Η Μαχαιριά (The Cut)

Λίγο πριν από τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τη γενοκτονία των Αρμενίων και με την πληγή αυτή να παραμένει ανοιχτή, καθώς η τουρκική κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει τον όρο γενοκτονία, ο τουρκο-γερμανός σκηνοθέτης Φατίχ Ακίν βάζει την γενοκτονία ως φόντο στη νέα του ταινία, τη Μαχαιριά.

Η ταινία ξεκινά με τα πρώτα «καμπανάκια» για τη στάση της Τουρκίας απέναντι στους Αρμένιους. Οι Τούρκοι παίρνουν αιχμαλώτους τους άνδρες Αρμένιους ενός χωριού και στη συνέχεια τους εκτελούν. Ο ήρωας της ταινίας, ένας πατέρας δύο παιδιών. καταφέρνει να σωθεί και ξεκινά ένα ταξίδι που θα τον φέρει από την Τουρκία στις ΗΠΑ, σε μια προσπάθεια να μάθει τι έχει απογίνει η οικογένειά του.

Πώς προσεγγίζεις την ανθρώπινη δυστυχία; Τη συμφορά, τον πόνο, τον θάνατο; Είναι ζητήματα δύσκολα που χρειάζονται προσεκτική σκέψη. Η προσέγγιση του Φατίχ Ακίν είναι αρκετά mainstream. Ο σκηνοθέτης καταγράφει την ανθρώπινη δυστυχία με τρόπο που μερικές φορές αισθάνεσαι να σε τραβάει εκβιαστικά από το μανίκι. Η ιστορία του ήρωά του είναι ταυτόχρονα και η ιστορία των μετακινήσεων των λαών -είναι χαρακτηριστικό ότι αρχικά είχε σκεφτεί μία παρόμοια ιστορία με φόντο την καταστροφή της Σμύρνης.

Η Μαχαιριά θέλει να σε κάνει να συγκινηθείς, αλλά δεν τα καταφέρνει απόλυτα. Διαθέτει, όμως, ορισμένα πλάνα σαν πίνακες, που σε ενοχλούν αλλά και σε στοιχειώνουν, όπως εκείνο όπου σε έναν χώρο απόλυτης δυστυχίας, ο ήρωάς μας βρίσκει μία ετοιμοθάνατη συγγενή του.

Προσωπικά, πάντως, θεωρώ ως την πιο συγκινητική στιγμή της ταινίας εκείνη κατά την οποία ο ήρωας μπαίνει σε μία αυλή όπου προβάλλεται σε έναν τοίχο η ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν  The Kid. Ο τρόπος που αντιδρά ο ήρωας στα παθήματα του Τσάπλιν και στον αποχωρισμό από το παιδί του, δείχνει τη δύναμη που έχει το σινεμά στο να δημιουργεί συναισθήματα, στο να σε κάνει να συμπάσχεις και τελικά την ικανότητά του να φέρνει τον θεατή σε μία κάποια κάθαρση.

Μπροστά σε όλο αυτό τον αφόρητο πόνο, ο ήρωας της ταινίας χάνει τη φωνή του. Πώς να μιλήσεις για όλα αυτά τα τρομερά που είδες; Είναι ένα έξυπνο τέχνασμα που βοηθά και τον  Ταχάρ Ραχίμ που μέχρι εκείνη τη στιγμή έμοιαζε μάλλον «λίγος». Από τη στιγμή που χάνει τη φωνή του, γίνεται η ήρεμη δύναμη της ταινίας.

Παρ’ όλα αυτά, ο Φατίχ Ακίν βάζει πολλά στο πιάτο του: και τη γενοκτονία και την αναζήτηση ενός πατέρα και τη φυγή στην Κούβα και από εκεί στις ΗΠΑ, όπου δουλεύει για τους σιδηροδρόμους. Δεν καταφέρνει έτσι να κάνει τον ήρωά του τα μάτια και τα αυτιά ενός μετανάστη, τουλάχιστον όχι σε μία τόσο μικρής διάρκειας ταινία.

Τελικά να τη δω;

Ενδιαφέρον θέμα και ενδιαφέρουσα σκηνοθετική ματιά σε μία ταινία που σε εκβιάζει πάντως συναισθηματικά και είναι αρκετά mainstream.