16ο ΦΝΘ: Ανασκόπηση Σαββάτου (22/3/2014)

Μερικές από τις καλύτερες, αλλά και μερικές από τις χειρότερες ταινίες του Φεστιβάλ μάς επιφύλαξε το Σάββατο, ημέρα της απονομής των βραβείων. Ξεχωρίσαμε Το Δάσος των Πνευμάτων που Χορεύουν και το Στοργή στο Λαό, αλλά θα θέλαμε να μην είχαμε δει ποτέ το Αντίο Χόλιγουντ (ο Gimli εξηγεί γιατί).

Το δάσος των πνευμάτων που χορεύουν

Αυτό μάλιστα, ήταν ντοκιμαντέρ! Από τα καλύτερα που είδαμε φέτος. Η ομάδα μελέτησε με ανθρωπολογικές αρχές την κοινότητα των Ακά του Κονγκό. Έμαθαν τη γλώσσα τους και έμειναν μαζί τους …ουσιαστικά μέχρι να κερδίσουν το δικαίωμα να τους καταγράψουν στην κάμερα.  Τα γυρίσματα διήρκεσαν από το 2005 έως το 2012. Στο μαγευτικό αυτό τοπίο με την εξωτική βλάστηση περιγράφουν τα ήθη και έθιμα αλλά και την καθημερινή ζωή τους και τις κοινωνικές εκφάνσεις της ζωής τους: τοκετό και γέννηση, κηδεία, χορός και τραγούδια, σκαρφάλωμα στα πελώρια δέντρα για μέλι, κυνήγι και μαγείρεμα. Βλέπουμε αντιλήψεις περί πνευμάτων και θεοτήτων, τη θέση της γυναίκας και του άντρα στη φυλή, των ηλικιωμένων και του σοφού μάγου. Ακούμε τους ίδιους να μας περιγράφουν στη γλώσσα τους χωρίς παρεμβολές του συνεργείου.

Όσο προχωρά η ταινία παρουσιάζει επίσης ένα σημαντικό θέμα που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, την κατάσταση «ιδιοκτησίας» που υπάρχει στην Κ. Αφρική και προϋπήρχε της αποικιοκρατίας των λευκών. Ο ρατσισμός μαύρων εναντίων μαύρων έχει ξαναπαρουσιαστεί στο παρελθόν. Εδώ όμως μιλάνε ξεκάθαρα για το καθεστώς σκλαβιάς από χωριά σε χωριά ολόκληρα. Κάθε κάτοικος του χωριού των ιδιοκτητών έχει στην κατοχή του έναν ή περισσότερους πυγμαίους Ακά, που ψαρεύουν, κυνηγούν ή κάνουν δουλειές για αυτόν και που έχει δικαίωμα ζωής και θανάτου απάνω τους. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν τιμωρίες και ξυλοδαρμοί ανθρώπων που θεωρούν ότι έτσι πρέπει να γίνεται. Στο τέλος το ντοκιμαντέρ αποκτά σύγχρονο νόημα, δείχνοντας πως και γιατί απειλούνται οι Ακάσα και το δάσος τους.

