59ο ΦΚΘ: Η άνθιση του ελληνικού σινεμά
Εξαιρετικά αισιόδοξα τα νέα για το ελληνικό σινεμά: κάθε φέτος και καλύτερα! Δεν είναι μόνο η πορεία στα ξένα φεστιβάλ, αλλά και το επίπεδο των ελληνικών ταινιών που ολοένα και βελτιώνεται, δημιουργώντας συνθήκες για ένα ενδιαφέρον κινηματογραφικό τοπίο. Το καλειδοσκόπιο ταινιών στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το αποδεικνύει. Εμείς είδαμε κάποιες από αυτές:
Ακίνητο ποτάμι
Ο Πέτρος και η Άννα ζουν στη Σιβηρία όπου ο Πέτρος έχει αναλάβει τη δουλειά του περιβαλλοντικού συμβούλου μιας εταιρείας. Όταν η Άννα μαθαίνει ότι είναι έγκυος παρά το γεγονός ότι εκείνη και ο Πέτρος δεν έχουν κάνει σεξ τους τελευταίους έξι μήνες, η σχέση τους θα δοκιμαστεί. Ένα πρότζεκτ πάθους για τον Άγγελο Φραντζή είναι το Ακίνητο Ποτάμι, μια ταινία που ετοίμαζε εδώ και αρκετά χρόνια και βρίσκει με τον καλύτερο τρόπο τον δρόμο της προς την οθόνη. Η λογική (ο Πέτρος θα θεωρήσει ότι η Άννα τον απάτησε) θα συγκρουστεί με την πίστη (η Άννα επιμένει ότι του ήταν πιστή και θα πιστέψει ότι έγινε ένα θαύμα). Η έννοια της πίστης (συζυγικής, θρησκευτικής) βρίσκεται στο επίκεντρο της ταινίας, με τον Φραντζή να μην ενδιαφέρεται να δώσει τις απαντήσεις, αλλά να αναρωτηθεί για τον τρόπο που επιλέγουν οι άνθρωποι να ερμηνεύσουν το ίδιο γεγονός. Κάθε σκηνή, κάθε επιλογή σεναριακή μοιάζει μελετημένη και απαραίτητη -για παράδειγμα η σκηνή που η Άννα ασφυκτιά βγάζει τα ρούχα της για να μείνει με το φανελάκι μέσα στο κρύο. Σημαντικό ρόλο παίζει, φυσικά, το τοπίο: στις απέραντες χιονισμένες εκτάσεις όλα τα συναισθήματα και οι σκέψεις μοιάζουν να εντείνονται για τους δύο ήρωες που μένουν εγκλωβισμένοι στις αρχικές τους εμμονές, τις οποίες καλούνται να ξεπεράσουν (αν τα θα τα καταφέρουν το μαθαίνουμε στο τέλος της ταινίας). Ιδανικό και το ταίριασμα των δύο πρωταγωνιστών και ο θεατής δεν χορταίνει να βλέπει την Κάτια Γκουλιώνη στη μεγάλη οθόνη: τον τρόπο που γελά, που κλαίει, που προσεύχεται. Ένα υπέροχα κινηματογραφικό πρόσωπο. Το Ακίνητο Ποτάμι δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από άλλες ευρωπαϊκές παραγωγές και αποτελεί κατά τη γνώμη μου όχι μόνο μία από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες της χρονιάς, αλλά και μία από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες των τελευταίων χρόνων.
