58 ΦΚΘ: Ιστορίες για γυναίκες και άνδρες

Στην τελική ευθεία πριν από την απονομή των βραβείων βρίσκεται το 58ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Οι τελευταίοι καλεσμένοι έφτασαν, πολλές από τις προβολές του Σαββατοκύριακου ήταν sold out και στα πηγαδάκια μιλούσαν για τις αγαπημένες ταινίες της διοργάνωσης. Το Σάββατο μπορεί ο καιρός να ήταν βροχερός στη Θεσσαλονίκη, οι σινεφίλ, όμως, βρήκαν καταφύγιο στη σκοτεινή αίθουσα.

Winter Brothers

Με τέσσερα βραβεία από το φεστιβάλ κινηματογράφου του Λοκάρνο έρχεται το Winter Brothers του Ισλανδού Χλίνουρ Πάλμασον. Πρόκειται για την ιστορία του Εμίλ που μαζί με τον αδελφό του Γιόχαν ζουν στη Δανία και εργάζονται σε εργοστάσιο ασβεστόλιθου. Ο υπερβολικός και ακραίος Εμίλ πουλάει αλκοόλ που το φτιάχνει μόνος του για να βγάζει χρήματα. Ο Γιόχαν, πιο πρακτικός και εργατικός, προσπαθεί να τον προστατεύσει από τις κακοτοπιές. Όταν ένας εργάτης στο εργοστάσιο μεταφερθεί στο νοσοκομείο από λάθος του Εμίλ, η κατάσταση θα ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Μπορεί η υπόθεση της ταινίας να είναι αυτή που μόλις περιγράψαμε, ωστόσο ο Χλίνουρ Πάλμασον χρησιμοποιεί τον δικό του τρόπο αφήγησης που θα κάνει κάποιους να αγαπήσουν την ταινία και άλλους θα τους απωθήσει. Μεγάλες σε διάρκεια σιωπές, ελάχιστες σκηνές διαλόγου και μια έντονα σωματική ερμηνεία από τον Έλιοτ Κρόσε Χόβε (και αυτός βραβευμένος στο Λοκάρνο) χαρακτηρίζουν την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη. Ο Πάλμασον χρησιμοποιεί, επίσης, βιντεάκια με οδηγίες εκμάθησης χρήσης όπλου για να σχολιάσει την εσωτερική κατάσταση του ήρωα. Είναι μερικές από τις απολαυστικές σκηνές μιας ταινίας που ενδεχομένως να κουράσει τον θεατή με την έλλειψη πλοκής. Περιλαμβάνει εντυπωσιακές εικόνες, ενώ κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει τη δουλειά του κεντρικού πρωταγωνιστή σε έναν ομολογουμένως δύσκολο ρόλο.

Γυναίκες που περάσατε από δω

Sold out ήταν η πρεμιέρα της πολυαναμενόμενης νέας ταινίας του Σταύρου Τσιώλη, «Γυναίκες που περάσατε από δω». Δύο άνεργοι καλούνται να φιλάνε τσίλιες όσο ο ιδιοκτήτης μιας οικείας θα χτίζει ένα αυθαίρετο δωμάτιο. Στη διάρκεια της αναμονής τους θα μιλήσουν με διάφορους περαστικούς για μικρά και μεγάλα ζητήματα της ζωής. Άλλοτε με σουρεαλιστική διάθεση, άλλοτε με το χαρακτηριστικό μαύρο χιούμορ του, ο Σταύρος Τσιώλης χτίζει μια ταινία για τις ιστορίες των ανθρώπων, όσο παράξενες και αν μοιάζουν αυτές. Με βασικούς «οικοδεσπότες» σε αυτό το γαϊτανάκι χαρακτήρων τους Ερρίκο Λίτση και Κωνσταντίνο Τζούμα, οι θεατές θα ακούσουν για έρωτες, προδοσίες, συνοικέσια και παγωμένους εραστές. Υπάρχουν στιγμές με χιούμορ, αλλά αυτό που χαρακτηρίζει τις «Γυναίκες» του 2017 είναι μια θλίψη και μια νοσταλγία. Άλλες ιστορίες είναι πιο «δυνατές» και άλλες πιο «αδύναμες», οι περισσότερες όμως ενδιαφέρουσες και με συνδετικό κρίκο δύο ηθοποιούς που ξέρουν να κρατούν τις ισορροπίες και να συμβάλουν στη γλυκόπικρη αίσθηση που αποπνέει η ταινία.

Ταντουσάκ (Tadoussac)

Μια νεαρή κοπέλα ταξιδεύει σε μια κωμόπολη για να βρει τη μητέρα της, που την εγκατέλειψε όταν γεννήθηκε, ενώ η ίδια μόλις απέβαλε. Μέσα στα παγωμένα βορειοκαναδέζικα τοπία αναζητά τους αόρατους δεσμούς της μητρότητας που δένουν τις δυο γυναίκες, σε μια προσπάθεια κατανόησης της αντιστοιχίας. Κάμερα στο χέρι, κολλημένη επί τω πλείστων στη νεαρή πρωταγωνίστρια με το στρογγυλό εκφραστικό πρόσωπο, την οποία βλέπουμε αρχικά να περπατά στα χιονισμένα τοπία και να εργάζεται. Η γαλλόφωνη αυτή καναδέζικη ταινία βρίσκεται κοντά στο ύφος των Νταρντέν (Δυο μέρες Μια Νύχτα, το Άγνωστο Κορίτσι), βασίζεται στη φυσικότητα στην προσέγγιση, δεν επιδιώκει πρωτοτυπία αλλά ρεαλισμό και αργές σεναριακές νόρμες που περιφέρονται γύρω από το θέμα. Εδώ ξύνουν αρκετή ώρα την επιφάνεια, χωρίς να εμβαθύνουν ή να σκύψουν πάνω από την ουσία ή τους χαρακτήρες, παρά πολύ αργότερα, όταν φτάνουμε στον ειλικρινή και ουσιαστικό διάλογο, – που βγαίνει όμως αληθινός και αν καταφέρει να σας παρασύρει με τον βραδύκαυστο τρόπο που χτίζεται θα σας κρατήσει το ενδιαφέρον ως το τέλος.

