ στο Κάτω ο Έρωτας.

Το 1977 ο Γούντι Άλεν θα γυρίσει το Annie Hall και θα γίνει υπεύθυνος για ένα πιο… νευρωτικό είδος ρομαντικής κομεντί. Μια ιστορική αναδρομή δεν μπορεί φυσικά να ξεχάσει το Όταν ο Χάρι Γνώρισε τη Σάλι ή το Pretty Woman, με τις δύο «βασίλισσες» του είδους Μεγκ Ράιαν και Τζούλια Ρόμπερτς, αντίστοιχα. Πολλές προσπάθησαν από τότε να τις φτάσουν. Με αμφίβολα –μέχρι στιγμής αποτελέσματα (εμείς κάνουμε μια εξαίρεση για την Αν Χάθαγουεϊ, πάντως).

Το λεξικό της romcom

Αεροδρόμιο. Εκεί που τρέχουν πανικόβλητοι οι πρωταγωνιστές για να ξανασυναντήσουν τους αγαπημένους τους και να ζητήσουν συγγνώμη.

Βαλεντίνος. Κάθε Φλεβάρη οι οθόνες γεμίζουν ρομαντικές ηρωίδες. Αιτία γι’αυτό ο Άγιος Βαλεντίνος, στον οποίο έχουν αφιερώσει και ταινία (Valentine’sDay).

Γάμος. Συνήθης επιδίωξη των νεαρών πρωταγωνιστριών που ονειρεύονται νυφικά φορέματα, λουλούδια, γαμπρούς (της ευτυχίας) και κάθε παραλλαγή των ροζ ονείρων. Για μας τις σύγχρονες γυναίκες υπάρχουν πρότυπα του τύπου Αν Χάθαγουεϊ. Επιδιώκουμε μόνο συντροφικότητα, καλό σεξ και λίγο χρόνο για να μπορούμε να διαπρέπουμε στην εργασία μας.

Δάκρυα. Αν και δεν ενδείκνυνται, κάθε πρωταγωνιστής που σέβεται τον εαυτό του πρέπει να χύσει μερικά για την αγάπη που χάνει/έχασε. Έστω και κροκοδείλια.

Έρωτας. Απαραίτητο στοιχείο σε κάθε ρομαντική κομεντί. Αλλιώς τα βάσανα του ήρωα και της ηρωίδας δεν έχουν νόημα.

Ζουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα: έκφραση που απαντάται συχνά στα παραμύθια. Και αποτελεί μήνυμα κάθε κλασικής ρομαντικής κομεντί. Αν και μάλλον θα έπρεπε να αλλάξει προς το πιο μοντέρνο «έζησαν αυτοί καλά κι εμείς χειρότερα».

Ημερολόγιο. Εκείνο της Μπρίτζετ Τζόουνς απενοχοποίησε κάθε ασχημούτσικη, ολίγον τι παχουλούλα, τεμπέλα και γενικώς άχρηστη γυναίκα που κυκλοφορεί στην υφήλιο. Αρκούσε μόνο η φράση του κυρίου Ντάρσι-Κόλιν Φερθ: «Μου αρέσεις έτσι όπως είσαι» για να ακουστούν δεκάδες αναστεναγμοί στις αίθουσες.

Θάρρος. Αυτό που χρειάζονται, συνήθως, οι πρωταγωνιστές για να τρέξουν να κυνηγήσουν και να παρακαλέσουν την αγαπημένη τους. Το σίγουρο είναι ότι θα τους δει όλος ο κόσμος, θα χειροκροτήσει και θα σπεύσει σε γλυκερά επιφωνήματα. Δεν είναι και λίγο!

Ιδανικός εραστής. Αλλιώς ο πρίγκιπας στο άσπρο άλογο που περιμένουν οι πρωταγωνίστριες. Βλέπε και Κόλιν Φερθ στο Ημερολόγιο της Μπρίτζετ Τζόουνς.

Κατάθλιψη. Το συναίσθημα που σε πιάνει έπειτα από κάθε παρακολούθηση μεγάλης ιστορίας αγάπης. Ακολουθείται από εχθρικά συναισθήματα προς τον σύντροφο σου που ανέχεται την γκρίνια σου απλά και μόνο επειδή ΔΕΝ είναι ο κύριος Ντάρσι.

Λάθη. Λάθη. Λάθη. Σε αυτά πέφτουν κάθε φορά οι ήρωες στην προσπάθειά τους να βρουν ο ένας τον άλλο.

Μωρό. Συχνά πυκνά κάνει την παρουσία του σε ταινίες τέτοιου είδους, προσθέτοντας ένα παραπάνω πρόβλημα. Σχετικά παραδείγματα: Knocked Up, Κοίτα Ποιος Μιλάει, Life as we know it.

Νέα Υόρκη. Η πόλη όπου έχει γυριστεί κάθε ρομαντική κωμωδία που σέβεται τον εαυτό της. Ξέρουμε περισσότερα για το Σέντραλ Παρκ, τις γωνίες και τα μαγαζάκια της Νέας Υόρκης, από όσα γνωρίζουμε για την Αθήνα. Χαλάλι της όμως. Είναι μια πανέμορφη πόλη.

Ξανθιά. Τέτοιες υπάρχουν πολλές πρωταγωνίστριες του είδους. Έχουμε τη Μέριλιν Μονρόε, την Ριζ Γουίδερσπουν, τη Μεγκ Ράιαν, την Κέιτ Χάντσον, την Κάθριν Χέιγκλ.