Αγγελική Στελλάκη
The Waiter
Εντυπωσιακό σκηνοθετικό ντεμπούτο από τον Στηβ Κρικρή που κινείται σε νεο-νουάρ μονοπάτια, συνδυάζοντας στοιχεία από το σινεμά του Ντέιβιντ Λιντς με… τα Μικρά Εγκλήματα Μεταξύ Φίλων. Κεντρικός ήρωας της ταινίας είναι ο 40χρονος Ρένος (Άρης Σερβετάλης), ένας επαγγελματίας σερβιτόρος σε μεγάλο ζαχαροπλαστείο της Αθήνας, του οποίου κάθε μέρα μοιάζει βασανιστικά με την προηγούμενη. Ο Ρένος σιδερώνει τα ρούχα του, γυαλίζει τα παπούτσια του, φεύγει κάθε πρωί την ίδια ώρα και συνεχίζει την ατάραχη ύπαρξή του. Μοναδικό του ενδιαφέρον μοιάζει να είναι το σχεδίασμα των αγαπημένων του φυτών και η συλλογή φαινομενικά άχρηστων πληροφοριών. Όταν βρίσκει έναν ξένο στο διαμέρισμα του γείτονά του, η ζωή του θα αλλάξει. Μια δολοφονία και η γνωριμία με μια γυναίκα θα ταράξουν την ατάραχη ζωή του και θα τον αναγκάσουν να βγει από το καβούκι του. Εξαιρετικό στήσιμο πλάνων από τον Κρικρή που ξέρει πώς να δημιουργεί όμορφες εικόνες τόσο εσωτερικού χώρου (όπως το εντυπωσιακό καταπράσινο διαμέρισμα του Ρένου), αλλά και εξωτερικού (οι σκηνές στη λίμνη Δόξα). Η εικόνα υπερισχύει, βέβαια, της ιστορίας -η οποία δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπη. Ο Άρης Σερβετάλης είναι από τους σπουδαιότερους Έλληνες ηθοποιούς και θεωρώ ότι είναι από τους ηθοποιούς που θα μπορούσαν να κάνουν καριέρα και εκτός Ελλάδας. Εδώ ερμηνεύει ιδανικά τον τύπο που έχει συμβιβαστεί με τη μοίρα του και τη ζωή του και είναι ενδιαφέρουσα η αντίθεση με τον Γιάννη Στάνκογλου που εδώ ερμηνεύει έναν διαφορετικό κακό (λάτρη της καλής κουζίνας).
Αγγελική Στελλάκη
Η Δουλειά της
Με μια tour de force γυναικεία ερμηνεία από τη Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, η ταινία του Νικολά Λαμπό μιλά για την Ελλάδα της κρίσης και της ανεργείας. Η Παναγιώτα είναι μια γυναίκα αγράμματη, της οποίας η οικογένεια τα φέρνει δύσκολα βόλτα. Θα πιάσει δουλειά σε ένα συνεργείο καθαρισμού και για πρώτη φορά θα δει τα δικά της χρήματα να μπαίνουν στην τσέπη της. Η ζωή της θα επηρρεαστεί με μικρούς, αλλά καθοριστικούς τρόπους. Ο Λαμπό κάνει μια κοινωνική ταινία που πολλούς θα ενδιαφέρει. Η Δουλειά της είναι μια ταινία κεντρικής ερμηνείας και η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου κουβαλά στους ώμους της όλο το βάρος αυτής της γυναίκας που επιθυμεί να ορίσει τον εαυτό της με έναν τρόπο διαφορετικό από ότι έχει συνηθίσει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Σίγουρα υπάρχουν κλισέ στην ταινία (ο προσβλητικός σύζυγος για παράδειγμα) και η υπερβολική αναφορά στην κρίση (μέσα από τις ειδήσεις των ραδιοφώνων για παράδειγμα) μοιάζει υπερβολική. Αυτό είναι, πάντως, το κοινωνικό σινεμά που χρειαζόμαστε στην Ελλάδα και μάλιστα ένα κοινωνικό σινεμά στην απλή και ουσιαστική εκδοχή του.
Αγγελική Στελλάκη
Φυγαδεύοντας τον Χέντριξ
Ο Γιάννης έχει χωρίσει από την γυναίκα που αγαπά, χρωστάει χρήματα σε κάτι επικίνδυνους τύπους και ενοίκια στη σπιτονοικοκυρά του. Λίγο πριν εγκαταλείψει την Κύπρο, αναζητώντας καλύτερη τύχη στην Ολλανδία, ο Γιάννης θα χάσει τον Τζίμι, τον σκύλο του, ο οποίος μέσα από τη Νεκρή Ζώνη θα περάσει στα κατεχόμενα. Ο σκύλος θα βρεθεί, αλλά όταν ο Γιάννης διαπιστώσει ότι λόγω του ιδιαίτερου καθεστώτος που υπάρχει στο νησί δεν μπορεί να τον φέρει πίσω, θα κάνει τα πάντα για να περάσει τον Τζίμι στην άλλη πλευρά.
