Εγώ ειμί ο Κύριος και Θεός σου…

 

Θα ξεκινήσω με μιά ερώτηση:  ο θεατής ο οποίος  δεν γνωρίζει/ ασχολείται  με την Εκκλησία  της  Σαϊεντολογίας, τί θα καταλάβει, ή μάλλον, πώς θα εκλάβει την ταινία του Paul Thomas Anderson  THE MASTER  ;

Υπάρχει λόγος που θετω  το  ερώτημα- διότι  πριν δω, επιτέλους, κι εγώ αυτή την ταινία, άκουγα και διάβαζα πως κατ’ ουσίαν  “φωτογραφίζει”  την παραπάνω  Εκκλησία και  ιδιαίτερα τον ιδρυτή της Λ. Ρον Χάμπαρντ (αν το Λ. ειναι για το Λάνκαστερ, όπως ονομάζεται και ο ιδρυτής στην ταινία, τότε μιά πρώτη απόδειξη   ίσως είναι αυτό). Εγώ που γνωρίζω ελάχιστα και συνειδητά  δεν ασχολούμαι  με εκκλησίες, θρησκείες και τα συναφή, διέγνωσα άλλα πράγματα στην ταινία του Anderson.

Τη θεωρώ πρωτίστως ένα προσχημα για να λάμψουν υποκριτικώς 2 μεγάλοι ηθοποιοί: ο πάντα  αξιοπρόσεκτος  και υποβλητικός Philip Seymour Hoffman ( μοιάζει αρκετά στον Χάμπαρντ πάντως, αν αφαιρέσεις  το μουστάκι), στο ρόλο του Δασκάλου της  αποκαλούμενης  Μεθόδου (Cause ),  Λάνκαστερ Ντοντ. Και ο ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΣ, ΚΑΘΗΛΩΤΙΚΟΣ, ΥΠΕΡΟΧΟΣ  Joaquin Phoenix , στο ρόλο του πρώην στρατιώτη, μανιώδους πότη, και ένθερμου  οπαδού της τακτικής  “όπου δεν πείθει ο Λόγος, ρίχνω μιά μπούφλα”, Φρέντι Κουέϊλ. Ο Phoenix   άξιζε το ‘Οσκαρ καλύτερης ερμηνείας  και με το παραπάνω πιστεύω, αλλά όπως γνωρίζουμε δεν το πήρε. Δεν περιγράφονται λεκτικώς τέτοιες ερμηνείες- βλέπονται  κι ευχαριστείς τα μάτια σου,  που σου δίνουν  την ευκαιρία ν’απολαύσεις  κάθε κίνηση, γκριμάτσα στην οθόνη.

Ο Φρέντι με το χαρακτηριστικό  περπάτημα  λόγω ελαττωματικού νεφρού, ο Φρέντι που πίνει τα πάντα (μέχρι και υγρό εμφάνισης φωτογραφιών! ) κι εχει μιά διαβολική ικανότητα να παρασκευάζει ποτά απο κάθε τι, χρησιμοποιώντας ακομη και δηλητηριώδεις ουσίες (βλ. νέφτι). Ο Φρέντι που βλεπει παντού αιδοία και σεξ, ο Φρέντι που φτάνει ανεξήγητα στο κότερο  που πάνω του βρίσκεται ο σωματώδης, κατάξανθος ( και με πλούσιους φίλους)  μεσήλικας (; ) που όλοι αποκαλούν Δάσκαλο (ή Αφέντη, η λέξη  master   έχει και τις δύο σημασίες) , ο οποίος ανακοινώνει στον μεθυσμένο Φρέντι ότι  “θα είσαι το πειραματόζωο και ο προστατευόμενός μου ).

Για μένα, αυτή η πολύ ενδιαφέρουσα ταινία , ειναι ο καμβάς  πάνω στον οποίο “ζωγραφίζουν”  οι θαυμάσιοι Phoenix- Hoffman  αλλά και η πολύ καλή εδώ Amy Adams,  υποδυόμενη τη σύζυγο του Ντοντ, Πέγκι την Αφέντρα  πίσω από τον  Αφέντη… Bonus και η θεά  Laura Dern.

Το σενάριο δεν με ικανοποίησε όμως πολύ. Κάτι έχει που με κάνει να το χαρακτηρίζω μπερδεμένο, ασαφές. Απλώς ειναι η αφορμή, το πλαίσιο για να ξεδιπλωθούν οι προσωπικοτητες του δίδυμου Κουέϊλ- Ντόντ. Εκτός αν αυτη ήτνα ακριβώς και η πρόθεση του Anderson που υπογραφει και το σενάριο-  όχι να παρουσιάσει μιά δεμένη  ιστορία για τις απαρχές της Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας, στην Αμερική του 1950, αλλά να εστιάσει σ’ αυτα τα δύο πρόσωπα που δυνητικά υπάρχουν σε δεκάδες παρόμοια  contexts: του  Αφέντη-Δασκάλου  και του Υποτελή-Μαθητή.

