Πεθαίνοντας από ομορφιά
Σ’ έναν κόσμο αυξανόμενων οικονομικών ανισοτήτων, απροκάλυπτα επιθετικού καπιταλισμού και αυθαιρεσίας, η ταινία της Jessica Hausner AMOUR FOU/MAD LOVE φαντάζει ή σαν αισθητική όαση ή σαν η απόλυτη ύβρις. ‘Υβρις προς τους ανθρώπους της καθημερινότητας , του ευέλικτου ωραρίου και των μισθών- «έναντι», διότι μας παρουσιάζει καλοζωισμένους ανθρώπους, που γενήθηκαν στα μετάξια και τα ζεστά δωμάτια να επιθυμούν διακαώς να πεθάνουν.
Η ταινία είναι διαμάντι από άποψη καλλιτεχνικής δ/νσης , φωτογραφίας, κοστουμιών, σκηνικών. Με γυρίσματα σε Λουξεμβούργο, Αυστρία και Γερμανία, εστιάζει στον χρόνο θανάτου του Ρομαντικού ποιητή, θεατρικού συγγραφέα και διηγηματογράφου Heinrich von Kleist ο οποίος έδωσε τέλος στη ζωή του το Νοέμβριο του 1811 μαζί με την Ενριέττα Φόγκελ. Ο Kleist επιθυμεί να πεθάνει γιατί «η ψυχή μου πάσχει από κόπωση και μοναξιά» όπως δηλώνει, και ψάχνει παρέα στο εγχείρημά του. Η εκπληκτική φόρμα, και ομορφιά των πλάνων αυτής της ταινίας, καθένα εκ των οποίων θυμίζει πίνακα ζωγραφικής, μοιάζει σα να πνίγει την ουσία και κωμικοτραγικότητα της ιστορίας που αφηγείται: ο καλοζωϊσμένος αν και πλέον άνευ χρημάτων, συγγραφέας Heinrich υποφέρει ψυχικά, το διαλαλεί όπου βρεθεί κι όπου σταθεί , ώσπου από μία περίεργη έκβαση της κατάστασης της Ενριέττας Φόγκελ, ανακαλύπτει μία σύντροφο – επιτέλους- στην απονενοημένη πράξη του. Η πλούσια, καλή ζωή, η ζωή των προνομίων, του γεμάτου κελαριού και της πάντα αναμμένης σόμπας φαίνεται να προκαλεί ανεξήγητα, ιατρικώς, συμπτώματα στην ωραία Ενριέττα (πειστικότατη η Birte Schnoink) η οποία ενώ μέχρι πρότινος απέφευγε τον ποιητή λόγω της θανατόφιλης επιθυμίας του , τώρα φαίνεται να συνειδητοποιεί όσα της έλεγε, αφού κι αυτή βαδίζει στο μονοπάτι του θανάτου.
Επαρκέστατοι οι ηθοποιοί, με προεξάρχοντα τον Christian Friedel υποδυόμενο τον von Kleist , καταπληκτικό στήσιμο του κάθε πλάνου, ερεθιστικοί διάλογοι από φιλοσοφικο-κοινωνιολογικής άποψης, αλλά το μεγάλο μειονέκτημα αυτής της πανέμορφα φτιαγμένης ταινίας είναι ακριβώς το ότι μοιάζει με πανηγύρι της φόρμας έναντι της ουσίας. Αντι-ερωτικά , ξενέρωτα , καθωσπρέπει πρόσωπα της Πρωσικής αριστοκρατίας, που τρέμουν για το μέλλον της τάξης τους, έχουν ενημερωθεί για τα κοσμογονικά που συνέβησαν στη Γαλλία και ήδη ανησυχούν, επιδεικνύουν υπερβολική αβρότητα σε βαθμό εξαφάνισης της σωματικής επαφής (το ζεύγος Φόγκελ κοιμούνται σε πλαϊνά , χωριστά κρεβάτια και γενικά δεν έχουν διαχυτικότητα στις μεταξύ τους σχέσεις, μοιάζουν περισσότερο με αδέλφια παρά με συζύγους) και μοιάζουν να κρύβουν την απελπισία τους μέσα στα κομψά συρτάρια τους, στις ακριβές πορσελάνες και τους βελούδινους καναπέδες.
Η ταινία της Hausner είναι ιδανική για τους λάτρεις της ζωγραφικής και όσους εντυπωσιάζονται απ’ την πιστή αναβίωση παλαιότερων εποχών. Εικαστικά άψογη ασχολείται μ’ ένα μάλλον κωμικό περιστατικό , και παρά τον εκθαμβωτικό φορμαλισμό της, κατορθώνει να σπείρει ερωτήματα στο μυαλό του προσεκτικού θεατή: μήπως η επιθυμία κάποιου ν’ αποθάνει –όταν αναγγέλεται- είναι μεταμφιεσμένη δίψα για ζωή και συντροφικότητα; Τι είχε λοιπόν η Ενριέττα Φόγκελ και εντελώς ξαφνικά λιποθυμούσε; Μήπως όσα έλεγε κατά τη διάρκεια της ύπνωσής της, ήταν όσα αποτελούσαν την αληθινή Ενριέττα, και όχι αυτό το χαμηλότονο, κατάξανθο πλάσμα που δήλωνε «είμαι κτήμα του συζύγου μου»;
‘Όπως κι αν χαρακτηρίσουμε την δημιουργία της Hausner, ένα νομίζω είναι βέβαιο- πως σίγουρα κερδίζει μια περίοπτη θέση στη λίστα των καλλιτεχνικά άρτιων ταινιών. Λίγο δεν είναι.
