75 χρόνια Casablanca…
Υπάρχει εκείνη η μαγική σκηνή στην Καζαμπλάνκα, η στιγμή της συνάντησης των πρώην εραστών, Ρικ και Ίλσα. Εκείνη βρίσκεται στο μπαρ του πρώτου και ζητάει από τον πιανίστα Σαμ να παίξει το As Time Goes By. Στην αρχή εκείνος αρνείται. «Δεν ξέρω τι εννοείτε, κυρία Ίλσα» της λέει. Τελικά υποκύπτει στις πιέσεις της και τότε μπαίνει μέσα ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ. «Σαμ, σου είπα ποτέ να μην παίξεις…»
Κάπως έτσι, με έναν τρόπο απλό, γράφεται -75 χρόνια πριν- η μεγαλύτερη ερωτική ιστορία του παγκόσμιου σινεμά. Μια ιστορία που θαρρείς ότι τα έχει όλα: πόλεμο, συγκίνηση, εξωτικά τοπία (εκτυλίσσεται στην Καζαμπλάνκα στο Μαρόκο).
Η ταινία βασίστηκε στο θεατρικό των Μάρεϊ Μπάρνετ-Τζόαν Άλισον «Everybody comes to Rick’s».
Ξεκίνησε σαν ένα συνηθισμένο φιλμ προπαγάνδας αλλά τελικά έγινε μια από τις πιο ρομαντικές ταινίες όλων των εποχών.
Η πρώτη επιλογή του παραγωγού, Χαλ Ουόλις για σκηνοθέτη ήταν ο Ουίλιαμ Ουάιλερ. Όμως, αυτό τελικά δεν προχώρησε και τότε στράφηκε στον φίλο του, Μάικλ Κερτίζ.
Ο Χαλ Ουόλις θυμάται: «Στη δεκαετία μεταξύ ΄30-’40 ο Κερτίζ σκηνοθέτησε 45 ομιλούσες ταινίες. Μπορεί να ήταν ένα συνονθύλευμα από μελοδράματα, ταινίες τρόμου, πειρατικές, γουέστερν και γκανγκστερικές… Αλλά όλες του οι ταινίες είχαν κάτι κοινό. Τις έφτιαχνε πάντα στην ώρα τους, σπάνια ξεπερνούσε το μπάτζετ και συνήθως πάντα έφερναν λεφτά στο ταμείο…».
Τον Φεβρουάριο του 1942 ο Ουόλις συζήτησε το έργο με δύο από τους καλύτερους σεναριογράφους του στούντιο, τους αδελφούς Έπσταϊν.
Αυτοί κατενθουσιάστηκαν: «Πιστέψαμε ότι το θεατρικό μπορούσε να γίνει μια υπέροχη ταινία. Είχε πολύ «ζουμί». Και λατρεύαμε τον χαρακτήρα που θα υποδυόταν ο Μπόγκαρτ» είπε ένα από τους αδελφούς.
Παράλληλα, κλήθηκε ο πιο πολιτικοποιημένος Χάουαρντ Κοτς να κάνει τη δική του συμβολή στο σενάριο, καθώς και ο Κέισι Ρόμπινσον.
Στην περίπτωση της Καζαμπλάνκα η πολυφωνία λειτούργησε δημιουργικά, καθώς καθένας από τους σεναριογράφους «έβλεπε» και κάτι καινούριο στην ιστορία του Ρικ και της Ίλσα και το ενσωμάτωνε στο σενάριο.
Μετά την επιλογή του σκηνοθέτη και των σεναριογράφων ήρθε η ώρα για την επιλογή του καστ.
