Σινε-εμπειρίες: Το View-Master και οι πρώτες κινηματογραφικές εικόνες

Η πρώτη ταινία που είδα σε κινηματογραφική αίθουσα ήταν το Χορεύοντας με τους Λύκους. Μπορεί να είχε προηγηθεί -ή ήρθε λίγο μετά- το Δέντρο που πληγώναμε με το σχολείο. Δεν ήταν, βέβαια, αυτή η πρώτη επαφή μου με το σινεμά. Η πρώτη-πρώτη επαφή ήταν το viewmaster.

Το θυμάστε; Εγώ θυμάμαι είχα ένα κόκκινο και πολλές ροδέλες και τις άλλαζα συνέχεια. Είχα τα στρουμφάκια σε ένα από αυτά τα φιλμάκια και κοίταζα από τα κυάλια ένα μαγικό κόσμο. Ήθελα να χωθώ μέσα, να μπω και γω στο στρουμφοχωριό που έβλεπα τόσο ζωντανά μπροστά στα μάτια μου. Δεν έχω βρει άλλη εμπειρία να μοιάζει τόσο με την κινηματογραφική. Μια οθόνη, μία σκοτεινή «αίθουσα» (*όπου ως αίθουσα ορίζω τον χώρο από το μάτι μας μέχρι την εικόνα, μια απόσταση που θυμίζει εκείνη του θεατή από τη μεγάλη οθόνη), εικόνες κινούμενες, τρισδιάστατες και ζωντανές. Και η απόλυτη μοναχική κινηματογραφική εμπειρία.

Σε αυτό συνηγορεί και η πρώτη χρήση του. Το πρώτο View-Master εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1930 και ο στόχος του δεν ήταν να είναι για παιδιά. Ο φωτογράφος Ουίλιαμ Γκρούμπερ είχε εμμονή με το στερεοσκόπιο και θέλησε να φτιάξει μια παρόμοια, φορητή, συσκευή.

Το αρχικό κοινό ήταν οι τουρίστες. Καρτποσταλικές εικόνες, γεμάτες εντυπωσιακά τοπία (όπως το Γκραν Κάνιον) έδιναν στους χρήστες τη δυνατότητα να «ταξιδέψουν» σε ένα εξωτικό ή μακρινό μέρος, έστω και μόνο για μερικά δευτερόλεπτα.

Όταν οι ΗΠΑ ενεπλάκησαν με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στα 1942, η κυβέρνηση χρησιμοποίησε εκατομμύρια View-Master για να διδάξει στους στρατιώτες πως να εντοπίζουν αεροπλάνα και πλοία εντός σκοπευτικής εμβέλειας.

Η εταιρεία Sawyer’s Inc. που είχε την εκμετάλλευση της εφεύρεσης του Γκρούμπερ απέκτησε τα αποκλειστικά δικαιώματα χρήσης της Ντίσνεϊ και φιλμάκια με κινούμενα σχέδια της εταιρείας κατέκλυσαν το εμπόριο.

Η σχέση των View-Master με το σινεμά δεν εξαντλείται, φυσικά, στην οργανική τους σχέση με τη Ντίσνεϊ. Τη δεκαετία του 1950 αναπτύχθηκε μια πολύ έξυπνη ιδέα. Συσκευές View-Master περίμεναν τους θεατές στα φουαγιέ των κινηματογράφων  με φιλμάκια από επερχόμενες ταινίες. Οι θεατές κοίταζαν μέσα από τα κυάλια και «έμπαιναν» σε κόσμους όπως εκείνον του House of Wax με τον Βίνσεντ Πράις, του They Called Him Hondo με τον Τζον Γουέιν και του It Came From Outer Space.

Μόνο 29 ταινίες ευτύχησαν να προωθηθούν κατ’ αυτόν τον τρόπο και σήμερα αυτά τα φιλμάκια είναι δυσεύρετα και πανάκριβα. Μάλιστα ένα φιλμάκι House of Wax πουλήθηκε για πάνω από 300 ευρώ.

Το δρόμο προς ένα φιλμάκι View-Master βρήκε η πρ0σελήνωση του Apollo το 1969, καθώς και πολλές αποτυχημένες σειρές (The Smith Family με τον Χένρι Φόντα, Korg 70,000 B.C., Apple’s Way, Julia, Ιsis. Αλλά και πολλά διάσημα τηλεοπτικά σόου της δεκαετίας του 1960, όπως το Lost in Space και η Οικογένεια Άνταμς, των οποίων τα φιλμάκια έχουν αποδειχθεί πολύ δημοφιλή.

Αργότερα στη δεκαετία του 1970 και 1980 έχασαν κάτι από τη δημοτικότητά τους. Το 1997 το αγόρασε η Mattel που άρχισε να παράγει View-Master  με τη σφραγίδα της Fisher-Price, ενώ το 1999 το View-Master μπήκε στο Toy Hall of Fame.

Περισσότερα από 1,5 δισεκατομμύριο φιλμάκια View-Master έχουν παραχθεί. Καθένα διαθέτει 14 σλάιντ που δημιουργούν 7 εικόνες. Χμμμ… 7. Αριθμός σημαδιακός για το σινεμά. Δεν το χαρακτηρίζουμε, άλλωστε, 7η Τέχνη;

Εγώ, πάντως, απέκτησα πρόσφατα ένα View-Master. Δεν χορταίνω να κοιτάζω τις τετράγωνες, σχεδόν ατελής εικόνες τους με σημαδάκια και κουκίδες. Νιώθω σαν να κοιτάζω αγαπημένους ήρωες μέσα από μία κλειδαρότρυπα. Και θεωρώ ότι είναι ο καλύτερος τρόπος να μυήσεις τα παιδιά σου στον κινηματογράφο και τη μαγεία της εικόνας.