Τίμα τον πατέρα σου

          Η δικτατορία του διαβόητου Χόρχε Βιντέλα στην Αργεντινή, διήρκεσε 5 χρόνια (1976-1981), η ευϋπόληπτη και αγαπητή οικογένεια Πούτσιο , του Αρκιμέδες Πούτσιο, τελούσε απαγωγές πλούσιων πολιτών , τους δολοφονούσε και όλ’ αυτά γίνονταν υπό την προστασία της Αστυνομίας, απ΄το 1982 έως το 1985. Η ταινία του Pablo Trapero με τίτλο  EL  CLAN  εστιάζει στην οικογένεια Πούτσιο η οποία συνέχισε και μετά την πτώση της χούντας το «θεάρεστο» έργο της. Η ταινία αποτελεί ένα συγκλονιστικό κινηματογρ.δοκίμιο για την οικογένεια ως πυρήνα-λίκνο εγκληματικής δραστηριότητας καθώς και για  την κολοσσιαία και βαθιά καταστροφική επιρροή που αυτός ο θμελειώδης θεσμός κοινωνικοποίησης ασκεί πάνω στα μέλη του. Δεν είναι μόνο τα εγκλήματα που ο πάτερ-φαμίλιας Αρκιμέδες Πούτσιο τελούσε (με την συμμετοχή και των γιών του, ιδίως του Αλεχάντρο) τα οποία σοκάρουν^.  αυτό που έχει επίσης μεγάλο ενδιαφέρον σ’ αυτή την ταινία, είναι η σχέση εξάρτησης/υποταγής που υπήρχε ανάμεσα στον τρομερό Αρκιμέδες (έξοχος ο Guillermo Francella στον πρωταγωνιστικό ρόλο) και τα παιδιά του (3 γιοί και 2 κόρες) με ιδιαίτερη βαρύτητα να δίνεται στη σχέση του με τον Αλεχάντρο/Άλεξ, το αστέρι της οικογένειας, αφού ο νεαρός ήταν δημοφιλής παίκτης στην εθνική ομάδα ράγκμπι της χώρας. Μία οικογένεια κατ’ επίφασιν φιλήσυχη, με τις νόμιμες δραστηριότητές της ν’αποτελούν την ιδανική «βιτρίνα» πάνω στην οποία έσπαγε ο περίγυρος τα μούτρα του, αδυνατώντας−όταν τελικά συνελήφθησαν και αποκαλύφθηκε η εγκληματική δράση τους− να πιστέψει πως ο αξιοπρεπής λογιστής Αρκιμέδες με την δασκάλα σύζυγό του Επιφάνεια και τα πέντε παιδιά τους, εμπλέκονταν ενεργά σ‘εγκληματικές πράξεις.

Η ερμηνεία του Francella είναι καθηλωτική, έχει ένα απερίγραπτο βλέμμα αυτός ο άνθρωπος, που νομίζεις πως σε καρφώνει μ’ασημένια καρφιά. Μ’αυτό το βλέμμα κοιτάζει τα μέλη της οικογένειάς του, και ιδιαίτερα το καμάρι τους τον Άλεξ (πολύ καλός ο Peter Lanzani) ο οποίος, όπως παρουσιάζεται στην ταινία, στέκεται αμφίθυμος απέναντι στις φρικτές πράξεις του πατέρα του ο οποίος  απαιτεί τη συνδρομή/συμμετοχή του στις «δουλειές» του.

Είναι χαρακτηριστικό και εξόχως σοκαριστικό ότι οι απαχθέντες-θύματα του Πούτσιο, «φιλοξενούνταν» στο σπίτι της οικογένειας, στο ίδιο σπίτι όπου αυτοί ζούσαν, έτρωγαν, έκαναν τα παιδιά τα μαθήματά τους. Στην ταινία σκιαγραφείται σαφώς η φοβιστική επιρροή που ασκούσε ο τρομερός Αρκιμέδες στην οικογένειά του καθώς και η αμφιθυμία του ‘Αλεξ, ο οποίος –όπως και τα υπόλοιπα παιδιά της οικογένειας− είτε έκανε το κορόϊδο, στην ουσία εθελοτυφλούσε μπροστά σ’αυτά που γίνονταν μέσα στο σπίτι του, είτε υπάκουε αδιαμαρτύρητα στις εντολές του πατέρα του.

