There is a light that never goes out
Και για να διακρίνω τη σύνδεση Μακρόκοσμου-Μικρόκοσμου που κάνει-σύμφωνα και με “ερμηνεια” κάποιων εκ των συντελεστων της- και για τα εκπληκτικά πλάνα της, εικαστικής ομορφιάς πράγματι. Αν μιλάμε για σινεμά εξόχως ποιητικό και λυρικό, νομίζω πως αυτη η ταινία του Mallick ειναι τέτοια. Παρόλ’ αυτά όσο όμορφη ειναι απο αυτη την άποψη, χωλαίνει νομιζω στο σεναριο.
Ανέφερα τη διαμάχη μεταξύ Δημιουργιστών και Δαρβινιστών(πολύ έντονη στις Η.Π.Α) επειδή αν κάτι είναι εμφανέστατο σ’αυτη την ταινία ειναι η συνεχής αναφορά στο Θεό. Ο πρωταγωνιστής Τζακ( ο Sean Penn, νομίζω υπερκτιμημένος εδώ, τον ενιωθα αμήχανο)και σε μικρή ηλικία αλλά και ως ενήλικας αρχιτέκτονας(;), πολιτικός μηχανικός(;), μονίμως “τρώγεται” με τον Θεό. Ο Malillck θεολογεί, κυριολεκτικά, πολύ όμορφη η εικόνα του φωτός που εμφανιζεται και χάνεται σε τακτά διαστήματα, και κάνει την ταινία του παράδειγμα για την κατανόηση του θεμελείου της θρησκευτικής πίστης: η πιστη οτι ο κόσμος βρίσκεται υπό την καθοδήγηση ενός Πάνσοφου και Πανάγαθου Νού, που ρυθμίζει τα πάντα.
Αυτο και μόνο ειναι αρκετό για να τραβήξει τους φανατικούς με τη θρησκεία κοντά του. Αλλά μπορει και όχι. Ιδ΄πιως να εντάξουμε στο αντικείμενο της Θεολογίας και την αμφισβήτηση της ύπαρξης ή του ρόλου του Θεού μεσα στην ανθρώπινη κατάσταση.
Ο Τζακ , γόνος μιάς τυπικότατης, πιο τυπικής δεν γίνεται, αμερικάνικης οικογένειας, κάπου στο Τέξας , με αφορμή τον ξαφινικό θάνατο ενός άλλου παιδιού από πνιγμό μπροστά στα μάτια του , σοκαρισμένος θετει ερωτήματα για/προς τον Θεό: ” γιατι τον α΄φησες να πεθάνει; Γιατι δεν το απέτρεψες; Αν εσύ, μ’αυτο που εκανες είσαι κακός, εγώ που ειμαι φτιαγμενος κατ΄εικονα σου, γιατι να μη γίνω κακός;” Εξαιρετικά ερωτήματα που διαλύουν πιστεύω, την οποια “ρετσινιά” της κολλημενης με το Θεό ταινίας. Υπο την έννοια της άκριτης και άνευ όρων αποδοχής του.
Ο Θεός για τον Mallick βρισκεται παντού, “μιλάει” στους ανθρώπους μεσω της Φύσης, η οποία αποτελεί τη Δύναμη, την Επιβολή, την Επικράτηση, και έχει αντίπαλο δέος τη Χάρη, την Ευγένεια, την Τρυφερότητα, την Αλληλεγγύη προς τον πλησίον. Για τον Τζακ, αυτοί οι δύο “δρόμοι” ενσαρκώνονται στα πρόσωπα των γονιών του. Ο πατέρας του( ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ο Brad Pitt,στο ρολο του υπαλλήλου εργοστασίου με απωθημενο να γινει τρανός μουσικός, ήπια αυταρχικός, καθοδηγητής -και σωματικά ακόμη φαινεται αυτο-των τριων γιών του, συγκρατημένα τρυφερός μαζί τους, αδεξια τρυφερος για την ακρίβεια, ο κλασσικος και απεχθης πατέρας του 1950…) και απ΄την άλλη, η μητέρα του( η πανεμορφη και εξαιρετικη επίσης Jessica Chastain, γλυκύτατη, τρυφερη και υποστηρικτική με τα παιδιά της, το απαραίτητο αντιβαρο στην πατρική “πυγμή”, μιά κατάξανθη Προ-Ραφαηλιτική φιγούρα).
