Θυμόμαστε τον ‘Πιπ’ Ντερκ Μπόγκαρντ

Σαν σήμερα, 28 Μαρτίου, το 1921, λίγο έξω από το Λονδίνο, στο Χάμπστεντ, γεννήθηκε ο Ντέρκ Μπογκάρντ (1921 – 1999). Το ψευδώνυμο Πιπ (Pip ή Pippin) του κόλλησε από τους συναγωνιστές του στον Πόλεμο του ’40, από τον οποίο γύρισε με επτά τιμητικά μετάλλια. Χωρίς πολλά λόγια για το μέγεθός του, φιλοξενούμε το αφιέρωμα του Γιώργου Παππά, που πρωτοδημοσιεύθηκε στην κλειστή ομάδα του facebook «El Exilio… y… El Viaje…».

“I love the camera and it loves me. Well, not very much sometimes. But we’re good friends.”
– Dirk

(*) Η πλειονότητα των φωτογραφιών είναι από την επίσημη σελίδα του ηθοποιού: http://dirkbogarde.co.uk

Του Γιώργου Παππά

Dirk Bogarde, χρονολογικά-1: έχει σωρεία διαμαντιών -σχετικά άγνωστων- η φιλομογραφία του: Ξεκίνησε μετά από μακρά πολεμική δράση στα τέλη του 40, το πρώτο αξιοσημείωτο ήταν το Quartet από ιστορίες του Σόμερσετ Μωμ, όπου υποδυόταν νεαρό που αυτοκτονεί, γιατί του λένε ότι δεν θα γίνει ποτέ καλός πιανίστας -δίπλα του, αγνώριστη τότε, η Honor Blackman. Aξιοσημείωτο επίσης, είναι το The Woman in Question του 1950, όπου ο Μπόγκαρντ είναι ένας από τους υπόπτους για τον θάνατο νεαράς, την οποία γνωρίζουμε μέσα από διαφορετικές εκδοχές μαρτύρων- σημειώνεται ότι ουσιαστικά αυτό είναι πριν το Ρασομόν. Πρώτη του επιτυχία την ίδια χρονιά το Blue Lamp, πρωτόλειο αστυνομικό όπου ο Μπόγκαρντ είναι ο κακός που σκοτώνει τον ήρωα αστυνομικό και τον κυνηγά σύσσωμη η κοινωνία, το είχε γυρίσει δυνατά ο Basil Dearden που έκανε ωραία δράματα και μαζί με τον Λόουζυ και τον Ραλφ Τόμας αποδείχθηκαν στενοί συνεργάτες του Μπόγκαρντ. Διασκεδαστικό την ίδια χρονιά και το So Long at the Fair, όπου βοηθά την Τζην Σίμονς να βρει τον εξαφανισμένο αδερφό της, αλλά έχει πάλι και την Honor Blackman από δίπλα.

Dirk Bogarde, χρονολογικά-2: 1952,Το Hunted είναι η πρώτη του μεγάλη ερμηνεία, φυγάς μετά από έγκλημα ζηλοτυπίας, μαζί του ένα μικρό αγόρι-μάρτυρας του εγκλήματος, εφάμιλλο του A Perfect World ετούτο του Τσαρλς Κράιτον (πολλά χρόνια πριν την Wanda). Χαριτωμένο είναι και το Penny Princess την ίδια χρονιά, πρόδρομος του Ποντικιού που Βρυχάται, όπου Αμερικανίδα κληρονομεί κρατίδιο τύπου Ανδόρας και με την βοήθεια του αποτυχημένου πωλητή Bogarde φτιάχνουν το schneese, αλκοολούχο τυρί που διακινούν με λαθρεμπόριο! Την ίδια χρονιά έπαιξε τρομοκράτη του ΙΡΑ που το σκέφτεται στο Gentle Gunman. To 1953 είχε το πρώτο του πολεμικό, το Appointment in London κι ένα ωραίο νουάρ με την Μάι Ζέτερλινγκ, το Desperate Moment.

Dirk Bogarde, χρονολογικά-3: 1954,σημαδιακή χρονιά, κατ’αρχήν η πρώτη του συνεργασία με τον Λόουζυ στο Sleeping Tiger, κακοποιός που γίνεται πειραματόζωο ψυχιάτρου αλλά μπλέκει η γυναίκα του ψυχιάτρου την κατάσταση- δεν είναι το καλύτερό τους σαφώς, αλλά είναι ξεχωριστό ως Λόουζυ. Την ίδια χρονιά υποδύεται το νεαρό φοιτητή ιατρικής στο Doctor in the House, τεράστια επιτυχία που γέννησε άπειρα sequel και τον έκανε Νο1 σταρ εισπρακτικά, την ίδια χρονιά και το ωραίο πολεμικό, πρόδρομος των Κανονιών του Ναβαρόνε το They who dare, με σαμποτέρ στην Ρόδο. Το 1955 είχε το αποικιοκρατικό Simba, όπου μπλέκει με τους Μάου Μάου στην Κένυα, το Cast a Giant Shadow όπου έπαιζε τον διαβολικό χήρο, μέτριο αυτό, και την συνέχεια του Doctor, όπου είχε ρόλο και η Μπριζίτ Μπαρντό παρακαλώ.

