Ο ατελείωτος δρόμος για τα Όσκαρ

Για αρχή μια διαπίστωση: μου αρέσουν τα Όσκαρ.

Δηλαδή δεν είμαι από αυτούς που τα θεωρούν κακό πράγμα. Κακό πράγμα είναι η ανεργία, η κρίση, το δημοσιονομικό έλλειμμα. Κακό πράγμα είναι να μη δίνονται χρήματα για να γυριστούν ταινίες. Μια γιορτή του σινεμά, όσο συμβατική και αν είναι, δεν εμπίπτει στον ορισμό μου περί «κακού πράγματος».

Αλλά αυτό το πανηγύρι μού φαίνεται ότι έχει παρατραβήξει.

Πριν από κάποια χρόνια η προ-οσκαρική περίοδος κρατούσε ένα-δύο μήνες. Φέτος ξεκινάει από τις Κάννες (τον Μάιο) όπου πολλοί σπεύδουν να προβλέψουν τα επόμενα φαβορί για τα Όσκαρ.

Οι περισσότεροι παραδεχόμαστε ότι τα Όσκαρ είναι μια κινηματογραφική γιορτούλα και ότι συχνό είναι το φαινόμενο να αδικούνται ταινίες, να κερδίζουν άνθρωποι που τους χρώσταγαν το Όσκαρ ή που δεν το αξίζουν. Είναι επίσης αμερικανο-προσανατολισμένα και για να βρεθεί μια ευρωπαϊκή ταινία στις υποψηφιότητες (εκτός και αν είναι βρετανική) πρέπει να έχει τον Όσκαρ μπάρμπα.

Αυτά όλα δεν είναι το μεγάλο πρόβλημα, ούτε πηγή γκρίνιας. Πρόβλημα είναι το να βλέπουμε μία προ-οσκαρική περίοδο να κρατά μήνες ολόκληρους, κάθε βραβείο ένωσης κριτικών ή επαγγελματιών να ανάγεται σε προπομπό των Όσκαρ, ενώ σε εξέλιξη να βρίσκεται ένα ατέλειωτο πανηγύρι βραβεύσεων, δηλώσεων, «for your consideration» καταχωρήσεων σε περιοδικά της βιομηχανίας του θεάματος που μόνο στόχο έχουν να ανεβάσουν τις εισπράξεις στο box office και τις μετοχές των απανταχού σταρ και συντελεστών.

Λογικό, μιας και τα στούντιο περιμένουν από τα Όσκαρ για να βγάλουν τα «σπασμένα» των πιο καλλιτεχνικών ταινιών. Γιατί το Gravity θα τα βγάλει τα λεφτά του Όσκαρ ή μη. Το Her όμως, ή το Inside Llewyn Davis τι πορεία θα είχε χωρίς τα Όσκαρ και τα υπόλοιπα βραβεία;

Αφορμή για τις σκέψεις αυτές ήταν η ανακοίνωση των υποψηφιοτήτων των βρετανικών βραβείων Bafta.

Θυμάμαι ακόμα πριν από μερικά χρόνια πόσο αδιάφορα και εμμονικά με το βρετανικό σινεμά, φαίνονταν τα Bafta. Ήταν η εποχή που η διοργάνωση γινόταν μετά τα Όσκαρ, τότε που ελάχιστοι σταρ –κυρίως Βρετανοί- πήγαιναν στις απονομές.

Μετά, κάποιο «μυαλό» της Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου αποφάσισε να μεταφέρει τα βραβεία πριν από τα Όσκαρ. Και κάπως έτσι απέκτησαν «κύρος» και διάσημοι σταρ έσπευδαν να παραλάβουν τα ίδια βραβεία που μερικά χρόνια νωρίτερα περιφρονούσαν.

Κι αυτό γιατί τα Bafta εντάχθηκαν και αυτά στην προ-οσκαρική περίοδο, με αποτέλεσμα η αφρόκρεμα του Χόλιγουντ να τα αντιμετωπίζει ως άλλη μία απόπειρα διαφήμισης των οσκαρικών δυνατοτήτων μιας ταινίας (αυτό που λέμε Oscar quality) και μία ευκαιρία για αυτο-διαφήμιση.

Και τα Bafta παίρνουν τον ρόλο αυτό πολύ στα σοβαρά, προτιμώντας τις ταινίες που δεκάδες άλλοι έχουν ήδη προτιμήσει και που θα προτιμήσουν και τα Όσκαρ. Σε αυτό το πλαίσιο το Gravity θεωρείται βρετανική ταινία (ναι, έχει Βρετανό παραγωγό και γυρίστηκε σε βρετανικά στούντιο, αλλά έχει αμερικανικά κονδύλια, Αμερικανούς πρωταγωνιστές και Μεξικανό σκηνοθέτη και προτιμήθηκε από το εξαιρετικό Filth για παράδειγμα.

