Ο Πιστός (the Student / (M)uchenik)

Ρώσικος προβληματισμός, πάνω στο θεατρικό έργο «ο Μάρτυρας», από το σκηνοθέτη του Betrayal, Κιρίλ Σερεμπρένικοφ.

Έφηβος, προβληματικός μαθητής δείχνει ξαφνική στροφή στη Βίβλο, αναζητώντας χαμένες ηθικές αξίες, αλλά σιγά σιγά όλο και παρασύρεται περισσότερο στον ελιτισμό, φανατισμό, σκοταδισμό και σε προκλητικές αντιδραστικές πράξεις, ιδιαίτερα ενάντια στην προοδευτική καθηγήτρια του σχολείου.

Η ταινία έχει στο μεγαλύτερο μέρος της γρήγορο ρυθμό, μουσική, κέφι και χιούμορ. Έντονο μαύρο χιούμορ. Σκηνές που οι φανατισμένοι διάλογοι αφήνουν νοηματικά συμπεράσματα που προκαλούν το αυθόρμητο γέλιο στους ηθοποιούς, κάτι που ο σκηνοθέτης το αποζητά και το κρατά. Οι κωμικοτραγικές καταστάσεις αφήνουν τον αντιδραστικό μαθητή πρακτικά αβοήθητο, ίσως τον ωθούν περισσότερο στις πράξεις του. Περαιτέρω νόημα βρίσκουμε αν το τοποθετήσουμε στην σημερινή Ρωσία, μετά την πάροδο του σοβιετικού καθεστώτος, μια Ρωσία που γύρισε σελίδα προς την παγκοσμιοποίηση αλλά και την χαλάρωση ηθικών αξιών.

Το ρωσικό σινεμά έχει συχνά κατηγορηθεί για προπαγανδισμό, όχι πως δεν επιτελεί κάτι αντίστοιχο συχνά και το Χόλιγουντ. Μόνο που εκεί (στις ΗΠΑ) είναι ίσως πιο ξεκάθαρο. Έτσι, μετά τη σκληρή κριτική του σοβιετικού φανατισμού που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια από ανατολικές χώρες, εδώ γυρνούν το βλέμμα προς τον «κλήρο» και μιλούν ανοιχτά για το θρησκευτικό φανατισμό στους νέους. Η ταινία έχει αρκετές ιδεολογικές προεκτάσεις αλλά και διαμάχη σε πνευματικό επίπεδο, για το σύγχρονο ρόλο της εκκλησίας κι όχι μόνο. Έτσι βρίσκουμε και πάμπολλες παραπομπές στη Βίβλο. Οφείλουμε να σταθούμε σε αυτό το σημείο, μιας που ο σκηνοθέτης επιλέγει να μας το «τρίψει στα μούτρα» εμφανίζοντας υποτιτλισμένα τα αποσπάσματα. Ισχυρή επιχειρηματολογία για τα κακώς κείμενα των γραφών και πως αυτές μπορούν εύκολα να παρερμηνευτούν.

Η τραγική καθημερινότητα μας και οι συνεχόμενες επιθέσεις αυτοκτονίας, ιδιαίτερα με δράστες μικρά παιδιά, μας κάνουν σε πολλές στιγμές της ταινίας να διευρύνουμε το θέμα της στη γενικότερη κοινωνική απειλή που ονομάζεται θρησκευτικός φανατισμός.

Από ένα τέτοιο έργο αναγκαστικά περιμένει κανείς να πάρει τελικά θέση και αυτό το κάνει με το τελευταίο μέρος, όπου αναγκαστικά σοβαρεύει και γίνεται πιο δραματικό, κρούοντας πολλαπλούς κώδωνες κινδύνου.