Ο λάκος με τα φίδια

Τέσσερις Καθολικοί ιερείς ,τέσσερις – εξ ορισμού – άνθρωποι του Θεού οι οποίοι έχουν τελέσει διάφορα παραπτώματα (και ποινικώς κολάσιμα) ή κρίθηκαν ως απειλή για την Εκκλησία, βρίσκονται υπό καθεστώς εκτόπισης (επιβληθείσας απ΄την Εκκλησία) σ’ ένα μικρό χωριό της Χιλής. Είναι υποχρεωμένοι να συγκατοικούν σ’ ένα κτίσμα απομονωμένο σχετικά, μαζί με την δεσμοφύλακά τους, μία πρώην μοναχή, υπακούοντας σε πλείστες βασανιστικές απαγορεύσεις (βλ. απαγόρευση αυτό-μαστίγωσης και αυνανισμού, χρήσης κινητών τηλεφώνων και χρημάτων [ για πιστωτ.κάρτες σιώπησε η Εκκλησία φαίνεται], βόλτες στο χωριό πάντα κατά μόνας και σε καθορισμένες ώρες, με απαγόρευση οποιασδήποτε επαφής με εκτός του οίκου άτομα).

Η ταινία του Pablo Larrain με τίτλο EL CLUB σαρκάζει ανυπόφορα, ήδη με τον τίτλο της— Η Λέσχη. Σα να πρόκειται για λέσχη σκακιού, γκολφ, εκπαίδευσηςσκύλων κ.λ.π., δεν είναι σε καμία περίπτωση αυτό όμως. Είναι ένα είδος φυλακής, διευρυμένου κατ’οίκον περιορισμού, επιβληθέντος όχι από Κρατική Δικαστική Αρχή, αλλά απ΄την Εκκλησία. Ο σαρκασμός διατρέχει ολόκληρη αυτή τη θαυμάσια ταινία, με την υποβλητική μουσική του Carlos Cabezas και τις εκπληκτικές ερμηνείες του καστ. 4 πρώην ιερείς, 4 μεσήλικες έως γεροπαραλυμένοι, 4 φοβερές ερμηνείες απ΄τους Alfredo Castro (άπαιχτος, ο ομοφυλόφιλος ιερέας με την λατρεία προς το σκύλο του Ράγιο, και αυτοαποκαλούμενος «βασιλιάς της καταπίεσης», πρωταγωνιστούσε και στην προηγούμενη ταινία του Larrain, το NO , μ’ εξίσου αξιοσημείωτη παρουσία ), Alejandro Sieveking ( ο έχων άνοια και ακράτεια κληρικός, παμπόνηρος σκατόγερος, σαν μακρινό απείκασμα του Χόρχε απ’ Το όνομα Του Ρόδου μοιάζει, με αποκαλυπτικά γλωσσικά παραλληρήματα), Alejandro Goic (ο έτοιμος για καυγά , κι έχων έντονη επιθυμία να βοηθήσει φτωχούς και καταφρονεμένους ,έχει μίσος για τους πλούσιους ), και Jaime Vadell (ο μάλλον μεγαλοαστός κληρικός, με τις εμμονές περί φυλετ.καθαρότητας κ.λ.π.), ήτοι πάτερ Βιδάλ, πάτερ Ραμίρεζ, πάτερ Ορτέγκα και πάτερ Σίλβα αντιστοίχως.

