Η κυρά της μαύρης λίμνης
Φίλη που είδε την πιό πρόσφατη ταινία του Jonathan Glazer UNDER THE SKIN , είπε ότι είναι αδύνατον να μιλήσει κάποιος γι’ αυτήν χωρίς ν’αποκαλύψει στοιχεία της πλοκής, και να χαλάσει έτσι, προσθέτω εγώ, την μεγάλη έκπληξη που περιμένει τον θεατή της.
Πώς βλέπει τους γήινους ένας μη- γήινος; Με την αλαζονεία του φορέα ενός πιό προηγμένου πολιτισμού; Με απορία; Με φόβο;
Η τελευταία δημιουργία του Glazer (η τρίτη ταινία του, μετά τα εξαιρετικά Sexy Beast και Birth ), ελεύθερη μεταφορά του ομότιτλου μυθιστορήματος του Michel Faber, βαδίζει στα ίδια γοητευτικά και παράξενα μονοπάτια με τις προηγούμενες. Με ελλειπτικό σενάριο – υπάρχουν αρκετές “μαύρες τρύπες” τις οποίες ακόμη δεν εχω κατορθώσει να γεμίσω- , με καταπληκτική φωτογραφία δια χειρός Daniel Landin, στοιχειωτική μουσική απ΄την Mica Levin, συγκλονιστικές σκηνές ( το φινάλε είναι μία απ΄αυτές) και την εξαιρετική Scarlett Johansson στον πρωταγωνιστικό ρόλο – ας την ονομάσω Αυτή, μιάς και δεν έχει όνομα-, ο Glazer έφτιαξε μιά ταινία για τη σαγήνη και τα θύματά της, ή ένα θρίλερ εξωγήινων διαστάσεων, ή μιά τρομακτική αλληγορία του παιχνιδιού μεταξύ ανδρών-γυναικών, ή μιά εκλεπτυσμένα μισογύνικη ταινία… Σοκάρει κι εμένα η τελευταία, προσωπική, εικασία, αλλά δεν μπορώ να την αποκλείσω όσο ανακαλώ στη μνήμη μου το πέραν πάσης περιγραφής φινάλε, καθώς και την όλη πορεία του χαρακτήρα που υποδύεται η Johansson μεσα στην ταινία. Ο ρόλος της αποτελεί μέγα μυστήριο. Η φοβερή εναρκτήρια σεκάνς της “γέννησής ” της ( ; ) μας δίνει κάποιες πληροφορίες οι οποίες εμπλουτίζονται ή συσκοτίζουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση, αναλόγως της οξύνοιας, παρατηρητικότητας και φαντασίας που επιδεικνύει ( ή όχι) ο θεατής. Διότι Αυτή είναι κατά βάσει άφωνη. Οι διάλογοι της ταινίας είναι ελάχιστοι, περιορισμένοι στ’ απολύτως απαραίτητα που αυτό το παράξενο θηλυκό με τα κατακκόκινα βαμμένα χείλη, ρίχνει ως δόλωμα στ’αρσενικά που “ψαρεύει ” οδηγώντας ένα κλειστό φορτηγάκι στους κρύους δρόμους της Γλασκώβης.
Τι είναι ακριβώς αυτή η χυμώδης θηλυκή παρουσία , από πού ξεφύτρωσε, και τι σκοπούς έχει παραμένουν αναπάντητα μέχρι το συγκλονιστικό φινάλε, ίσως και μετά απ’ αυτό θα έλεγα. Άνδρες υποκύπτουν στη γοητεία της και φιλοδωρούνται με μία αξέχαστη εμπειρία ( οι σχετικές σεκάνς είναι καταπληκτικές, έξοχη αλληγορία του ερωτικού παιχνιδιού αλλά και επιτομές του υπαρξιακού τρόμου). Βέβαια αυτό που που καθιστά το όλο παιχνίδι απολύτως τρομακτικό, είναι ότι δεν πρόκειται γι’ απλό παιχνίδι, αλλά για κατ’ ουσίαν παγίδευση. Εξυπηρετεί κάποιο στόχο ( ποιόν ακριβώς και τίνος; ). Η Johansson πλάθει μια πειστικότατη φιγούρα , το βλέμμα της , η όλη στάση της είναι ένα μείγμα απάθειας ( η σκηνή με το εγκαταλελειμμένο μωράκι στην παραλία είναι αβάσταχτη) και απορίας κοινωνικού επιστήμονα, η οποία σταδιακά φαίνεται να παρεκκλίνει της προκαθορισμένης πορείας της, και να προσπαθεί να γευτεί την εμπειρία άνθρωπος, με μάλλον τραγικά αποτελέσματα.
Η πιο εύκολη αντίδρασή σ’αυτή την παράξενη και ακατανόητα γοητευτική ή γοητευτικά ακατανόητη ταινία , είναι να πεις ότι πρόκειται περί μεγάλης μούφας, υπερεκτιμημένης κ.λ.π. Θεωρώ πως της αξίζει δεύτερη και τρίτη παρακολούθηση. Αξίζει την προσοχή μας και μόνο για την “κρυστάλλινη” εκπληκτική φωτογραφία της, το θεαματικά κλονιστικό φινάλε, και την αιχμαλωτιστική Johansson η οποία αποδεικνύει ( όπως απέδειξε και στο Her) ότι διαπρέπει σε ρόλους ά-ψυχης κούκλας, και κυριολεκτώ και στα δύο.
Η ταινία του Glazer μοιάζει με κόψιμο στο δάχτυλο από φύλλο χαρτιού. Αρχικά δεν του δίνεις σημασία, συνεχίζεις τις δραστηριότητές σου , ώσπου σε ανύποπτο χρόνο αρχίζει να σε τσούζει η χαρακιά, γίνεται αφόρητη ενόχληση μέχρι που σ’αναγκάζει ν’ ασχοληθείς μαζί του. Δεν ξέρω πόσο απέκλινε η ταινία απ΄το μυθιστόρημα, δεν το έχω διαβάσει, αυτοτελώς όμως κρινόμενη είναι μία αξέχαστη εμπειρία , εφάμιλλη αυτής που προσφέρει η “κυνηγός” Scarlett στ’ ανυποψίαστα αρσενικά.