Εκείνες οι Μακρυμαλλούσες Νύχτες (Those Long Haired Nights)

Στον απόηχο της δολοφονίας μιας τρανσέξουαλ, παρακολουθούμε στιγμιότυπα από τρεις σεξεργάτριες στην καθημερινότητα τους, σε μια εκδρομή στο χωριό, σε μια εμπλοκή.  Με ζωηρή φωτογραφία και γλυκό βλέμμα προσπαθεί να αποδώσει τη σημερινή κατάσταση στις Φιλιππίνες και να αφήσει αμιδρά το δικό του σχόλιο. Όπως μας είπε ο σκηνοθέτης στη συζήτηση που ακολούθησε ήθελε να δώσει το ύφος ενός ντοκιμαντέρ, μιας και βασίστηκε σε έρευνα και πραγματικές ιστορίες τρανσέξουαλ από τις οποίες πήρε συνέντευξη. Αρχικά ο σκοπός του ήταν να κάνει μια ταινία για τη δολοφονία, στην πορεία όμως το υλικό που βρήκε τον ώθησε να κάνει αυτό που τελικά μας παρουσίασε. Αξίζει να σημειωθεί ότι μας είπε ότι τελικά δεν επέλεξε τρανσέξουαλ να υποδυθούν τους εαυτούς τους αλλά ηθοποιούς και μάλιστα ότι και οι τρεις ηθοποιοί που εναρκώνουν τις τρανς είναι στην πραγματικότητα άντρες, στην πραγματική ζωή ο ένας γκέι και οι άλλοι δυο straight. Σε ερώτηση του κοινού διευκρίνησε ότι η κοπέλα που επιστρέφει στο χωριό της είναι ουσιαστικά μια λεσβία και παραμένει ερωτευμένη με την κοπέλα που τα είχαν παλιά, ενώ η οικογένεια της μοιάζει να την αποδέχεται μόνο εφόσον τους στέλνει λεφτά, ενώ γενικότερα δε τη σέβεται καθόλου. Τέλος, τόνισε ότι φαίνεται ότι η κοινωνία στις Φιλιππίνες δείχνει αποδέχεται τα διεμφυλικά και τρανς άτομα, όμως τις σπρώχνει καθημερινά στο περιθώριο, μόνο ως εργάτριες του σεξ, δε μπορούν να κάνουν αίτηση για οποιαδήποτε άλλη θέση εργασίας.

Tom of Finland

Η πραγματική ιστορία του ομοφυλόφιλου καλλιτέχνη που με τα σκίτσα του έγινε μία από τις πιο σημαντικές φιγούρες της LGBT κοινότητας. Ο λόγος για τον αποκαλούμενο «Tom of Finland», έναν ζωγράφο που στη μεταπολεμική Φινλανδία αψήφησε τον συντηριτισμό της εποχής για να ανοίξει το δικό του δρόμο. O Ντόμε Καρουκόσι σκηνοθετεί μια μάλλον κλασική βιογραφία που παρά την ενδιαφέρουσα ιστορία που κρύβει από πίσω, δεν παύει να μην μπορεί να ξεφύγει από αρκετές από τις παγίδες του είδους: μια βαρετή σχεδόν γραμμική αφήγηση και το κακό μακιγιάζ όσο μεγαλώνει ο κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας -κάτι που αποσπά την προσοχή από όσα γίνονται επί της οθόνης. Φιλότιμη η προσπάθεια που κάνει ο ηθοποιός Πέκκα Στρανγκ -ο οποίος ερμηνεύει τον καλλιτέχνη. Θα μπορούσε, πάντως, η ταινία να ωφεληθεί και από ένα πιο σφιχτό μοντάζ.

Ο Κύκνος (the Swan)

Ένα κορίτσι που η οικογένειά της θεωρεί ατίθασο στέλνεται στην εξοχή. Εκεί θα συναντήσει τον εργάτη της οικογένειας που τη φιλοξενεί, καθώς και την κόρη της οικογένειας που μοιάζει να κρύβει ένα μυστικό. Αυτά που θα δει και θα ακούσει θα την οδηγήσουν στην ενηλικίωση με τρόπο σκληρό. Η σκηνοθέτις Άουσα Χέλγκα Χιόρλεϊφσον προσπαθεί να ασχοληθεί με πολλά και διαφορετικά ζητήματα (όπως η σχέση της μικρής με την οικογένειά της, το δράμα της κόρης της οικογένειας, η ενασχόληση του βοηθού στη φάρμα με το γράψιμο). Μέσα σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσει κανείς τη λανθασμένη επιλογή της σχεδόν ερωτικής προσέγγισης του εργάτη και του 9χρονου κοριτσιού (που κορυφώνεται με το λογύδριο περί «όταν μεγαλώσεις και είσαι σε έναν δυστυχισμένο γάμο»). Η ταινία διαθέτει εντυπωσιακή φωτογραφία που ενισχύεται από τα υπέροχα τοπία της υπαίθρου.