Πειστικότατοι όλοι τους, με απερίγραπτες εκφράσεις και φάτσες, θυμίζουν ύαινες σε καταστολή, που τις φυλάει η αδελφή Μόνικα (έξοχη η Antonia Zegers, μ’ ένα αηδιαστικά μειλίχιο ύφος). Το εξαιρετικό μ’ αυτή την ταινία πέρα απ΄τις απολαυστικές ερμηνείες , είναι η ίδια η ιστορία η οποία δεν έχω αποφασίσει ακόμα αν είναι μία κορυφαία άσκηση σαδισμού ,τιμώρησης και υποκρισίας ή ουσιαστικής απονομής δικαιοσύνης. Και αυτή η αμφιβολία εντείνεται περισσότερο με την εμφάνιση του «τιμωρού»- ενός άκρως γοητευτικού, ωραίου και νέου (στην ηλικία) κληρικού-ψυχολόγου παρακαλώ (άλλη μέγιστη ειρωνεία) ,του πατέρα Γκαρσία (υπέροχος Marcello Alonso), ο οποίος έρχεται απ΄το Βατικανό με συγκεκριμένη αποστολή: να κλείσει αυτούς τους Οίκους-καταφύγια των εκπεσόντων κληρικών (δημιουργημένων απ’ την Εκκλησία θυμίζω) και να παραδώσει τους τροφίμους τους στην Δικαιοσύνη των ανθρώπων. Αλλά ο πραγματικός καταλύτης στην όλη ιστορία είναι ο «αμνός»,ο ψυχικά άρρωστος Σαντόκαν ( φοβερός Roberto Farias), ένας αποκρουστικός τύπος, ανέστιος και πένης ο οποίος είχε πέσει μικρός θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από κληρικό… τον οποίο , μαζοχιστικά, ακολούθησε ως αυτό το χωριουδάκι ( ο διωκόμενος ιερέας είναι ο πάτερ Ματίας Λασκάνο), και τώρα φωνάζει κάτω απ΄τα παράθυρα του κίτρινου σπιτιού την ενοχλητική, σκανδαλιστική και αβάσταχτη αλήθεια του, με τραγικές συνέπειες για όλους. Το εξωφρενικό και ύποπτο, είναι η στάση που τηρεί ο μυστηριώδης και γοητευτικός παπάς Γκαρσία, δίνοντας μια ακόμη πιό ζοφερή τροπή στην ιστορία (εκπληκτική η σκηνή όπου τρώνε όλοι μαζί, κι αυτός υπογραμμίζει την εξουσία του πάνω τους, όπως και οι συζητήσεις του [ανάκριση ουσιαστικά] με τον πάτερ Ορτέγκα ο οποίος τον έχει καταλάβει αμέσως τι καλοθρεμμένος γραφειοκράτης είναι και του το λέει κατάμουτρα), ο οποίος μάλλον δεν είναι και τόσο άσπιλος όσο θέλει να δείχνει.

Η ενοχλητική ελευθεροστομία του αποκρουστικού Σαντόκαν φαίνεται πως τον καθιστά τέλειο εξιλαστήριο θύμα, που εξυπηρετεί τους σκοπούς όλων, σε καμία περίπτωση αγαθούς σκοπούς, και οδηγεί στο κορυφαία σαδιστικό (αλλά και υποκριτικό πιστεύω) και ειρωνικό φινάλε—ο συνδυασμός πάταξης του διαφορετικού/απειλής που ήταν ο Σαντόκαν γι’ αυτή τη μικροκοινωνία, και ταυτόχρονης επίδειξης φιλανθρωπίας εκ μέρους του Γκαρσία, διαμορφώνει μια διαβολική ( ; ) συμφωνία η οποία σφίγγει ακόμη πιό πολύ τα δεσμά γύρω απ΄τα στερημένα και βρωμερά κορμιά των εγκλείστων (αλλά και της μοναχής που τους φυλάει).

Κι εδώ εγείρεται η απορία : τι ακριβώς έκανε ο Γκαρσία; Επέβαλε μία τιμωρία προσχηματική και στην ουσία κουκούλωσε εκ νέου και διά παντός τα εγκλήματά τους, ή μήπως απένειμε, αναρμοδίως, ουσιαστική δικαιοσύνη; Η δήλωσή του προς τη μοναχή σε προγενέστερο στάδιο « Δεν βρίσκονται σε σπα. Ούτε σε οίκο ευγηρίας. Βρίσκονται εδώ για μετάνοια κι εξιλέωση», δίνει μία πρόγευση των σκοπών του αλλά αυτό που τελικά κάνει , μοιάζει εξίσου κακό με τις πράξεις των παραστρατημένων ιερέων.

Η ταινία του Larrain είναι έξοχη επειδή θολώνει επιδέξια τη θεμελειώδη διάκριση μεταξύ καλών – κακών ανθρώπων και ορθώς το κάνει, κατ’ εμέ. Γιατί το ζητούμενο δεν είναι τι είσαι αλλά τι πράττεις ( συνήθως υπό την προστατευτική ομπρέλα του τι [νομίζουν οι άλλοι ότι] είσαι…).