Η ένστασή μου εγκειται στον τροπο ακριβώς απεικόνισης της οικογένειας του Τζακ. Σ’αυτη την παραδοσιακή, σεξιστική,αποπνικτική κατανομή των ρόλων. Βεβαια, η παρουσιάση μιας πραγματικοτητας δεν συνεπαγεται και την αποδοχή της. Ο Mallick ίσως ήθελε να παραθεσει απλώς τα δεδομένα που συγκροτούν τον εσωτερικό κόσμο του Τζακ, ο οποίος βιω΄νει μια υπαρξιακή σύγκρουση. Ανάμεσα στη Χάρη και τη Φύση. Αναμεσα στον φύση και τον πολιτισμο θα λεγαμε, την υπέρβασή της. Ειναι σα να μας λεει: “να, αυτά κουβαλάει ο Τζακ, που ζει σε μια σπιταρώνα στην πόλη με την εξίσου εργαζόμενη-σ’αντιθεση με τη μητερα του- σύντροφό του”.
Οπως προείπα, η ταινία ειναι εκπληκτικη απο ρικαστικο-ηχητικης άποψης. Σημειώστε απίστευτα πλάνα, όπως αυτα της δημιουργιας του Συμπαντος, για μενα απ΄τα συγκλονιστικοτερα της ταινιας, συνοδεια του υπέροχου Lacrimosa του Zbignew Preisner. Η’ οι τελευταιες σκηνες της επίσκεψης(;) του Τζακ στη γη των νεκρών(σημειώστε οτι εχασε και τον αδελφο του σε ηλικία 19 ετών), ή η εξαιρετικη σεκάνς της γέννησης ενος ανθρωπου, για την ακριβεια της προέλευσης του. Η δουλεια που εχει γινει στην καλλιτεχνικη διέευθυνση, την πληρη εκμετάλλευση του φυσικού φωτισμού, και κυριως τα εφέ για την δημιουργια του big bang απέφεραν καρπούς. Αν ελειπε αυτη η στερεότυπη οικογένεια, θα την αγαπούσα περισσότερο. Πάντως σε καμιά περίπτωση δεν περναει αυτη η ταινια απαρατήρητη. Και το λεω εγω αυτο, που το Thin Red Line το εχω δει μισό, και δεν μου λείπει καθόλου…
Το φιναλε δεν ξερω πως να το χαρακτηρίσω. Αμήχανο, ασαφές; συμφιλιωτικό; ‘Ισως.
Ο Mallick εφτιαξε μια ΠΑΝΕΜΟΡΦΗ ταινια, έκανε σινεμά.Γιαυτο και μόνο, του βγαζω το καπέλο.
Φράνσις
Καλησπέρα.
Αυτή η οραματική συλληψη του Μαλικ να εμφανίσει την επικοινωνία του πιό μεγάλου (του σύμπαντος) και του πιό μικρού (όπως τη γέννηση του ανθρώπου), του αιώνιου και του εφημερου (ενα φυλλο που το παρασερνει ο ανεμος, μιας σκια στο πατωμα) είναι πραγματικά μια αποθέωση της τεχνης του κινηματογραφου. Με την κινηση των εικονων και τη συγκινηση της μουσικης τα λέει όλα.
Αλλα επειδη μοιαζει να θελει να μιλησει για τα παντα (και αυτο δε γίνεται σε 2,5 ώρες, ουτε σε 20 ωρες) ένας τρόπος για να τα καταφερει ειναι να το κανει ιμπρεσιονιστικα. Καταγραφει εντυπωσεις, στιγμες, περασματα, κινησεις, φωτοσκιασεις. Αλλα ολα αυτα δεν ειναι σκορπια. Προσπαθει να τα ενταξει σε ενα Όλον.
Προσωπικα βρήκα αρκετα ετεροκλητη την προσπαθεια ενωσης ή συναντησης της γεννησης του συμπαντος, με τις στιγμες της ζωής της οικογένειας. Παντως, το να λεμε οτι μια τετοια ταινια χωλαίνει στο σεναριο ειναι μαλλον άτοπο. Σε μια καταγραφη εντυπωσεων ειναι περιττο και πρακτικο αδυνατο να θελουμε βαθος χαρακτηρων και συνοχη σεναριου. Αλλωστε σχεδον το 1/3 της ταινιας δεν αφορα καν τη ζωή της οικογενειας.
Παρα τις οποιες αδυναμιες, ειναι μια ταινια που αναδεικύει τη δύναμη του σινεμα και την ανθρωπινης φαντασιας να συλλαμβανει κατι μεγαλυτερο απο τον ανθρωπο.
Όταν το δω, θα σου πω! :p
@Fidelio: εξαιρετικα ενδιαφερουσα προσέγγιση κανεις! Πολυ μ'αρεσει. Αλλα επιμενω, μια πιο σαφης σεναριακη γραφή,κατα τη γνωμη μου ετσι; θα το εκανε πιο εύληπτο. Το stream of consciousness οσο απειρως γοητευτικο κι αν ειναι, κρυβει παγιδες. Για τον αποδεκτη του!