Βραβευμένη στο Φεστιβάλ της Tribeca, η ταινία του Μάριου Πιπερίδη σχολιάζει με τρόπο χιουμοριστικό και καυστικό την κατάσταση στην Κύπρο. Δεν λείπει η απαραίτητη δόση ελληνοτουρκικής φιλίας, καθώς και η αρχική αντιπαλότητα που θα δώσει τη θέση της στη συνεργασία. Όλα αυτά, όμως, δίνονται με έναν τρόπο ανθρώπινο και συγκινητικό. Πολύ καλή στον ρόλο της η Βίκυ Παπαδοπούλου, αν και ορισμένοι από τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές της ταινίας θα μπορούσαν να δουλέψου λίγο περισσότερο τους ρόλους τους.
Αγγελική Στελλάκη
Η Δεξιά Τσέπη του Ράσου
(The Right Pocket of the Robe)
Η ταινία Γιάννη Λαπατά ήταν μια αναπάντεχη έκπληξη και προσωπικά για εμένα ήταν η ταινία που λάτρεψα περισσότερο από όσες τελικά παρακολούθησα στο φεστιβάλ. Στο επίκεντρο της ιστορίας ένας ιερομόναχος, ο τελευταίος που έχει απομείνει σε ένα απομονωμένο γραφικό μοναστήρι σε ένα νησάκι. Όλοι οι άλλοι έχουν φύγει ή έχουν πεθάνει. Μόνη του παρέα η Σίσσυ, η μικρή σκυλίτσα του που είναι έγκυος. Όμως η μοίρα το είχε και μετά τη γέννα η μοναδική του παρέα πεθαίνει, μάλιστα την ίδια μέρα που πεθαίνει ο αρχιεπίσκοπος (Χριστόδουλος). Τα τρία κουταβάκια που έφερε στη ζωή χωρίς τη μάνα τους είναι καταδικασμένα να πεθαίνουν κι αυτά το ένα μετά το άλλο. Ο πόνος κάνει τον μοναχό να αναθεωρήσει όλη τη ζωή του και τη βάση της πίστης του.
Μια υπέροχα δοσμένη ταινία που ασκεί έντονη κριτική στον κλήρο, αλλά αναθεωρεί και επαναπροσδιορίζει τους όρους και το ρόλο της πίστης στην σύγχρονη εποχή, είναι μια ταινία που θα απολαύσουν εξίσου θρήσκα και μη θρήσκα άτομα. Ο κεντρικός πρωταγωνιστής είναι φανταστικός και η φωνή του σπαραχτική, ικανή να λυγίσει κάθε καρδιά θεατή. Οι δε φιλόζωοι είναι αδύνατο να κρατήσουν τα δάκρυα τους στο έντονο δράμα του μοναχού που έχασε το μοναδικό φίλο και σύντροφο του, ενώ παράλληλα με την ιερή οικογένεια υπάρχει και η επίγεια οικογένεια του, αυτή που δημιούργησε με τη σκυλίτσα. Αυτό επειδή ως προς τα κουτάβια ο μοναχός νοιώθει ουσιαστικα μια πατρική υποχρέωση, ίσως πιο ιερή από το να τελέσει με ακρίβεια το καθημερινό πρόγραμμα της ιεροσύνης του.
Ο έξυπνος τίτλος, η Δεξιά Τσέπη του Ράσου (ίσως παρερμηνευτεί αρχικά ότι πρόκειται για περίπτωση χρηματισμού) αποδίδεται πιο εύστοχα στα αγγλικά εφόσον η δεξιά τσέπη (the Right Pocket) σημαίνει ταυτόχρονα η «σωστή» τσέπη, που δεν είναι άλλη από την τσέπη που κρύβει ο μοναχός το τελευταίο κουτάβι για να το έχει μονίμω πάνω του και το ζεσταίνει με το σώμα του, δίνοντας μια ωραία κωμική χροιά στην ταινία. Ωραία κινηματογράφιση, η σκηνοθεσία ίσως θα μπορούσε να αφεθεί λίγο περισσότερο. Έχει υπέροχη φωτογραφία, το μοντάζ που από τη μια μπλέκει ωραία τη voice-over αφήγηση του πρωταγωνιστή με όσα λέει on camera, αλλά και την ωραία μίξη σκηνικών, νησιού και μεγάλου μέρους γυρισμάτων που έγιναν στην Αττική.
Αντώνης Γκούμας