Dirk Bogarde, χρονολογικά-4: 1957, το «Ελληνικό» I’ll met by moonlight (Night Ambush), ο Μπόγκαρντ υποδύεται τον Πάτρικ Λη Φέρμορ και την απαγωγή του στρατηγού Κράιπε στην κατοχική Κρήτη, σκηνοθετεί ολόκληρος Μάικλ Πάουελ. 1958, Η Ιστορία Δύο Πόλεων του Ντίκενς, χορταστικό έπος, όπως χορταστικά εξωτικό είναι και το The Wind Cannot read, όπου ερωτεύεται Γιαπωνέζα στην Ινδία, εν μέσω 2ου Παγκοσμίου, αυτό ήταν να το κάνει ο Ντέηβιντ Λην αλλά κάπου κόλλησε με πρωταγωνιστή, άλλαξαν τα δικαιώματα, και ο Λην πήγε στην Γέφυρα του Ποταμού Κβάι.

Dirk Bogarde, χρονολογικά-5: 1959 το ωραίο Libel όπου κατηγορείται ότι δολοφόνησε και πήρε την θέση του πλούσιου σωσία του, αταίριαστος όμως με την Ολίβια ντε Χάβιλαντ. 1960, πρώτη του απόπειρα να κάνει καριέρα στο Χόλυγουντ υποδυόμενος τον Λιστ στο Song without end, ανακατεύτηκαν πολλοί σκηνοθέτες και βγήκε άμουσο, εδώ κυκλοφόρησε και δήθεν ρομάντσο με την Καπυσίν (αλλά είχε ήδη αρχίσει την μακρά, έως θανάτου σχέση του με τον Φόργουντ). Την ίδια χρονιά το Angel Wore red με την Άβα Γκάρντερ στον ισπανικό εμφύλιο, αυτός ιερωμένος που τον κυνηγάνε και τα δυο στρατόπεδα, πολύ ωραίο ξεχασμένο αυτό. Τρισάθλιο αντίθετα το The Singer not the song του 61, όπου είναι ο κακός του Μεξικάνικου χωριού που συγκρούεται με τον ιερέα Τζων Μιλς φορώντας κάτι δερμάτινα που θα ταίριαζαν περισσότερο στο Cruising.

Dirk Bogarde, χρονολογικά-6: 1961, το Victim του Dearden είναι σημαδιακή ταινία γιατί θίγει την ομοφυλοφιλία (διωκόμενη τότε ακόμη), μεγάλη ερμηνεία του Μπόγκαρντ ως κρυπτο-ομοφυλόφιλος παντρεμένος εκβιαζόμενος δικηγόρος της υψηλής κοινωνίας, τολμηρή και η επιλογή του δεδομένου ότι ήταν δημοφιλέστατος, πολυσυζητημένη τότε και η ταινία, ουσιαστικά η στροφή του προς πιο arthouse ρόλους. Μεσολάβησε το 1962 το HMS Defiant, κάτι σαν Ανταρσία του Μπάουντυ, ο Μπόγκαρντ ο κακός, ο Άλεκ Γκίνες ο καλός. Το 1963 ξεκίνησε με το Mindbenders, ξανά του Dearden, όπου υποδύεται επιστήμονα που γίνεται πειραματόζωο για να αποδείξει την αθωοότητα συναδέλφου του και υφίσταται πλήρη αισθητηριακή απομόνωση, κάτι σαν το Altered states με ολίγη από Manchurian candidate, εκπληκτικό. Ακολουθεί το 63 πάλι το I could go on singing, τελευταίος ρόλος της Τζούντυ Γκάρλαντ, ντίβα που παράτησε άντρα και παιδί και επιστρέφει μετά από χρόνια, κάκιστη χημεία, κακό μελόδραμα.

Dirk Bogarde, χρονολογικά-7: το 1963 όμως είναι πάνω απ’όλα ο μεγαλύτερός του ρόλος, στο υπέρτατο αυστηρό αριστούργημα των Λόουζυ-Πίντερ, τον Υπηρέτη, όλος ο Μπόγκαρντ είναι εδώ, η διεστραμμένης υπογράμμισης υπερ-ταξική γοητεία και η μινιμαλιστική ερμηνευτική υψηλού επιπέδου. Με τον Λόουζυ ακολούθησε το 1964 το επίσης εκπληκτικό King and Country, ο Μπόγκαρντ ως στρατιωτικός συνήγορος του λιποτάκτη Τομ Κώρτνεϋ, επιπέδου, σχεδόν, Paths of glory. Την ίδια χρονιά έκανε κι ένα τρίτο στη σειρά αριστούργημα, το Hot Enough for June, ευφυή κατασκοπική περιπέτεια στην Τσεχοσλοβακία, και καυτό ταίριασμα με την Σύλβα Κοσίνα. Οφείλουμε να αναφέρουμε και το The High Bright Sun του 1964, έκτρωμα είναι, με τον Μπόγκαρντ γενναίο βρετανό αξιωματικό στην Κύπρο να σώζει αγνή Κυπριωτοπούλα από τους αδίστακτους τρομοκράτες του ΕΟΚΑ (!!!…)

