Αφιέρωμα της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης στον «τρομερό Δανό»

Δεινός κινηματογραφιστής, μέγας αιρετικός, ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια του σύγχρονου ευρωπαϊκού κινηματογράφου και πάντοτε απρόβλεπτος: Ο Δανός δημιουργός Λαρς φον Τρίερ έχει την τιμητική του αυτή την εβδομάδα στην Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, μέσα από το αφιέρωμα «Λαρς φον Τρίερ: Ο Δαιμόνιος Δανός».

Το αφιέρωμα, το οποίο θα πραγματοποιηθεί από την Πέμπτη 29 Ιανουαρίου έως και την Κυριακή 1η Φεβρουαρίου στην αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος (Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Α’, Λιμάνι), περιλαμβάνει τέσσερις ταινίες που αποτελούν σημαντικούς σταθμούς στην πορεία του σκηνοθέτη. Πρόκειται για τα ακόλουθα φιλμ: Το στοιχείο του εγκλήματος (1984), Europa (1991), Οι ηλίθιοι (1998) και Χορεύοντας στο σκοτάδι (2000).

Πρόγραμμα προβολών:

Πέμπτη 29/1

18.30 Οι ηλίθιοι

21.00 Europa

Παρασκευή 30/1

18.30 Χορεύοντας στο σκοτάδι

21.00 Το στοιχείο του εγκλήματος

Σάββατο 31/1

18.30 Europa

21.00 Χορεύοντας στο σκοτάδι

Κυριακή 1/2

18.30 Το στοιχείο του εγκλήματος

21.00 Οι ηλίθιοι

Οι ταινίες αναλυτικά:

Το στοιχείο του εγκλήματος, Δανία, 1984

O Φίσερ ανακαλείται από το Κάιρο στην Ευρώπη για να λύσει, με την αστυνομική του ιδιότητα, μια σειρά ανεξιχνίαστων τελετουργικών φόνων. Εφαρμόζοντας μια μέθοδο βασισμένη στο βιβλίο του παλιού δασκάλου του Όσμπορν που τιτλοφορείται «Το στοιχείο του εγκλήματος», ο Φίσερ θα προσπαθήσει να ανακαλύψει τον δολοφόνο μπαίνοντας σε μια επικίνδυνη διαδικασία ταύτισης μαζί του, αναπαριστώντας διαδρομές, κινήσεις, πράξεις και χειρονομίες, για να μπορέσει να φτάσει στις σκέψεις, στα κίνητρα και στις προθέσεις του. Η πρώτη μεγάλου μήκους του 28χρονου τότε σκηνοθέτη τράβηξε τα βλέμματα, γοητεύοντας τον θεατή με την κατάβαση του ήρωα στην κόλαση.

Europa, Δανία, 1991

Αμέσως μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, o Λέοπολντ Κέσλερ, ένας ιδεαλιστής αμερικανός με γερμανικές ρίζες, φτάνει στην υπό Αμερικανική κατοχή Γερμανία, θέλοντας να συμμετάσχει στην προσπάθεια ανοικοδόμησης της ηττημένης χώρας. Ο θείος του θα του βρει δουλειά ως οδηγός νυχτερινού τρένου στις γραμμές Zentropa. Όσο θα ταξιδεύει, γνωρίζοντας την κατεστραμμένη κατεχόμενη Γερμανία, ερωτεύεται την Καταρίνα, κόρη του Μαξ Χάρτμαν, ιδιοκτήτη της Zentropa. Παράλληλα, ο Λέοπολντ δεν θέλει να πάρει μέρος στη διαμάχη ανάμεσα στους συμμάχους και τους Γερμανούς. Όταν όμως ο Μαξ Χάρτμαν αυτοκτονεί, και ο Λέοπολντ πληροφορείται για την ύπαρξη μιας φιλοναζιστικής τρομοκρατικής ομάδας ονόματι “Werewolves”, η οποία δρα ενάντια στους συμμάχους και με την οποία σχετίζεται η Καταρίνα, θα αναγκαστεί εκ των πραγμάτων να πάρει θέση… Με το Europa, την τρίτη ταινία του, ο Λαρς φον Τρίερ, ολοκληρώνει την τριλογία πάνω στην πνευματική και ηθική παρακμή της Ευρώπης.