Είναι εκπληκτικές οι σκηνές όπου παρακολουθούμε την οικογένεια να δειπνεί, και ταυτόχρονα ν’ ακούγονται κλάματα απ ΄το υπόγειο του σπιτιού όπου κρατούνταν οι απαχθέντες. Πόσο μπορείς να κάνεις το κορόϊδο ; να κλείνεις τα’αυτιά σου και να προσποιείσαι πως ΔΕΝ  βλέπεις κάτι; Η συγκλονιστική σεκάνς στο χώρο που κρατούνταν (μετά τη σύλληψή τους) οι Πούτσιο, ανάμεσα στον Αρκιμέδες και τον  Άλεξ, αποτελεί μία φοβερή αλληγορία απογαλακτισμού απ΄την οικογενειακή αγκαλιά: η προσπάθεια απεμπλοκής του Άλεξ απ ΄τη μέγγενη του πατέρα του έχει τραγικά αποτελέσματα. Η δαιμονική μορφή του Αρκιμέδες μ’αυτό το «μεταλλικό» βλέμμα, ο οποίος απειλεί το γιό του πως «αν πέσω εγώ Αλεχάντρο θα πέσουμε όλοι» είναι ενσάρκωση της καταστροφικής επίδρασης που (μπορεί να ) έχει ο θεσμός της οικογένειας πάνω στα άτομα.

Ο μέγιστος συναισθηματικός εκβιασμός διατυπώνεται απ΄τον Αρκιμέδες όταν εξοργισμένος λέει στο γιό του «Είσαι αχάριστος, προδότης. Με παρατάς ύστερα απ΄όσα έχω κάνει για σένα;»^.   μόνο όποιος δε γνώρισε ποτέ τους γονείς του, δεν αντιλαμβάνεται τη διαβρωτική επίδραση που έχει πάνω στη συνείδηση του παιδιού (αλλά και του ενήλικα) αυτή η φράση.

Δεν ξέρω ποιό είναι περισσότερο σοκαριστικό : το ότι τα παιδιά σ’αυτή την οικογένεια έβλεπαν τι συνέβαινε,γνώριζαν και δεν μιλούσαν ποτέ, ή το ότι ο αμετανόητος για τις πράξεις του, μέχρι το τέλος της ζωής του Αρκιμέδες, μόλις αποφυλακίστηκε άσκησε τη δικηγορία ( !!!),αφού είχε πάρει πτυχίο μέσα στη φυλακή;

Η ταινία του Trapero ανοίγει και κλείνει με την ίδια σκηνή: την έφοδο της αστυνομίας στο σπίτι των Πούτσιο και τη διάσωση της τελευταίας απαχθείσας. Στο ανάμεσα παρακολουθούμε αυτό το κάθαρμα με την χαμηλότονη παρουσία, να κάνει τις «δουλειές» του με την ανοχή-προστασία της αστυνομίας. Πολιτική προστασία, εγκλήματα κατ’ εξακολούθηση και υποταγή στην μη θίξιμη αυθεντία του πάτερ-φαμίλια Αρκιμέδες διαπλέκονται συναρπαστικά δείχνοντάς μας γι’ άλλη μιά φορά πως τα φαινόμενα απατούν, και πως ο πρωταρχικός θεσμός  κοινωνικοποίησης, αυτή η μικρογραφία της κοινωνίας όπως έχει χαρακτηριστεί, δεν αποτελεί πάντα εγγύηση σωστής ανατροφής, ούτε καταφύγιο ηρεμίας, θαλπωρής και ασφάλειας^.   η πράξη απελπισίας του Αλεχάντρο το αποδεικνύει, καθώς και η φράση προς τον πατέρα του : «Σκατάνθρωπε, μου κατέστρεψες τη ζωή».