Gimli

Στοργή στο λαό 

Τα αρχεία της χούντας σε σχέση με τη λογοκρισία αποκαλύπτει στο ντοκιμαντέρ του ο σκηνοθέτης Βασίλης Δούβλης, φτιάχνοντας μια ταινία που προκαλεί προβληματισμό, αλλά και γέλιο στον θεατή. Ο σκηνοθέτης παρουσιάζει συνεντεύξεις με σκηνοθέτες των οποίων οι ταινίες απαγορεύτηκαν ή «πετσοκόπηκαν» από τις χουντικές αρχές, αλλά ευτυχώς για όλους δεν επικεντρώνεται μόνο σε αυτούς. Δείχνει τα έγγραφα που περιλαμβάνουν τους λόγους για τους οποίους απαγορεύτηκαν οι ταινίες, καθώς και κομμένα αποσπάσματα από τις ταινίες. Φυσικά, κάποια πράγματα τα περιμένει ο θεατής: την απαγόρευση σκηνών με πολιτικά μηνύματα, ή τον περιορισμό των σκηνών γυμνού στις ταινίες. Αυτό που δεν θα περίμενε κανείς είναι να έχει πέσει θύμα λογοκρισίας Η Κόρη μου η Σοσιαλίστρια με τη Βουγιουκλάκη, ή το να ζητά η χούντα τον περιορισμό… λαϊκών ασμάτων σε ταινίες, επειδή αυτά τραβούσαν σε μάκρος και τους ενοχλούσαν! Παράλληλα, δεν λείπουν οι καλλιτεχνικές απόψεις (μάλλον οι λογοκριτές ήθελαν να είναι κριτικοί κινηματογράφου στην πραγματικότητα), καθώς προτείνουν την απαγόρευση του Τρελού Πιερό, επειδή δεν καταλαβαίνουν το νόημά του! Η ανάδειξη της γελοιότητας είναι σημαντική για τον σκηνοθέτη, ο οποίος παρουσιάζει επιστολές από φιλόδοξους κινηματογραφιστές που παρακαλούν τη χούντα να εξετάσει το έργο τους λέγοντας ότι δεν έχουν κανένα σκοπό να μεταφέρουν πολιτικά μηνύματα, ενώ παρεμβάλλονται εικόνες από φεστιβάλ, καλλιστεία για να φανεί τι θεωρούσαν «ψυχαγωγία» οι συνταγματάρχες.

Μετά την προβολή ο σκηνοθέτης βρέθηκε στην αίθουσα και απάντησε στις ερωτήσεις του κοινού. Είπε ότι χρειάστηκαν 3-4 χρόνια για να ολοκληρωθεί η περιπέτεια της ταινίας. «Έβρισκα σιγά-σιγά μικρά κομμάτια. Το σημαντικό εύρημα ήταν όταν βρήκα κάποια κουτιά από την περίοδο της χούντας σε πολύ κακή κατάσταση (σ.σ. με κομμένες σκηνές και έγγραφα). Το υλικό αυτό έπρεπε να εξεταστεί, να αποκατασταθεί και να ψηφιοποιηθεί.  Σε ορισμένα τμήματα θα δείτε ότι οι σκηνές παραμένουν κομμένες. Θεωρώ ότι οι αλλοιωμένες μορφές ή τα χρώματα εγγράφουν το τραύμα της λογοκρισίας» είπε ο κ. Δούβλης. «Η λογοκρισία δεν είναι χαρακτηριστικό της χούντας, αλλά όλων των απολυταρχικών καθεστώτων. Εγώ ήθελα να δείξω την απάνθρωπη, παράλογη και γελοία μορφή της λογοκρισίας» τόνισε ο σκηνοθέτης. Να σημειωθεί ότι το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί στην Αθήνα στο  cinedoc, στις 2 και τις 6 Απριλίου.

Tyler

Αντίο Χόλιγουντ

Η ταινία περιγράφει τα τελευταία 3 χρόνια της ζωής ενός κοριτσιού με καρκίνο από τα 16 του ως το θάνατο του. Πρόκειται για το χειρότερο ντοκιμαντέρ του φεστιβάλ καθώς η ασθένεια του κοριτσιού χρησιμοποιούνται από το σκηνοθέτη για να κάνει εμπορική επιτυχία. Εκμετάλλευση ανηλίκου, εξαπάτηση και χειρισμός! Ο σκηνοθέτης εισβάλει ουσιαστικά στο πρόβλημα της οικογένειας από ενδιαφέρον υποτίθεται για τις σκηνοθετικές ικανότητες του κοριτσιού για να γυρίσει βήμα-βήμα την πορεία της προς τον θάνατο. Συγχαρητήρια στο κορίτσι για το θάρρος του αλλά ντροπή σε όλους τους άλλους ιδιαίτερα στον ‘παπαράτσι’ σκηνοθέτη. Του έδωσε ολόκληρα τα 2 τελευταία χρόνια της ζωής της και της όφειλε κάτι πολύ περισσότερο από αυτό που μας παρουσίασε.