Παρά την αρχική φήμη ότι τον πρωταγωνιστικό ρόλο θα είχε ο Ρόναλντ Ρίγκαν, ο παραγωγός της ταινίας, Χαλ Ουόλις, είχε τον Μπόγκαρτ στο μυαλό του από την πρώτη στιγμή. Οι παραγωγοί είχαν σκεφτεί αρχικά στο ρόλο της Ίλσα, τη Γαλλίδα σταρ Μισέλ Μοργκάν. Επέλεξαν όμως τελικά την Ίνγκριντ Μπέργκμαν. Και τα υπόλοιπα ανήκουν στην κινηματογραφική ιστορία.
Στη δίνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Καζαμπλάνκα αποτελεί σταυροδρόμι όλων των λαών, που ψάχνουν μια διέξοδο από τα δεινά της Ευρώπης και ένα εισιτήριο προς την ελεύθερη Αμερική. Εδώ βρίσκουν καταφύγιο πολιτικοί πρόσφυγες, τυχοδιώκτες, απατεώνες, καταζητούμενοι, καιροσκόποι, αντιστασιακοί, ένα σωρό διαφορετικοί άνθρωποι, που όλοι τους αναζητούν μια ελπίδα για επιβίωση. Εδώ βρίσκεται και ο Ρικ, ένας Αμερικανός ιδιοκτήτης ενός κλαμπ. Ο Ρικ είναι φαινομενικά κυνικός, απόμακρος και σκληρός. Μια μέρα εμφανίζεται στο κλαμπ του η πρώην αγαπημένη του, Ίλσα, με την οποία έζησε έναν μεγάλο έρωτα στο Παρίσι, λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος. Τότε, η Ίλσα τον είχε εγκαταλείψει ανεξήγητα. Ο λόγος ήταν ο σύζυγός της, Βίκτωρ Λάζλο, ένας θρυλικός αντιστασιακός, που καταζητείται από τους ναζί.
Ίσως να μην υπάρχει άλλη ταινία που να έχει εντυπωθεί τόσο έντονα στη συλλογική μνήμη. Από τις ατάκες, μέχρι τα τραγούδια, από τα πλάνα, μέχρι τους πρωταγωνιστές της, η Καζαμπλάνκα είναι ένα κλασικό αριστούργημα, από την αρχή έως το τέλος.
Το βεβαιώνει η μουσική του Μαξ Στάινερ και το τραγούδι As Time Goes By του Χέρμαν Χάπφελντ, τα ομιχλώδη και γεμάτα αγωνία πλάνα, η θερμή υποδοχή της ταινίας.
Λέγεται ότι η Μπέργκμαν δεν ήξερε μέχρι και την τελευταία στιγμή ποιον από τους δύο ήρωες (τον σύζυγο της ή τον εραστή της) θα ακολουθούσε τελικά.
Με εισπράξεις 3,7 εκατομμυρίων δολαρίων, η Καζαμπλάνκα αποτέλεσε μια από τις εμπορικότερες ταινίες του 1943. Το 1944 κατέκτησε 3 βραβεία Όσκαρ (διασκευασμένου σεναρίου, σκηνοθεσίας και καλύτερης ταινίας) και ήταν υποψήφια για άλλα πέντε.
Μεταπολεμικά, και ύστερα από το θάνατο του Μπόγκαρτ το 1957, η ταινία άρχισε να προβάλλεται ξανά σε αφιερώματα στο Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης.
Κάπως έτσι έγινε γνωστή ως η μεγαλύτερη ιστορία αγάπης στη μεγάλη οθόνη και μάλιστα ψηφίστηκε ως η τρίτη καλύτερη αμερικανική ταινία όλων των εποχών από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου. Πρώτη ήρθε ο Πολίτης Κέιν και δεύτερος ο Νονός.
Η Καζαμπλάνκα, βέβαια, μένει κλασική εξαιτίας της αγάπης του κοινού για αυτή, εξαιτίας της συγκίνησης που καταφέρνει και προκαλεί ακόμα -75 χρόνια μετά- στους θεατές της. Γιατί για αυτούς τους θεατές, η δημιουργία της ήταν «η αρχή μιας υπέροχης φιλίας».
