26ο ΠΕΚ: Η Αλίκη στις πόλεις, Αlice in den städten
Σημασία έχει το ταξίδι, όχι ο προορισμός
Με την “Αλίκη στις πόλεις” του Βιμ Βέντερς, αυθεντική ταινία δρόμου, συνεχίζεται το 26ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου.
Ένας Γερμανός δημοσιογράφος, διασχίζει την Αμερική, παρέα με την φωτογραφική του μηχανή με σκοπό να εμπνευστεί μια ιστορία. Όμως, έχει χάσει την έμπνευσή του. Καθώς τα χρήματα του έχουν σχεδόν τελειώσει, αποφασίζει να γυρίσει πίσω στη Γερμανία. Όμως πτήσεις για τη Γερμανία δεν υπάρχουν, μιας και οι ελεγκτές εδάφους απεργούν και ο κοντινότερος προορισμός είναι το αεροδρόμιο του Άμστερνταμ. Στο αεροδρόμιο, γνωρίζει μια νέα γυναίκα με την κόρη της Αλίκη.
Είναι άλλωστε και το μοναδικό όνομα που ο θεατής συγκρατεί στην ταινία. Δεν θυμάμαι καν αν ακούστηκε το όνομα του δημοσιογράφου ή της μητέρας της Αλίκης. Η νέα γυναίκα του ζητά να προσέξει για λίγο την κόρη της, όμως εξαφανίζεται και με ένα σημείωμα παρακαλεί τον νεαρό Γερμανό, να πάρει την κόρη της στο Άμστερνταμ και θα τους συναντήσει εκεί την επόμενη μέρα.
Ο δημοσιογράφος και η Αλίκη πετούν μαζί στο Άμστερνταμ, η μητέρα φυσικά δεν εμφανίζεται ξανά στην ταινία. Αποφασίζουν να βρουν την γιαγιά της Αλίκης. Δύσκολο. Δεν θυμάται που μένει. Και η αναζήτηση αρχίζει στην Γερμανική επαρχία. Καταλήγουν κάπου στο Βούπερταλ και συνεχίζουν και συνεχίζουν.
Ανάμεσα στους δυο, αναπτύσσεται μια σχέση εμπιστοσύνης, φιλίας, ενδιαφέροντος, μια σχέση που δεν είναι πατρική εμπερικλείει όμως κάτι το πατρικό, ίσως την φιγούρα του άντρα και την ευθύνη με την οποία αυτός αναλαμβάνει την Αλίκη.
Από κάποιο σημείο και μετά καταλαβαίνεις ότι δεν έχει νόημα η κατάληξη, αλλά αυτό που ήδη ζεις. Ένα απλό σενάριο γίνεται εφαλτήριο και δικαιολογία για περιπλάνηση και συναισθηματισμό. Πάντα ανθρώπινο, αλλά ποτέ επιτηδευμένο στις προθέσεις του, με προσεχτική επεξεργασία της παιδικής ψυχοσύνθεσης. Τρομερή ασπρόμαυρη φωτογραφία από τον Robby Muller, που καθόλου τυχαία (και από πλευράς επιρροών) έγινε ο αγαπημένος φωτογράφος του Jim Jarmusch.
Ο Έρνστ Βίλχελμ Βέντερς, όπως είναι το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε στις 14 Αυγούστου του 1945 στο Ντίσελντορφ και μεγάλωσε στο Όμπερχαουζεν, όπου ο πατέρας του εργαζόταν ως γιατρός. Ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα του σπούδασε Ιατρική και Φιλοσοφία στο Μόναχο, το Φράιμπουργκ και το Ντίσελντορφ. Διέκοψε τις σπουδές του και το 1966 μετακόμισε στο Παρίσι για να γίνει ζωγράφος, απέτυχε όμως στις εισαγωγικές εξετάσεις στην Ακαδημία Τεχνών. Έτσι εργάστηκε ως λιθογράφος στο εργαστήρι του Αμερικανού καλλιτέχνη Τζόνι Φρίντλαντερ. Εκείνη την περίοδο έγινε τακτικός επισκέπτης της Γαλλικής Ταινιοθήκης βλέποντας πέντε ταινίες την ημέρα.