“Κανείς  δεν μπορεί να ζήσει χωρίς να υπακούει σε κάποια εξουσία ”  λέει σε μία φοβερή σκηνή ο Ντοντ στον Φρέντι. Κι αυτό με πάει στο δεύτερο χαρακτηριστικό της ταινίας: ότι πρόκειται για μια πανέξυπνη αλληγορία της σχέσης πατέρα-γιού. Του απογαλακτισμού του γιού απ΄τον πατέρα. Αν παρατηρήσει κανείς στενά τη σχέση Φρέντι- Ντοντ, θα καταλήξει, νομίζω διαισθητικά  σ’αυτο το συμπέρασμα, χωρίς απαραιτήτως να διαφωτιστεί σχετικά με την διαβόητη  Εκκλησία. Δεδομένης της  “επιθετικής ,δικομανούς τακτικής των μελών της Εκκλησίας, που προκαλεί φόβο στους ερευνητές  της σαϊεντολογίας ” (βλ. άρθρο του Sukhdev Sandhu  του Observer , δημοσιευμένο στην Καθημερινή της Κυριακής  της 3-3- 13, ένθετο ΤΕΧΝΕΣ & ΓΡΑΜΜΑΤΑ), ίσως να μην το επεδίωκε αυτό ούτε και ο Anderson.

Η ταινία του, θα μπορούσε να θεωρηθεί και μια αντεστραμμένη παραβολή του Ασώτου: εκείνος έφυγε απ ΄την πατρική εστία κι  επεστρεψε  μετανιωμένος, ο Φρέντι  “εχει φύγει απ΄τον καλό το δρόμο” όπως διαπιστώνει ο Ντοντ στην αρχή της γνωριμίας  τους,  έρχεται  σ’αυτόν , δένεται μαζί του μέσω μιάς περίεργης, κρυπτο-αυταρχικής, εκπαιδευτικής, μυητικής διαδικασίας, φέυγει (αγανακτισμένος; προσβεβλημένος; εξεγερμενος; )μακριά απ ΄τον Δάσκαλο και ξαναγυρίζει  για να ξαναφύγει, οριστικά πλέον.

Ο Hegel,  αν δεν κάνω λάθος έιχε γράψει για τη διαλεκτικη Αφέντη-Δούλου. Η ταινία του  Anderson  έχει τον αμφίσημο τίτλο  The Master , αλλά πολύ έξυπνα το κέντρο βάρους και ο βασικός πρωταγωνιστής δεν είναι ο πληθωρικός  κύριος Λάνκαστερ Ντοντ. Είναι αυτός ο σακατεμένος τύπος, ο κλεφτράκος και νταής, πότης κι ερωτύλος (κατά πρόθεση τουλάχιστον), ο Φρέντι, ο  οποίος  αποτελεί και το μεσον για να  λάμψει  ο Δάσκαλος. Μέχρι αυτός ν ‘αμφισβητηθεί  απ΄το  “δημιούργημά”  του, το μαθητή του και να μείνει χωρίς επιβεβεβαίωση της αυθεντίας του ( γιατί ο  Αφέντης ,πάντα ορίζεται ως τέτοιος σε συσχετισμό με κάποιον Υποτελή ),  μόνος με τα παιδάκια του (πειθήνεια στρατιωτάκια του) και τη γυναικούλα του  (που του αραδιάζει συνεχώς παιδιά-μελλοντικους αποστόλους της διδασκαλίας του, τον κινητοποιεί  εμψυχώνοντάς τον με τη θεωρία του- φοβερή η σκηνή του ετερο-αυνανισμού ).

Εν ολίγοις , η ταινία  του Anderson  πάσχει νομίζω  σεναριακώς,  αλλά  το καστ δίνει ρέστα- ιδίως  ο έξοχος Phoenix.

Ταινία που πρέπει να δούν αυτοκλητοι σωτήρες, αυθεντίες και λοιποί επίδοξοι  λαγέτες , αλλα και οι οπαδοί τους.

Το τελευταίο  πλάνο , ερχεται να ενωθεί με την εναρκτήρια σεκάνς και δίνει την εντύπωση κυκλικής αφήγησης.

Μήπως τα ονειρεύτηκε όλ’ αυτά στον ύπνο του ο Φρέντι;  Καθόλου απίθανο.