Ομοφυλόφιλος φίλος. Στις σύγχρονες ρομαντικές κωμωδίες (που θέλουν να το παίξουν πρωτοποριακές), ένας γκέι κολλητός θεωρείται απαραίτητος. Κρίμα μόνο που συνήθως εξαντλείται σε μια καρικατούρα.

Παραμύθι: ο τόπος προέλευσης κάθε ρομαντικής κομεντί. Μην ξεχνάτε ότι οι πρώτες ρομαντικές ηρωίδες ήταν η Σταχτοπούτα, η Χιονάτη και η Ωραία Κοιμωμένη.

Ρομάντσο. Βλέπε Έρωτας.

Σεξ. Αν και θα έπρεπε να θεωρείται απαραίτητο στοιχείο σε μία ρομαντική κομεντί, σπάνια το βλέπουμε επί της οθόνης. Αν εξαιρέσεις δηλαδή το KnockedUp, όπου τα πάντα ξεκινούν από ένα onenightstandγια να καταλήξουν σε μια εγκυμοσύνη και έναν απρόσμενο έρωτα. Το αντίθετο από το αναμενόμενο δηλαδή.

Τζέιν Όστεν: τα έργα της αποτελούν πρότυπο για κάθε ρομαντική κομεντί. Εγωιστικά αισθήματα, οικονομικά προβλήματα, άχρηστοι εραστές που εμποδίζουν τους πραγματικά ερωτευμένους από το να καταλήξουν μαζί.

Υποψίες: βαραίνουν τους εραστές για θέματα όπως Ψέμματα, Απιστίες. Αν επιλυθούν όλα βαίνουν καλώς. Αλλιώς… αποτελούν αφορμή για Χωρισμό.

Φίλος. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου μία φιλική σχέση καταλήγειστα σκαλιά της εκκλησίας, ή έστω στα σεντόνια του κρεβατιού. Όπως στη ζωή έτσι και στο σινεμά. Κλασικό παράδειγμα ο Χάρι και η Σάλι

Χωρισμός. Απαραίτητος (έστω και προσωρινά), προκειμένου οι εραστές να οδηγηθούν στην επανασύνδεση. Συνήθως σε Αεροδρόμιο.

Ψέμα. Οι εραστές αυτών των ταινιών αναγκάζονται να πουν πολλά τέτοια προκειμένου να αποφύγουν την αλήθεια ότι επιθυμούν ο ένας τον άλλο.

Ωραίος/α. Συνήθως (έως πάντα) το αντικείμενο του πόθου του πρωταγωνιστή/-ίστριας ή του ίδιου του ήρωα. Σπανιότερα βλέπουμε ασχημόπαπα που μετατρέπονται σε πλάσματα θεϊκής ομορφιάς.

Οι επιλογές τουE.T.

Δυστυχώς δεν θα πρωτοτυπήσω…

Έψαξα αλλά πάλι στα ίδια καταλήγω…

Άλλωστε, αυτό το είδος το αγαπώ πολύ και οι ταινίες που ξεχωρίζω είναι αυτές που ξεχωρίζουν οι περισσότεροι θεατές.

Οπότε είναι οι «αγαπημένες» κι όχι απαραίτητα οι «καλύτερες». Έτσι νομίζω άλλωστε ότι ταιριάζει και στο είδος.

Με χρονολογική σειρά:

10 + 1 αγαπημένες ρομαντικές κομεντί!

Roman Holiday (1953): η AudreyHepburnβάζει τις βάσεις της ρομαντικής κομεντί.

When Harry met Sally(1989): φτάνει η περιβόητη σκηνή για να μπει στη λίστα, αλλά και η πρώτη συνεργασία της MegRyanμε τη NoraEphron.

Pretty Woman (1990): η απόλυτη σταρ του σινεμά στην ταινία που μας συστήθηκε και το πιο κλασικό παραμύθι της ιστορίας.

Sleepless in Sheattle (1993):λατρεμένη και κλασική! Say no more…

While you were sleeping (1995): η SandraBullockστα πρώτα της βήματα! Δεν γίνεται να λείπει ταινία της από μια τέτοια λίστα και νομίζω ότι είναι η πιο αντιπροσωπευτική.

The mirror has two faces (1996): δύο υπέροχοι ηθοποιοί (B.Streisand-J.Bridges) δίνουν το δικό τους στίγμα στο είδος.

You‘ve got mail (1998): η MegRyanεκτός από “America’ssweetheart” είναι πλέον η προσωποποίηση της ρομαντικής κομεντί.

Shakespeare in love (1998): ρομαντική κομεντί μιας άλλης εποχής!

Notting Hill (1999):εκρηκτική συνάντηση Julia Roberts και Hugh Grant!

Maid in Manhattan (2002): η Jennifer Lopez έχει κάνει από την είσοδό της στο είδος και αυτή είναι μια από τις καλύτερες προσπάθειες της. Προσθέτει βέβαια και η παρουσία του RalphFiennes!

+ 1 (προτείνεται ανεπιφύλακτα σε όλες τις γυναίκες!)

He’s just not that into you (2009): η Jennifer Aniston κι ένα all-star κάστ (BenAffleck, BradleyCooper, Scarlett Johansson, Jennifer Connelly, Drew Barrymore) μας δείχνουν μια άλλη πλευρά των ρομαντικών κομεντί που έχει να διδάξει πολλά…

Και οι άλλοι…

1 Όλοι Λένε Σ’ Αγαπώ

2 Love Actually

3 Ο Γάμος του Καλύτερου μου Φίλου

4 Αμελί

5 Όταν ο Χάρι Γνώρισε τη Σάλι

6 His Girl Friday

7 Pillow Talk

8 Πρόγευμα στο Τίφανις