Έτσι, η όποια ελπίδα αναγνώρισης παραγνωρισμένων ταινιών μειώνεται κατά πολύ, σχεδόν εξαλείφεται.

Γιατί εάν τα ίδια τα βρετανικά βραβεία δεν φροντίσουν να αποδώσουν τις τιμές που αξίζουν σε μια υπέροχη και τρυφερή ταινία όπως ο Εγωιστής Γίγαντας (υποψήφια μόνο για καλύτερη βρετανική ταινία), πώς αυτή  θα μπορεί να ελπίζει στα Όσκαρ;

Απών, λοιπόν, από τα Bafta ο εξαιρετικός Τζέιμς ΜακΆβοϊ στο Filth. Καταλαβαίνουμε τον συντηρητισμό της Αμερικανικής Ακαδημίας που θα τον άφηνε εκτός υποψηφιοτήτων, αλλά στα βρετανικά βραβεία γιατί ο Κρίστιαν Μπέιλ του Οδηγού Διαπλοκής να θεωρείται καλύτερος;

Δεν είναι οι μόνες βρετανικές ταινίες που αγνοήθηκαν. Το Broken με τους Τιμ Ροθ και Σίλιαν Μέρφι που θριάμβευσε στα βρετανικά βραβεία ανεξάρτητων ταινιών, δεν έλαβε καμία υποψηφιότητα, ενώ μόλις μία υποψηφιότητα απέσπασε το Good Vibrations και άλλη μία το The Good Woman, για να αναφέρουμε απλά μερικές.

Δεν μιλάμε για εξώφθαλμα παραδείγματα βρετανικών ταινιών που δεν αξίζουν μια αναφορά. Αντιθέτως, μιλάμε για άξια προσοχής δείγματα βρετανικού σινεμά, τα οποία δεν απευθύνονται μόνο προς εσωτερική κατανάλωση. Σε αυτό το πλαίσιο, τα διάφορα κινηματογραφικά βραβεία μοιάζουν να χάνουν τον χαρακτήρα και τον προσανατολισμό τους και αντιγράφουν τα Όσκαρ.

Και αφού θέλουν να αποτινάξουν τη… ρετσινιά του βρετανικού, τα Bafta στράφηκαν στο Χόλιγουντ, αλλά αγνόησαν τα Mud, Τελευταίος Σταθμός, Her, Πριν τα Μεσάνυχτα, Dallas Buyers Club, Short Term 12, μικρότερες ταινίες που στην πλειοψηφία τους είναι καλύτερες από τα Saving Mr Banks και Captain Phillips του κόσμου τούτου (sorry Τομ Χανκς). Για να μη πούμε για τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ του Όλα Χάθηκαν και το Inside Llewyn Davies των αδελφών Κοέν.

Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ότι όλη την προ-οσκαρική περίοδο μιλάμε για βραβεία κλώνους-των Όσκαρ που έχουν φήμη και λόγο ύπαρξης όσο υπάρχουν τα βραβεία της Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Την κατάσταση αυτή έχουν καταγγείλει ελάχιστοι άνθρωποι του σινεμά –μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού. Ανάμεσά τους και ο Μάικλ Φασμπέντερ που τον Οκτώβριο δήλωνε σε συνέντευξή ότι δεν πρόκειται να κάνει ποτέ ξανά καμπάνια για Όσκαρ. «Δεν είναι ότι δεν καταλαβαίνω, καταλαβαίνω. Ολοι κάνουν τη δουλειά τους. Όλοι κινούν ένα σύστημα με τον καλύτερο τρόπο που μπορούν. Απλά εγώ αρνούμαι να ξαναβάλω τον εαυτό μου σ’ αυτή τη θέση. Δεν είμαι πολιτικός. Είμαι ηθοποιός» δήλωνε.

Στο πλαίσιο αυτού του αβυσσαλέου ανταγωνισμού, οι διοργανωτές των Χρυσών Σφαιρών ζήτησαν από τους παραγωγούς να μη διαφημίζουν τις υποψήφιες ταινίες ως «νικητές» υποψηφιοτήτων. Αρκετές ταινίες, ανάμεσα τους το 12 Χρόνια Σκλάβος ή ο Αύγουστος έγραφαν στις καταχωρήσεις με μεγάλα γράμματα τη λέξη ΝΙΚΗΤΗΣ και με μικρότερα τη φράση «[τόσων] υποψηφιοτήτων Χρυσών Σφαιρών».

Δεν θα έπρεπε να προξενεί εντύπωση. Στο Χόλιγουντ τα πάντα είναι μάρκετινγκ και όσο καλή και να είναι μια ταινία τα στούντιο θα φροντίσουν να μας τη βγάλουν από τη μύτη μέχρι να τελειώσουν τα Όσκαρ.

Όλα αυτά για να αυξήσουν ταινίες και συντελεστές τις μετοχές τους στο χρηματιστήριο του Χόλιγουντ…