Διαβάστε επίσης: Ηθική Μηδέν: Χένρι Κόρρα, ο σκηνοθέτης «παπαράτσι»

Η Ουκρανία δεν είναι μπουρδέλο

Προβλήθηκε και στο Φεστιβάλ Βενετίας και προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Στο ντοκιμαντέρ Η Ουκρανία δεν είναι Μπουρδέλο της Κίτι Γκριν παρακολουθούμε τη δράση των γυμνόστηθων ακτιβιστριών, των Femen και γινόμαστε μάρτυρες μιας αποκάλυψης. Αρχηγός της οργάνωσης είναι ένας άνδρας, ο Βίκτορ Σβιάτσκι, ο οποίος δηλώνει σύμβουλος του γκρουπ, αλλά στην ουσία -σύμφωνα με τα όσα ισχυρίζεται η σκηνοθέτιδα- είναι ο δημιουργός του. Πρόκειται,  μάλιστα, για έναν άνδρα που φαίνεται να φέρεται πολύ άσχημα στα κορίτσια. Λέγεται, μάλιστα, ότι είναι ο άνθρωπος που έστειλε ακτιβίστριες των Femen στη Λευκορωσία, όπου συνελήφθησαν από μυστικούς πράκτορες, οι οποίοι τις έγδυσαν, τις ταπείνωσαν και τις εγκατέλειψαν σε ένα δάσος κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Ο ίδιος συμμετείχε στο ντοκιμαντέρ και προσπάθησε να δικαιολογηθεί, αναγνωρίζοντας το παράδοξο του να είναι ο «πατριάρχης» που διοικεί μια φεμινιστική οργάνωση. «Αυτά τα κορίτσια είναι αδύναμα» ακούγεται να λέει στο ντοκιμαντέρ. Ερωτηθείς εάν δημιούργησε την οργάνωση «για να γνωρίσει κορίτσια», δηλώνει: «Ίσως, ναι. Υποσυνείδητα». Το ντοκιμαντέρ είναι περισσότερο σημαντικό όχι ως δημιουργία, αλλά για την αξία αυτής της ανατροπής, που παρουσιάζει μία διαφορετική εικόνα  των φεμινιστριών ακτιβιστριών.

Tyler

Ευτυχία

Η ταινία περιγράφει την εισροή της τηλεόρασης και ίντερνετ στο Μπουτάν. Παρακολουθεί έναν μικρό οκτάχρονο τον Πεγιάνκι που η μητέρα του αφήνει λόγω φτώχειας να γίνει μοναχός στο μοναστήρι της Λάια στα Ιμαλάια. Σε έναν κόσμο που αλλάζει το μοναστήρι είναι δύσκολο να κρατήσει τους νεαρούς μοναχούς μιας που όποιος κατεβαίνει στην πόλη απαρνιέται τη μοναχική ζωή και δεν ξαναγυρνάει. Η παιδική φύση του μικρού πρωταγωνιστή τον προτρέπει να το σκάει για να παίξει ή να γνωρίσει τον κόσμο. Η ταινία εξετάζει την αυστηρότητα του μοναστηριού και την ανάγκη για εκμοντερνισμό της θρησκείας για να είναι πιο κοντά στον σύγχρονο άνθρωπο.

Τα τοπία και τα χρώματα είναι καταπληκτικά, όμως το γαλλοφιλανδικό αυτό εγχείρημα φαντάζει περισσότερο μυθοπλαστικό παρά ντοκιμαντέρ. Είναι δύσκολο να μας πείσει για την αυθεντικότητα των στιγμών όταν η κάμερα είναι στημένη και έτοιμη μπροστά σε όλες τις σημαντικές συζητήσεις  και αποφάσεις, άγρυπνη και έτοιμη σε όλες τις παράνομες μυστικές αποδράσεις του μικρού από το μοναστήρι. Ενδιαφέρουσα ταινία, αλλά που κατά τη μόδα ισορροπεί ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και τη μυθοπλασία.

Gimli