Πέρα από το Όνειρο (The Congress)
Ο σκηνοθέτης του Βαλς με τον Μπασίρ, που αναγνωρίστηκε όσο και πολεμήθηκε από τους ισραηλινούς συμπατριώτες του, καταπιάνεται με μια μελλοντολογική έκφανση του Φάουστ και αγγίζει το απόγειο της έμπνευσης. Μια καταπληκτική ταινία για τους λάτρεις του ψυχεδελικού, της επιστημονικής φαντασίας, αλλά και της φιλοσοφίας, που απευθύνεται σε σκεπτόμενο κοινό που δεν θέλει μασημένη τροφή.
Η ταινία είναι εμπνευσμένη από το βιβλίο επιστημονικής φαντασίας The Futurological Congress του Stanislaw Lem (συγγραφέα του Solaris). Είναι χωρισμένη σε 2 μέρη. Το πρώτο είναι live action και το δεύτερο κατά το πλείστον animation.
Μια ηθοποιός, μόνη μητέρα δυο παιδιών (η Ρόμπιν Ράιτ ερμηνεύει τον εαυτό της) καλείται να υπογράψει συμβόλαιο όπου πουλάει τον εαυτό της και τα δικαιώματα χρήσης της ιδιότητας του ηθοποιού για 20 χρόνια σε 3D μορφή στην μεγαλύτερη εταιρεία του θεάματος, την Miramount (ευφυής συνδυασμός miramax & paramount). Όταν παρέρχεται η εικοσαετία λαμβάνει πρόσκληση να πάει στην εταιρεία για ανανέωση κι από κει και πέρα θα μπει κι αυτή αλλά κι εμείς μαζί της στον φανταστικό animated κόσμο που έχουν φτιάξει. Εκεί ο Φόλμαν παίζει ‘εντός έδρας’ και ξεδιπλώνει όλη του τη φαντασία εμπνευσμένος από το βιβλίο αλλά και πετώντας υπονοούμενα κι αλληγορίες προς πολλές κατευθύνσεις σε κάθε ευκαιρία.
Έχοντας ως βασικό άξονα του έναν αγώνα στον οποίο διακυβεύεται η ίδια η ψυχή της κεντρικής ηρωίδας αγγίζει ένα θέμα που μπορεί να είναι περισσότερο επίκαιρο από όσο αρχικά φαντάζει. Το πέρασμα από το φιλμ στο animation γίνεται με τρόπο υπέροχο, συμβολίζοντας τη μετάβαση από το πραγματικό στο ονειρικό. Τα καρτουνίστικα σκίτσα των χαρακτήρων στον ονειρικό κόσμο είναι πολύ πετυχημένα παραπέμποντας άμεσα στα πραγματικά πρόσωπα. Εγωπάθεια, αυταρέσκεια, υστεροφημία και η τελική παραίτηση του ανθρώπου από τον έλεγχο του ίδιου του του εαυτού βρίσκονται στο επίκεντρο της ταινίας. Πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, νεοφασισμός στην κορυφή του καπιταλισμού και ανταρσία, είναι παράπλευρα δεινά που συναντά και δεν αφήνει ασχολίαστα. Μελλοντικές δυστοπικές σβάστικες εισβάλλουν σε ένα κατά τα άλλα αθώου ύφος καρτούν, που σε παλαιότερους gamers θα θυμίσει adventures της δεκαετίας του ’90 όπως Broken Sword και Monkey Island. Με αρκετές επιρροές, από το Wall των Pink Floyd ως το Matrix η ταινία έχει έντονη ποικιλομορφία που ίσως δυσκολέψει μερικούς να παραμείνουν στον παλμό της. Άκουσα από ορισμένους κριτικούς ότι αισθάνθηκαν σαν να είδαν πολλές ταινίες σε μια. Για εμένα που παρέμεινα στη ροή της μου φάνηκε εμπνευσμένη αρκετά, τόσο ώστε να την θεωρήσω μια από τις πολύ καλές επιστημονικής φαντασίας που έχω δει. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, δεν έχω διαβάσει ακόμα το βιβλίο (The Futurological Congress) κι έτσι δεν έχω πλήρη εικόνα, αλλά πιστεύω αν το πρόσεχε λίγο περισσότερο στο τέλος θα μιλάγαμε για ένα All-Time Classic αριστούργημα.
Περισσότερα για την ταινία – Συνάντηση με τον σκηνοθέτη:
Ο σκηνοθέτης μας τίμησε με την παρουσία του τη χώρα μας στις περσινές Νύχτες Πρεμιέρας, όπου πρωτοείδαμε την ταινία και συναντηθήκαμε με αυτόν τον απλοϊκό οραματιστή καλλιτέχνη. Πριν την προβολή έγινε βράβευση του σκηνοθέτη για το σύνολο της καριέρας του, γεγονός που όπως είπε χαριτολογώντας τον παραξένεψε λίγο μιας που πιστεύει ότι συνήθως απονέμεται σε κάποιον όταν σταματάει κι αυτός ελπίζει να κάνει μια-δυο ταινίες τουλάχιστον ακόμα. «Η ταινία αυτή είναι το πιο ατίθασο παιδί μου. Σαν ένα παιδί που σου δημουργεί προβλήματα, αλλά στην προσπάθειά σου να το διαπαιδαγωγήσεις καταλαβαίνεις ότι σε αντιπροσωπεύει πιο πολύ από όλα» είπε ο σκηνοθέτης, λέγοντας ότι η ταινία επιχειρεί ένα ταξίδι στον ίδιο μας τον εαυτό.