Dirk Bogarde, χρονολογικά-8: 1965, υπηρετεί ωραία την Τζούλι Κρίστι στο Ντάρλινγκ, ωραίο ζευγάρι αλλά η ταινία είναι της Τζούλι. 1966, ξανασυναντά τον Λόουζυ αλλά κάνουν πλάκα στο απολαυστικά πολύχρωμο Μόντεστυ Μπλέηζ, η ταινία είναι της Μόνικα Βίτι. Το 1967 όμως ξανά με τον Λόουζυ, και τον Πίντερ, κάνουν το Accident, πιο κρυπτικό από τον Υπηρέτη, αλλά εξίσου μεγαλειώδες, υφέρπουσας σεξουαλικής οργής και ορμής- η Ζακλίν Σασάρ εδώ λίγο πριν τις Ελαφίνες του Σαμπρόλ. Την ίδια χρονιά και το παράξενο Our Mother’s House, επιστρέφει στα πολλά ορφανά του αλλά είναι γκροτέσκος κακός, εδώ υποτίθεται ότι τον είδε ο Βισκόντι και τον διάλεξε για μετά…

Dirk Bogarde, χρονολογικά-9: 1968, το Σεμπάστιαν έχει το ενδιαφέρον του, ο Μπόγκαρντ αυστηρός της αντικατασκοπείας- λύνει κώδικες, η Σουζάνα Γιορκ τον εκτροχιάζει, μπλέκονται και ξένοι πράκτορες, και ολίγον από ναρκωτικά. Την ίδια χρονιά μείζων 2ος ρόλος στο Fixer του Φρανκενχάιμερ, ως συνήγορος του Άλαν Μπέιτς, και ακολουθούν οι Καταραμένοι του Βισκόντι, πρώτη τους συνάντηση, πιάνει όλον τον παρακμιακό αριστοκρατικό μπαρόκ κόσμο του Λουκίνο. Την ίδια χρονιά και το Justine …αχ, το Justine, το Αλεξανδρινό Κουαρτέτο του Ντάρελ, μέρος 1ο: ένα από τα δυο αγαπημένα μου βιβλία, οπότε αντικειμενικός δεν είμαι, ο Κιούκορ το σκότωσε βάζοντας την Ανούκ Αιμέ, έχει όμως Καρίνα, έχει Μπόγκαρντ ως Περσγουώρντεν, έχει την αύρα του βιβλίου έστω και μακρινή.

Dirk Bogarde, χρονολογικά-10: 1971, Θάνατος στην Βενετία- εγώ το βρίσκω άρρωστο, αλλά αποτελώ μειοψηφία, οι περισσότεροι το θεωρούν αριστούργημα, που είναι μισό του Μπόγκαρντ και μισό του Βισκόντι. Ένας δεύτερος ρόλος στο θαυμάσιο κατασκοπικό Le Serpent το 1973, και ακολουθεί ο Θυρωρός της Νύχτας, άλλο εμβληματικό άρρωστο αυτό, αλλά απέραντης χημείας με την Ράμπλινγκ. Το 1975 κάνει το Permission to kill, αποτυχημένο, αλλά ενδιαφέρον πολιτικό, με δημοκράτη πολιτικό να θέλει να επιστρέψει να σώσει την χώρα του, αλλά μυστικές υπηρεσίες με συντονιστή τον Μπόγκαρντ να θέλουν να μην τους χαλάσει την σούπα, -ξανασυναντά εδώ την Άβα Γκάρντνερ.

τέλος, Dirk Bogarde, χρονολογικά-11: τρεις μεγάλοι ύστατοι ρόλοι, το 1977 το Προβιντάνς του Αλαίν Ρεναί, σε υψηλής υποκριτικής σύγκρουση με τον Τζων Γκίλγουντ και συμβίωση με την Έλεν Μπέρνστυν, το 1978 το Despair του Φασμπίντερ, ευφυής ερμηνευτικά κατάδυση στην παράνοια του επερχόμενου ναζισμού, αλλά ως ταινία ασφυκτιά ανάμεσα στην χρονολογικά πρότερη παρόμοια, μακράν ανώτερη, μελέτη του Λόουζυ, το Μr Klein, και τις, επακόλουθες, επίσης μακράν ανώτερες, παρόμοιες μελέτες του διδύμου Σάμπο-Μπραντάουερ. Τέλος, μετά από μακρά σιωπή, το Daddy Nostalgie, υπέροχα κουρασμένη ελεγεία του Ταβερνιέ, αναπάντεχα συγκινητικό ταίριασμα με την Μπίρκιν ως κόρη του (μια από τις λίγες στιγμές που η Μπίρκιν ήταν αξιώσεων), παίζει λίγο κουρασμένα ποντάροντας περισσότερο στην σοφία του γήρατος ο Μπόγκαρντ, δεν του βγαίνει όπως θα έπρεπε πλήρως, αλλά συγκινητικότατος είναι.

Copy-write φωτογραφιών: http://dirkbogarde.co.uk