Το «Δόλωμα», μια ταινία σταθμός του βρετανικού σινεμά στο 60ο ΦΚΘ
Από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις του φετινού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ήταν το νέο φίλμ του σκηνοθέτη Mark Jenkin με τίτλο το «Δόλωμα», «The Bait», ο οποίος παρευρέθει και στην προβολή της ταινίας του. Γυρισμένο σε ασπρόμαυρο φίλμ 16 χλιοστών, η ταινία αποτελεί ένα κοινωνικό σχόλιο των ταξικών αλλαγών στην Κορνουάλη (αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο), αναβιώνοντας τις τεχνικές και το ύφος του βωβού κινηματογράφου.
Τοποθετούμενο σε ένα παραθαλάσσιο ψαροχώρι της Κορνουάλης, παρατηρούμε την κρίση που βιώνουν πρωτίστως οι άνθρωποι και δευτερευόντως η περιοχή. Κεντρικοί ήρωες είναι δύο αδέρφια, ο Martin και ο Steven, που ενσαρκώνουν τις δύο όψεις της νέας πραγματικότητας που φέρνει η ταξική-οικονομική κοινωνική πάλη. Από την μία, ο Steven ακολουθώντας την κοινωνική αλλαγή, αποδέχεται την «εξέλιξη» και την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής που οδηγεί στην αλλοτρίωση του τοπικού της χαρακτήρα, από την άλλη ο Martin στέκεται υπέρμαχος της παράδοσης κατηγορώντας τον αδελφό του που υποχώρησε και συμβιβάστηκε με την αλλοτρίωση. Σχεδόν όλο οι κάτοικοι της περιοχής, και κυρίως η εύπορη τάξη, έχουν μετατρέψει τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής σε «δόλωμα», προκειμένου να προσελκύσουν επισκέπτες, ταράζοντας τις κοινωνικές ισορροπίες που οδηγούν και σε οικονομικές αλλαγές.
Ο βρετανός Mark Jenkin μας συστήνει σε ένα μοναδικό σινεμά, πολύ διαφορετικό από ό,τι έχουμε δει επαναπροσδιορίζοντας την έννοια του κινηματογράφου και δη της κινηματογραφικής εικόνας. Ο σκηνοθέτης στρέφει το βλέμμα του στις απαρχές της κινηματογραφικής εικόνας και την παρθενική αυθεντική της μορφή, έντονα επηρεασμένος από τον Méliès και τον Robert Bresson. Τα ασφυκτικά κοντινά πλάνα, που καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, μας παραπέμπουν στην πρωταρχική μορφή της κινηματογραφικής εικόνας, όπως την προσδιόρισαν αυτοί οι σκηνοθέτες, με χαρακτηριστικά τα κοντινά πλάνα στα χέρια, στα μάτια, στις σταγόνες του ποτηριού της μπύρας, σε έναν κόμπο, στα ψάρια κ.λ.π. Με τα κοντινά πλάνα, συνδέεται και η εμμονή του Jenkin με την λεπτομέρεια είτε πρόκειται για σημείο σώματος ανθρώπων, είτε για κίνηση, είτε για κάποιο αντικείμενο.
Ενδεχομένως, το «Δόλωμα» να συγκεντρώνει και κάποια ντοκιμαντερίστικα στοιχεία τα οποία μας θυμίζουν χαρακτηριστικά του ρεύματος του “Direct Cinema”με την κάμερα στο χέρι και την εμμονή στην αποτύπωση του ρεαλισμού. Η κάμερα του Jenkin, τις περισσότερες φορές, καταγράφει τους ανθρώπους από πολύ κοντά, τραβώντας τις καθημερινές τους δραστηριότητες , προκειμένου ο θεατής να συναισθανθεί το κινηματογραφούμενο υποκείμενο και να έρθει πιο κοντά του.
Στο φίλμ θίγονται τα ζητήματα μιας κοινωνικής κρίσης με τρόπο ποιητικό και ονειρικό λόγω και των κιαροσκούρο αποχρώσεων. Οι ταξικές διαφορές μέρα με την μέρα οξύνονται ώσπου φτάνει το αναπόφευκτο και το μοιραίο τέλος της σύγκρουσης. Την ένταση αυτή, καταφέρνει να αποδώσει ο σκηνοθέτης με την ταχύτατη εναλλαγή πλάνων, τα οποία μπορεί να αποτυπώνουν διαφορετικές μεταξύ τους καταστάσεις, ωστόσο καταλήγουν να ενώνονται αρμονικά αποτελώντας ένα όλον. Παράλληλα, στη μοναδική αισθητική και κινηματογραφική ατμόσφαιρα που δημιουργεί η ταινία συντελεί και η εξαιρετική μουσική, επιβλητική και υπνωτιστική, που συμβαδίζει απόλυτα με τα δρώμενα, προετοιμάζοντας ακόμη τον θεατή για την ανατροπή και την καταστροφή.
Με αδιαμφισβήτητα εξπρεσιονιστικό χαρακτήρα, η αριστουργηματική ταινία το «Δόλωμα» , αποτελεί ένα πειραματικό δράμα καθοριστικό για την πορεία του σύγχρονου βρετανικού κινηματογράφου και σίγουρα δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη.
