Το Παρελθόν

Μετά από το ‘Ένας Χωρισμός’, ο Ασγκάρ Φαραντί δείχνει ξανά τη σκηνοθετική του δεξιοτεχνία με ‘Το Παρελθόν’ (le passé), μια ιστορία απλή και ταυτόχρονα σύνθετη.

Κεντρικό πρόσωπο της ταινίας είναι η Μπερενίς Μπεζό (Μαρί Αν). Μια αβέβαιη γυναίκα με παιδιά από τον πρώτο της γάμο συναντά τον δεύτερο σύζυγο της (Αχμάντ) τέσσερα χρόνια μετά για να βγάλουν τα χαρτιά του οριστικού διαζυγίου. Γύρω της πλέκονται όλοι οι άλλοι χαρακτήρες κουβαλώντας τα δικά τους δράματα. Ο Αχμάντ διαπιστώνει τις συγκρούσεις της Μαρί Αν με την κόρη της, ενώ συνειδητοποιεί ότι έχει μία νέα σχέση με έναν Άραβα που και αυτός έχει έναν γιο. Θα προσπαθήσει να βρει για ποιο λόγο η σχέση της Μαρί Αν με την κόρη της είναι τόσο κακή και θα ανακαλύψει ότι τα πάντα εξαρτώνται από το παρελθόν.

Βλέποντας την ταινία του Φαραντί έχεις την αίσθηση ότι παρακολουθείς μέσα από μία κλειδαρότρυπα. Ξεχάστε τα στιλιζαρισμένα χολιγουντιανά εσωτερικά πλάνα. Τίποτα στο ‘Παρελθόν’ δεν είναι ωραιοποιημένο. Δεν βλέπουμε το τέλειο σπίτι, τους τέλειους ανθρώπους, τις τέλειες σχέσεις. Το σπίτι είναι ακατάστατο, η πρώην σύζυγος βρίσκεται σε κατάσταση αλλοφροσύνης, αυτά που λέγονται μπορούν να πληγώσουν. Αυτή η φυσικότητα προσδίδει στην ταινία φρεσκάδα.

Προσφέροντας δυνατά ψυχογραφήματα των πρωταγωνιστών, διατηρεί την ατμόσφαιρα μυστηρίου, καθώς σκάβει αργά στο παρελθόν και το πως αυτό επηρεάζει τα ‘θέλω’ και τα ‘πρέπει’ των χαρακτήρων. Ο Φαραντί καταφέρνει και μετατρέπει την απλή ιστορία που θέλει να αφηγηθεί σε μία αινιγματική ταινία, ένα έξυπνο whodunnit που το τραβά σε τόσο μεγάλο βαθμό ώστε στο τέλος ο αφηγητής να αναφωνήσει: «Ώχου! Δεν έχει τελικά σημασία!»

Σκηνοθετική απόφαση. Δείχνει συχνά τους πρωταγωνιστές του να φεύγουν, κάνουν λίγα βήματα, μετά σταματούν και επιστρέφουν. Αυτή η επιμονή του σκηνοθέτη ταυτίζεται με τις εμμονές των χαρακτήρων του και την προσκόλληση τους σε θέματα του παρελθόντος που τους κρατούν δέσμιους. Αιχμάλωτοι ή όχι; Όταν τους δίνονται ευκαιρίες να απαλλαγούν από τα βάρη τους νιώθουν αβέβαιοι και εύθραυστοι. Οι άνθρωποι μεγαλώνοντας μαθαίνουν να δικιολογούν στον εαυτό τους αποφάσεις τους με αποτέλεσμα σιγά σιγά να αλλοιώνουν την αλήθεια και να μένουν εγκλωβισμένοι στο δικό τους ψέμα ή την αλήθεια που οι ίδιοι επέλεξαν να πιστέψουν.

Κάποιες από τις θεματικές που είδαμε στο ‘Ένας Χωρισμός’ υπάρχουν και εδώ. Σχέσεις που αλλάζουν, ξεφτίζουν από τα λάθη των ηρώων, οι οποίοι δεν έχουν απέναντί τους τον κοινωνικό περίγυρο, αλλά τον ίδιο τους τον εαυτό, τους δαίμονες και τα άλλα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Η Μπερενίς Μπεζό, η οποία ανέλαβε έναν ρόλο που θα έπαιζε η Μαριόν Κοτιγιάρ αλλά δεν μπόρεσε λόγω φορτωμένου προγράμματος, δεν ερμηνεύει έναν συμπαθητικό χαρακτήρα. Το αντίθετο: η Μαρί Αν είναι αδύναμη, υστερική, τραγική, θλιμμένη, όλα αυτά ταυτόχρονα. Προσπαθεί να κρατηθεί από πράγματα που πιστεύει ότι θα της προσφέρουν ασφάλεια, αλλά δεν τα καταφέρνει. Μοιάζει σχεδόν τραγικά ειρωνικό το ότι εργάζεται στο αποστειρωμένο περιβάλλον ενός φαρμακείου, εάν σκεφτεί κανείς ότι η ζωή της περιέχει τόσο δράμα. Μπορεί να μην ήταν η καλύτερη ερμηνεία στις Κάννες, αλλά ήταν μία από τις πιο θαραλλέες.

Όχι ότι οι άλλες ερμηνείες υστερούν. Τόσο η φαινομενική ηρεμία του Αλί Μοσαφά (ερμηνεύει τον Αχμάντ), όσο και η καταλυτική παρουσία του Ταχάρ Ραχίμ (στον ρόλο του Σαμίρ) αξίζουν τα εύσημα. Ίσως οι ερμηνείες των μεγάλων επισκιάζονται από των παιδιών που δίνουν πραγματικό ρεσιτάλ. Τα παιδιά είναι πιο σκληρά, πιο προσγειωμένα και σε πολλές στιγμές πιο ώριμα από τους μεγάλους που παρουσιάζονται χαμένοι στο δικό τους κόσμο.

Το σενάριο θα μπορούσε να αποτελέσει τον κορμό ενός μακροσκελούς σίριαλ. Στα χέρια ενός άλλου σκηνοθέτη, η ταινία θα μπορούσε να είναι ένα υπερβολικό μελόδραμα. Φαντάζομαι για παράδειγμα πώς θα χειριζόταν το θέμα ένας Αλμοδοβάρ. Αλλά ως έχει αποτελεί ένα κομψοτέχνημα από συμπεριφορές, συναισθήματα και μικρά μυστικά. Ο Ασγκάρ Φαραντί επιλέγει με χειρουργική ακρίβεια τι και πως θα μας δείξει. Περιγράφει το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που τον ενδιαφέρει και ρίχνει φως σε αυτά που προηγούνται ή έπονται όταν χρειάζεται. Τα κομμάτια καλείται ο θεατής να τα συγκεντρώσει και να τα βάλει σε μια σειρά. Είναι μια ταινία που όδηγεί σε δημιουργικές συζητήσεις.

Gimli – Tyler