Οι ηλίθιοι, Δανία, 1998

Mια παρέα νεαρών αστών ζουν με κοινοβιακό τρόπο σε μια μεγάλη μονοκατοικία και μοιράζονται το ίδιο ενδιαφέρον για την ηλιθιότητα. Η ομάδα, θέλοντας να ανακαλύψει την ευτυχία μέσα από την «αθωότητα του χαζού» που κρύβει μέσα του κάθε άνθρωπος, εγκαθίσταται σε μια συνοικία πλουσίων της Κοπεγχάγης και αρχίζει να συμπεριφέρεται όπως τα άτομα με χαμηλή νοημοσύνη και νοητική υστέρηση. Εξωτερικεύοντας τον ηλίθιο χαρακτήρα του εαυτού τους, επιδιώκουν να ξεπεράσουν τις αναστολές τους και να αντιταχθούν στις συμβάσεις και στη «φυσιολογική» συμπεριφορά των μελών της κοινωνίας. Αυτή όμως, η «απελευθερωτική» δράση, λαμβάνει χώρα μονάχα όταν βρίσκονται σε δημόσιους χώρους και μέσα από τη σιγουριά της ομάδας. Όταν η Κάρεν – μια βασανισμένη νεαρή γυναίκα που κουβαλά το βαρύ φορτίο ενός θανάτου – τους συναντά και γίνεται μέλος της ομάδας, τα πράγματα θα πάρουν μια απρόβλεπτη τροπή, καθώς θα είναι η μόνη που θα κάνει ένα βήμα παραπέρα… Οι ηλίθιοι, πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία του Λαρς φον Τρίερ είναι γυρισμένη ολοκληρωτικά με βάση τους κανόνες του «Δόγματος ‘95», το οποίο αποτελεί ένα καλλιτεχνικό μανιφέστο-αντίδραση στην κουλτούρα του Χόλιγουντ, προϊόν έμπνευσης μιας ομάδας νέων δανών σκηνοθετών με πρωτεργάτη τον Τρίερ, που βάζει ουσιαστικά μια «ζώνη αγνότητας» στη διαδικασία δημιουργίας μιας ταινίας: η κάμερα στο χέρι (υποχρεωτικά), γυρίσματα αποκλειστικά σε φυσικούς χώρους, όχι κατασκευασμένα ντεκόρ, όχι τεχνητοί φωτισμοί, κανενός είδους εφέ κ.λπ.

Χορεύοντας στο σκοτάδι, Δανία – Γερμανία – ΗΠΑ – Σουηδία – Ισλανδία – Γαλλία, 2000

Η Σέλμα μια φτωχή Τσεχοσλοβάκα μετανάστρια στην Αμερική της δεκαετίας του ’60, με σοβαρό –κληρονομικό- πρόβλημα σταδιακής τύφλωσης, ζει σ’ ένα τροχόσπιτο μαζί με το μικρό γιο της και δουλεύει νυχθημερόν σ’ ένα εργοστάσιο, προσπαθώντας να μαζέψει όσο περισσότερα χρήματα μπορεί για να χειρουργηθεί το παιδί της, που έχει την ίδια πάθηση. Η Σέλμα κρατά την κατάστασή της μυστική, καθώς αν και η ίδια έχει ήδη φτάσει πολύ κοντά στο τελικό στάδιο, παριστάνει πως βλέπει κανονικά, προκειμένου να συνεχίσει να δουλεύει και να συγκεντρώσει το ποσό που απαιτείται για την εγχείρηση του παιδιού της. Μοναδική διέξοδος και διασκέδαση στην άχαρη ζωή της, είναι η παθιασμένη της αγάπη για τα χολιγουντιανά μιούζικαλ. Όταν δραπετεύει από τη σκληρή καθημερινότητά της μέσα από τον κόσμο των ονείρων, αυτά είναι αποκλειστικά μουσικοχορευτικές σκηνές με πρωταγωνίστρια την ίδια, ανάλογες με εκείνες των ταινιών που παρακολουθεί. Ένα άκρως συγκινητικό, δραματικό μιούζικαλ, με εξαιρετική ερμηνεία από τη Μπιορκ. Μεγάλη στιγμή ωριμότητας στην καριέρα του Τρίερ.