26ο ΠΕΚ: Viva la Liberta, η δύναμη της αφέλειας
Λέμε για το ιταλικό σινεμά ότι περνά κρίση κι έχει ελάχιστα καλά δείγματα να μας προσφέρει τελευταία. Τουλάχιστον αυτά τα λίγα που φτάνουν στα μάτια μας είναι πραγματικά αξιόλογα. O λόγος για το Viva la Libertá, άλλη μια μεγάλη πρεμιέρα που προβλήθηκε χθές στο Ideal στα πλαίσια του διαγωνιστικού μέρους του 26ου Ευρωπαϊκού Πανοράματος.
Η υπόθεση της ταινίας παρουσιάζει έναν μάλλον αποτυχημένο σύγχρονο πολιτικό, γενικό γραμματέα του μεγάλου κόμματος της αντιπολίτευσης, που δεχόμενος έντονη κριτική αποφασίζει να ‘δραπετεύσει’ για κάποιο καιρό από το προσκήνιο βρίσκοντας καταφύγιο στο σπίτι μιας παλιάς του γνωστής στο Παρίσι. Για να αποφευχθεί το σκάνδαλο τόσο στο κόμμα όσο και στη χώρα γενικότερα λίγο πριν τις κρίσιμες εκλογές, ο ‘έμπιστος φροντιστής’ και η γυναίκα του επιστρατεύουν τον δίδυμο αδερφό του, ιδεαλιστή φιλόσοφο, ο οποίος μόλις έχει βγει από το ψυχιατρείο. Ο αδερφός τελικά όσο περνά ο καιρός θα δείξει ότι ίσως τα πάει καλύτερα από τον προκάτοχο της θέσης.
Η ουσία της ταινίας εμπερικλείεται στη δύναμη της αφέλειας της, στη μεταφορική διπλή υπόσταση της εξουσίας όπως την παρουσιάζει, στην ωραία αλληγορία, στο ανατρεπτικό επίκαιρο θέμα της. Από την άλλη, η αργή πλοκή της και η αργή ροή της ίσως δεν την κάνουν τόσο εύπεπτη για όλους.
Η επιστροφή του βωβού κινηματογράφου: Λόγω τεχνικών προβλημάτων η προβολή άρχισε χωρίς ήχο και μέχρι να αποκατασταθεί πέρασε σχεδόν ένα δεκάλεπτο ταινίας. Προς τιμήν του, το Ιdeal σταμάτησε την προβολή και ξαναέπαιξε το φιλμ από την αρχή. Δεν ήταν όμως αυτό το ευχάριστο του συμβάντος. Το θετικό που βγήκε ήταν του να αντιληφθούμε για άλλη μια φορά πόσο σημαντικό ρόλο παίζει ο ήχος στο σύγχρονο σινεμά, στην ατμόσφαιρα που θέλει να δημιουργήσει ο σκηνοθέτης, πόσο δίνει ζωή στον περιβάλλοντα χώρο, κάποια τακούνια στο πλακάκι, ένας ψίθυρος. Η αρχή ήταν πολύ πεζή και σχεδόν αδιάφορη. Το ‘σχεδόν’ φυσικά απευθύνεται στον σπουδαίο ηθοποιό Toni Servillo. Το στήσιμο του, το βλέμμα που του τον χαρακτηρίζουν τόσο τον έκαναν να ξεχωρίζει άνετα. Ο πρωταγωνιστής του Il Divo, -όπως και του φετινού La grande bellezza (H τέλεια ομορφιά) που είδαμε στις Νύχτες Πρεμιέρας κι έρχεται σύντομα στις αίθουσες- είναι εξάλλου ένας ηθοποιός που παίζει με όλο το σώμα του.
Η ταινία δεν είναι κωμωδία, όπως θα μπορούσε εύκολα να ξεγελάσει αρχικά. Το θέμα πάει αρκετά παραπέρα, πολύ πιο βαθιά. Στους καιρούς της κρίσης που ζούμε όλοι είμαστε αμέτοχοι, επικριτικοί αλλά κατά βάθος αγνώμονες για την κατάσταση. Τόσο οι δυνάμεις της τέχνης, όσο και οι απλοί άνθρωποι έχουν κουραστεί από τους ‘επαγγελματίες’ πολιτικούς και θέλουν να διεκδικήσουν κάτι παραπάνω. Η ταινία αυτή, ουτοπικά έστω, τους δίνει αυτή τη δυνατότητα. Στο πρόσωπο λοιπόν του υποτιθέμενου δίδυμου αδερφού που ζει στο περιθώριο, του ανθρώπου των γραμμάτων και των τεχνών, της τρέλας και της ελαφρότητας, με το πάθος ακόμα δυνατό μέσα του, εκφράζονται όλες οι δυνάμεις. Ο κόσμος τόσο των πολιτών όσο και των πολιτικών κύκλων, απεγνωσμένος αγκαλιάζει αυτή τη φρεσκάδα. Τι θα γίνει όμως στη συνέχεια; Θα έχει όντως συνέχεια και συνέπεια ένας τέτοιος άνθρωπος στο τιμόνι; Η ταινία, όπως σας είπα είναι άκρως καυστική και η καυστικότητα της ξεχύνεται αδιάκριτα προς όλες τις πλευρές. Είναι αλήθεια ότι σε περίοδο καθόδου την ευθύνη δεν φέρνει μόνο ο πολιτικός κόσμος, αλλά και οι εκφραστές της τέχνης που δεν πολέμησαν. Ίσως δεν επιλέχθηκε τυχαία η χρήση της αριστερής παράταξης, μιας που έντονη κριτική ασκείται όχι μόνο στην ανικανότητα των συντηρητικών παρατάξεων αλλά και στην αφέλεια πολλών φιλελεύθερων, ιδεολόγων, συνδικαλιστών, σοσιαλιστών ή αριστερών παρατάξεων. Χαρακτηριστικό σε αυτό και άξιο να παρατηρήσετε, το ντύσιμο του νεαρού ‘φροντιστή’ αλλάζει από κουστούμι men-in-black σιγά σιγά σε ζιβάγκο και ανέμελο χτένισμα.
Πολύ προσεγμένα παρουσιάζονται στοιχεία για τα δυο αδέρφια, τις δυο διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος, σε σημείο που συχνά θα τείνουν τα δυο να έρχονται τόσο κοντά στο να γίνονται ένα, να πλησιάσουν τόσο να συναντηθούν, αλλά τελικά να μη διασταυρώνονται. Τόσο η πλοκή, όσο και τα επί μέρους ερωτικά ‘ιταλικά’ ειδύλλια έρχονται να επαυξήσουν αυτό το επιχείρημα. Ωραία η αλληγορία και στα τηλέφωνα που γίνονται ανάμεσα στα δυο αδέρφια. Το τελικό συμπέρασμα στο αδιέξοδο που θα πρέπει να κρατήσουμε, δεν είναι τόσο αν τα δυο αδέρφια τελικά αλληλοσυμπληρώνονται, αλλά το κατά πόσο έχει περάσει το μήνυμα σε όλους εμάς τον λαό, τους απλούς ψηφοφόρους, να αφυπνιστούμε και να ‘ξυπνήσουμε’.