Επιστρέφοντας στη Γερμανία το 1967, έγινε δεκτός στη Σχολή Κινηματογράφου του Μονάχου (Hochschule für Fernsehen und Film), η οποία μόλις είχε ιδρυθεί. «Ήταν η εποχή της επανάστασης. Αμφισβητούσαμε τους καθηγητές και διαμορφώναμε μόνοι μας το πρόγραμμα σπουδών», λέει ο ίδιος για εκείνη την περίοδο. Ανάμεσα στο 1967 και το 1970, παράλληλα με τις σπουδές του, ο Βέντερς εργάστηκε σαν κριτικός κινηματογράφου και συνεργάστηκε με την κινηματογραφική επιθεώρηση Filmkritik, την ημερήσια εφημερίδα του Μονάχου Süddeutsche Zeitung, το περιοδικό Twen και το Spiegel. Την ίδια περίοδο, έκανε πολλές μικρού μήκους ταινίες και το «καυτό» ’68 συνελήφθη κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης και φυλακίστηκε.
Η επαγγελματική του καριέρα εγκαινιάζεται με τον Φόβο του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτι (1971), που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Πέτερ Χάντκε και αφηγείται την ιστορία ενός επαγγελματία τερματοφύλακα που εγκαταλείπει ξαφνικά την ομάδα του στη διάρκεια ενός ποδοσφαιρικού αγώνα και ξεκινά μια οδύσσεια. Ταινία περιπλάνησης ενός ατόμου χωρίς ταυτότητα, ένα έργο για τα σύνορα, το όνειρο της Αμερικής, την απουσία συναισθημάτων και το πάθος του κινηματογράφου.
Το 1971 μαζί με άλλους 14 Γερμανούς κινηματογραφιστές, μεταξύ των οποίων τον Φασμπίντερ, ίδρυσε μια κοινοπραξία με το όνομα: «Filmverlag der Autoren», που έγινε ο πυρήνας του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου.
Tο 1987 o Βέντερς γύρισε Τα φτερά του έρωτα, που διακρίθηκε στις Κάννες, με το βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας και του έφερε ευρύτατη αποδοχή. Αυτή η ταινία, με έντονο συναισθηματικό και μεταφυσικό χαρακτήρα, παρακολουθεί δύο αγγέλους στο διαιρεμένο Βερολίνο, και εμπεριέχει όλη την ιστορία της πόλης πριν από την πτώση του τείχους.
Ο Βιμ Βέντερς αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, είναι μέλος της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου και, από το 1993, καθηγητής στη Σχολή Κινηματογράφου του Μονάχου. Σήμερα μοιράζει τη ζωή του ανάμεσα στο Λος Άντζελες και το Βερολίνο, μαζί με τη σύζυγό του Ντονάτα Βέντερς.
Φιλμογραφία του Βέντερς
2007 Invisibles
2005 Μην ξαναγυρίσεις
2004 Η γη της επαγγελίας
2003 The Soul of a Man
2002 Ten Minutes Older: The Trumpet (2002) (segment “Twelve Miles to Trona”)
2002 Viel passiert
2000 The Million Dollar Hotel
1999 Buena Vista Social Club
1997 Το τέλος της βίας
1995 Οι αδερφοί Σκλαντανόφσκι
1995 Πέρα από τα σύννεφα
1994 Lisbon Story
1993 Τόσο μακριά, τόσο κοντά
1992 Αρίσα, Η αρκούδα και το πέτρινο δαχτυλίδι
1991 Μέχρι το τέλος του κόσμου
1990 Red Hot and Blue (1990) (TV)
1989 Σημειώσεις για τις πόλεις και τα ρούχα
1987 Τα φτερά του έρωτα (Der Himmel über Berlin)
1985 Tokyo-Ga (1985)
1985 Reverse Angle (TV)
1984 Παρίσι, Τέξας
1982 Η κατάσταση των πραγμάτων
1982 Ιδιωτικός ντετέκτιβ
1982 Δωμάτιο 666
1980 Αστραπή πάνω από το νερό
1977 Ο Αμερικάνος φίλος
1976 Στο πέρασμα του χρόνου
1975 Λάθος κίνηση
1974 Η Αλίκη στις πόλεις
1973 Το πορφυρό γράμμα
1971 Ο Φόβος του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτι
1970 Summer in the City
1969 3 American LPs (μ.μ.)
1969 Alabama: 2000 Light Years from Home (μ.μ.)
1968 Polizeifilm (TV)
1968 Silver City revisited (μ.μ.)
1968 Same Player Shoots Again (μ.μ.)
1968 Klappenfilm (1968)
1968 Victor I.
1967 Schauplätze (μ.μ.)