Μετά την προβολή, ιδιαίτερα ομιλητικός, μας είπε ότι μετά το Βαλς με τον Μπασίρ και την περιοδεία μαζί του, του πρότειναν να κάνει άλλες πολιτικές ή αντιπολεμικές ταινίες κι αυτός θέλοντας να ξεφύγει από όλα αυτά επέλεξε να κάνει μια ταινία επιστημονικής φαντασίας. Είχε από την αρχή στο μυαλό του ότι ήθελε να κάνει μια ταινία μοιρασμένη στα δυο, μισό φιλμ μισό animation. Λέγεται ότι ο Λεμ δεν συμπάθησε καμία μεταφορά βιβλίων του (ούτε ακόμα και από τον Ταρκόφσκι και τον Σόντεμπεργκ) κι έτσι δεν είχε το άγχος μην αποτύχει -εξάλλου, ο συγγραφέας είχε πεθάνει ένα χρόνο πριν την ολοκλήρωση της ταινίας.
Πρώτη επιλογή για πρωταγωνίστρια ήταν η Κέιτ Μπλάνσετ, με την οποία ξεκίνησαν να δουλεύουν, αν και μέσα του ο Άρι Φόλμαν αισθανόταν ότι κάτι δεν του ταίριαζε -του φαινόταν πολύ τέλεια για το ρόλο. Ένα βράδυ συνάντησε την Ρόμπιν Ράιτ κι έκλεισαν ραντεβού για να συζητήσουν το πρωί. Λόγω της διαφοράς ώρας ως το πρωί (Λος Αντζελες και Τελ Αβίβ) είχε ήδη δικά της προσχέδια να της δείξει σαν να το σχεδίασε εξαρχής για αυτήν κάτι που έκανε την Ράιτ να ενθουσιαστεί και να δεχτεί αμέσως να συμμετάσχει.
Προσπαθώντας να γυρίσει την σκηνή του motion capture ήθελε να φτιάξει ένα αντίστοιχο μελλοντολογικό μηχάνημα όταν πληροφορήθηκε από το στούντιο ότι δεν υπήρχε λόγος να φτιάξουν άλλο, αφού είχαν ήδη ένα με το οποίο σκανάρουν ηθοποιούς ή χαρακτήρες για animation. Έτσι αυτό που βλέπουμε στην ταινία ως μέλλον είναι πραγματικό. Τελικά, το μέλλον δεν είναι τόσο μακριά. Όσο αφορά το μέλλον, ο σκηνοθέτης, ήταν επιφυλακτικός. Δεν ξέρει αν τα ολογράμματα θα επικρατήσουν των ηθοποιών, αλλά βλέποντας τα παιδιά νιώθει ότι η νέα γενιά πλέον δεν νοιάζεται αν βλέπει κάτι αληθινό ή όχι.
Στην ερώτηση αν πιστεύει ότι στα animated σημεία έβαλε και στοιχεία από τα όνειρα του κι αν ναι πως κοιμάται τα βράδια, είπε ότι πιστεύει στην ύπαρξη παράλληλων σύμπαντων. Όλοι μας επηρεαζόμαστε από τον γύρω κόσμο, όσα συμβαίνουν γύρω μας και πολλές φορές μια καλή ταινία (φέρνοντας για παράδειγμα τις ταινίες του Λιντς) κάνει ακριβώς αυτό, έναν συνδυασμό στο μυαλό πραγματικού και ονειρικού κόσμου.
Όσο αφορά το πως ένιωσε η Ράιτ για το ρόλο, που έπρεπε να παίξει τον εαυτό της και να μπουν στοιχεία από επιτυχίες ή αποτυχίες της καριέρας της, είπε ότι το έβρισκε σκληρό, όπως και ο Χάρβεϊ Καϊτέλ τον πλησίασε και του είπε ότι ήταν κάτι που ο ίδιος δεν θα μπορούσε να το κάνει. Από τη στιγμή που αποφασίστηκε να γυριστεί η ταινία πάντως και στις συναντήσεις τους πριν και κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων δεν έδειξε την παραμικρή ενόχληση. Πρόσθεσε ότι την άκουσε να λέει ότι πιστεύει ότι η ίδια με το χαρακτήρα της ταινίας πέραν του ονόματος δεν έχει πολλά κοινά και το είπε ξανά μετά πολλές φορές άρα όχι χαριτολογώντας προφανώς επειδή το είχε αντιληφθεί έτσι στο μυαλό της τόσο ώστε να φτάσει να το πιστέψει.
